Morgunblaðið - 17.03.2012, Page 33

33
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. MARS 2012
Það orkar margt tví-
mælis sem gert hefur
verið eftir bankahrunið
árið 2008. Í viðleitni
sinni til að afneita
þeirri staðreynd að
fjármálafyrirtæki, al-
veg eins og önnur fyr-
irtæki, geta orðið, og
urðu, gjaldþrota hafa
stjórnvöld ítrekað teflt
fram áætlunum sem
miða að því að gera til-
tekna hópa í þjóðfélaginu skaðlausa
vegna hrunsins. Stjórnvöld hafa
þannig látið undan kröfum skuldara
um sérstakar aðgerðir um niðurfell-
ingu skulda. Þá hafa stjórnvöld með
lagasetningu og ákvörðun FME
stofnað ný fjármálafyrirtæki á
grunni þeirra sem í raun urðu gjald-
þrota. Skuldir og eignir við-
skiptavina hinna gjaldþrota fjár-
málafyrirtækja voru
með einni ákvörðun
flutt yfir í ný fjármála-
fyrirtæki. Allt hefur
þetta litið út fyrir að
ganga snurðulaust fyr-
ir sig og hefur líklega
gert það að mörgu
leyti. Skuldarar af
ýmsum toga hafa feng-
ið niðurfelldar skuldir,
stórar og smáar, og
hinn hefðbundni við-
skiptavinur bankanna
hefur ekki átt í vand-
ræðum sem nokkru
nemur í daglegum bankaviðskiptum.
Það vill hins vegar gjarnan gleym-
ast að með aðgerðum stjórnvalda í
þessum efnum hefur mörgum
grundvallarreglum t.d. kröfuréttar
verið vikið til hliðar og nokkurt
ójafnræði verið skapað meðal þegna
þessa lands. Eitt dæmi skal nú rakið
hér og varðar umbjóðanda minn
sem var meðal viðskiptavina Spron.
Viðskiptavinir Srpon voru löngum
taldir meðal ánægðustu við-
skiptavina fjármálafyrirtækja, ef
marka má auglýsingar sparisjóð-
anna.
Gengistryggt lán greitt upp
Viðskiptavinur Spron til margra
ára tók hjá sjóðnum gengistryggt
lán til íbúðakaupa. Hann ákvað að
greiða lánið upp í nóvember 2008
eftir verulega hækkun höfuðstóls. Á
þeim tíma starfaði Spron með sér-
stakri undanþágu FME frá starfs-
leyfisskilyrðum laga um fjármála-
fyrirtæki en það var ekki opinbert á
þessum tíma. Spron var skipuð
skilanefnd í mars 2009 og tekið til
slitameðferðar í júní sama ár.
Í dag eru maðurinn og slitastjórn
Spron sammála um að lán þetta hafi
verið bundið ólögmætri geng-
istryggingu. Eins og aðrir í þessu
landi fékk maðurinn þó ekki vitn-
eskju um það fyrr en 16. júní 2010
þegar dómar Hæstaréttar féllu um
bílalánin svokölluðu sem síðar var
staðfest að ættu líka við um fast-
eignalán. Það liggur því fyrir að
maðurinn hefur ofgreitt Spron
nokkrar milljónir miðað við end-
urútreikning sem gerður er á grund-
velli breytinga á vaxtalögum sem al-
þingi samþykkti í desember 2010.
Ójafnræði
Hefði maðurinn tekið þetta ólög-
mæta lán hjá einhverjum hinna
föllnu banka og greitt það upp í nóv-
ember 2008 væri hann nú í dag bú-
inn að fá ofgreiðsluna endurgreidda.
Viðskiptavinur Spron þarf hins veg-
ar að lýsa kröfu gagnvart slitastjórn
Spron til þess fá þessa endur-
greiðslu. Frestur til að lýsa kröfum
rann hins vegar út 22. janúar 2010,
löngu áður en Hæstiréttur kvað upp
úr um ólögmæti gengislánanna.
