Morgunblaðið - 10.01.2013, Qupperneq 26

26 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. JANÚAR 2013
Landsmenn hafa
verið að lesa um vand-
ræði vegna stökk-
breyttra lána. Um-
ræðuefnið er illa
afmarkað þannig að
fólk áttar sig ekki á um
hvað málið snýst.
Flóknar og óskiljan-
legar skilgreiningar
eru of margar og
óskiljanlegar fyrir
venjulegt fólk.
Hugtök eins og verðtrygging
(skv. neysluvísitölu eða geng-
isbundin), verðbætur, verðbólga
(ýmist raunveruleg eða reiknuð,
brúttó eða nettó), verðbólguviðmið,
verðhækkanir, vísitölur, verðlag,
neyslusamdráttur og fjölmörg álíka
hugtök flæða um og fáir skilja hvaða
þættir hafa áhrif á hvað eða hvað
stjórnar í reynd efnahagssveiflunum
í samfélaginu. Hvað stjórnar hækk-
unum á lánum og ekki sést hverjir af
þessum þáttum varða hag heim-
ilanna. Þar fyrir utan er frumskógur
hugtaka og skilgreininga innan rík-
is- og banka- og fjármálakerfisins
sem er notaður í allskonar tilgangi
og mataður inn í tölvukerfi þessara
aðila.
Er hægt að ganga lengra í að
flækja líf rúmlega 300 þúsund íbúa á
eyju nyrst í Atlantshafi?
Eina örugga í stöðunni er að fólk
sér nauðungarsölurnar dynja yfir
með botnlausum ruglingi þannig að
mætustu menn eða konur vita ekki
sitt rjúkandi ráð með ríkið og alþingi
í sömu stöðu – alger blinda – og eng-
in ráð í augsýn á þeim bæ til að
glíma við ástandið.
Nýlega birtust tvær greinar í
Mbl., önnur eftir Frosta Sigur-
jónsson rekstrarhagfræðing sem
telur mikla þensluhættu stafa af
peningamyndun innan bankakerf-
isins og vera rót vandans og hin eftir
Sigurbjörn Svavarsson rekstrar-
fræðing.
Sigurbjörn leiðir líkum að því í
sinni grein að þegar verð vöru og
þjónustu hækkaði um 57% á árunum
2008-2011 þá hafi heimilin dregið
saman útgjöldin hjá sér um rúm
70% til að mæta skellinum. Vísitala
neysluverðs (VNV) hafi hækkað um
38% á þessum tíma þó innkaup (verð
og magn) vísitöluheim-
ilisins hafi hækkað að-
eins um 12% á sama
tímabili. Enda hækk-
uðu launin í raun ekki
neitt.
Þannig hækkaði
VNV um 216% umfram
hækkun á verði og
magni á vörum í inn-
kaupakörfu vísitölufjöl-
skyldunnar. Þetta
skýrist meðal annars af
því að Hagstofan mælir
ekki verð og magn á
innkaupum vísitölufjölskyldunnar
heldur verðhækkanir á innkaup-
unum.
Sigurbjörn sýnir