Maður þessi lét á það reyna á síð-
asta ári að koma kröfunni að þrátt
fyrir þetta með vísan til m.a. for-
dómalausra aðstæðna, löggjafar um
endurútreikning og endurgreiðslu
og jafnræðis meðal viðskiptavina
fjármálastofnana. Slitastjórn hafn-
aði kröfunni og í þessari viku var sú
ákvörðun staðfest með úrskurði
Héraðsdóms Reykjavíkur.
Það er umhugsunarefni fyrir lög-
gjafann af hverju það voru einungis
hagsmunir skuldara annarra fjár-
málafyrirtækja en Spron sem voru
hafðir að leiðarljósi er vaxtalögum
var breytt í desember 2010 um end-
urútreikning ólögmætra lána.
Eftir Sigríði Ást-
hildi Andersen »Hefði lánið verið hjá
einhverjum hinna
föllnu banka og greitt
upp í nóvember 2009
væri búið að endur-
greiða ofgreiðsluna.
Sigríður Ásthildur
Andersen
Höfundur er héraðsdómslögmaður
hjá LEX.
Ánægðustu viðskiptavinirnir
Stefna Framsókn-
arflokksins í sjávar-
útvegsmálum er
skýr. Við höfum lagt
þá stefnu fram á Al-
þingi þar sem henni
var vel tekið af ýms-
um stjórnmálamönn-
um úr ólíkum flokk-
um. Skipta má henni
í þrjú meginatriði. Í
fyrsta lagi að áfram verði starf-
ræktur öflugur sjávarútvegur um
allt land, sem skili umtalsverðum
arði til þjóðarbúsins. Sá arður verð-
ur til vegna útflutningstekna, skatt-
tekna og veiðigjalds. Í öðru lagi að
áfram verði fiskveiðistjórnunin
byggð á vísindalegum grunni. Veiði-
leyfum verði að meginstofni út-
hlutað sem aflamarki á skip. Mark-
miðið sé að byggja upp langtíma
hámarksnýtingu einstakra stofna á
sjálfbærum grunni. Að lokum verði
sett lög og reglur sem tryggi betur
nýliðun, taki mið af atvinnulegum
byggðasjónarmiðum, ýti undir ný-
sköpun og auki enn frekar arðsemi
auðlindarinnar.
Sátt um kerfið – stjórnarskrá
Framsókn leggur mikla áherslu á
að ná sem víðtækastri sátt meðal
þjóðarinnar um atvinnugreinina. Til
að nauðsynleg sátt og stöðugleiki ná-
ist þarf að móta skýra stefnu til
lengri tíma. Sáttin byggist á að sníða
þá agnúa af sem mestar deilur hafa
snúist um. Kerfið þarf að búa yfir
hvata til að efla nýsköpun og auð-
velda þarf aðgengi nýrra aðila að út-
gerð. Stöðugleikinn næst annars
vegar með samfélagssátt og hins
vegar með samningum um nýtingu
auðlindarinnar til ákveðins tíma.
Jafnframt ítrekum við nauðsyn
þess að setja ákvæði í stjórnarskrá
til að tryggja sameign þjóðarinnar á
sjávarauðlindinni sbr. 1. gr. laga um
stjórn fiskveiða – en þar stendur:
„Nytjastofnar á Íslandsmiðum eru
sameign íslensku þjóðarinnar.“
Úthlutun aflaheimilda
– auðlindagjald
Framsókn hafnar öllum fyrning-
arleiðum og leggur til að stjórnun
fiskveiðanna verði blönduð leið. Ann-
ars vegar samningsleið á grunni afla-
heimildar á skip og hins vegar út-
hlutun veiðileyfa sem taki mið af
sértækum byggðaaðgerðum, hvatn-
ingu til nýsköpunar og til að gera ný-
liðun aðgengilegri. Samningaleiðin
verði grundvölluð á niðurstöðu sátta-
nefndarinnar svokölluðu þar sem
nýtingarleyfi verði gefin út til 20-25
ára. Jafnframt verði tryggt að bæði
nýir aðilar eigi kost á nýtingarsamn-
ingum sem og að þær útgerðir sem
standa sig betur en aðrir geti notið
þess.
Við leggjum til að greinin greiði
áfram veiðigjald. Gjaldið verði hóf-
legt og tengt afkomu greinarinnar. Á
næstu árum má áætla að nýting nátt-
úruauðlinda skili umtalsverðri arð-
semi. Mikilvægt er að tryggja að
auðlindagjaldið skili sér þangað sem
til er ætlast. Framsókn leggst því
gegn því að auðlindagjaldið verði ný
og aukin skattheimta af landsbyggð-
inni. Gjaldið renni að hluta til ný-
sköpunar, rannsókna og markaðs-
stuðnings innan greinarinnar
sjálfrar. Hluti renni til þess land-
svæðis þar sem verðmætin verða til,
t.d. til atvinnuþróunarfélaga innan
viðkomandi svæðis eða landshluta og
hluti í ríkissjóð.
Sjálfbær nýting – nýsköpun
Sjávarauðlindin er í senn gjöful en
takmörkuð. Því er mikilvægt að hlúa
að nýsköpun bæði nýtingu nýrra teg-
unda, rækt og eldi eins og kræk-
lingarækt og fiskeldi. Við viljum
hvetja til nýtingar á öllu hráefni sjáv-
ar til að skapa verðmæti og auka arð-
semi einnig því sem í dag er illa eða
ekki nýtt.
Á liðnum árum hefur okkur gengið
vel að byggja upp ýmsa stofna. Mik-
ilvægt er að nýta auðlindina sem
skynsamlegast og byggja á grunni
vísindalegrar þekkingar og sjálf-
bærni lífríkisins. Stefnt skal að því að
setja fram langtíma nýtingarstefnu
um alla stofna sem miðist við að
byggja þá upp til að þola hámarks-
nýtingu til langtíma. Bæði yrði um að
tala svokallaðar aflareglur en einnig
heildarveiðikvóta á einstakar teg-
undir.
Sjávarútvegur er grunn-
atvinnugrein þjóðarinnar og Fram-
sókn leggur áherslu á að sjávar-
útvegur er ekki bara veiðar heldur
hátæknivæddur matvælaiðnaður
sem byggist á öflugri og þróaðri
vinnslu og markaðssetningu. Hluti af
þeirri markaðssetningu er nauðsyn-
leg gæða- og umhverfisvottun. Til að
tryggja áframhaldandi forystu Ís-
lendinga á sviði sjálfbærrar nýtingar
auðlinda hafsins verði sjónum í vax-
andi mæli beint að umhverfislegum
þáttum og augljósu samspili nýt-
ingar hinna ýmsu tegunda hafsins.
Eitt mikilvægasta verkefni stjórn-
málanna er að ná sem flestum saman
um skynsamlegt og þjóðhagslega
hagkvæmt fiskveiðistjórnunarkerfi
sem skili þjóðinni hagsæld til lengri
tíma.
Eftir Sigurð Inga
Jóhannsson og
Gunnar Braga
Sveinsson
»Eitt mikilvægasta
verkefnið er að ná
sátt um skynsamlegt
og þjóðhagslega hag-
kvæmt fiskveiðistjórn-
unarkerfi sem skili
þjóðinni hagsæld.
Gunnar Bragi
Sveinsson
Höfundar eru alþingismenn
Framsóknarflokksins.
Sigurður Ingi
Jóhannsson
Sjávarútvegsstefna Framsóknarflokksins
Strandlabb Þó snjóað hafi í gær á suðvesturhorni landsins þá var veðrið fagurt og margir brugðu undir sig betri fætinum til að njóta blíðunnar. Þessi kona viðraði hund sinn á Norðurströndinni.
Ómar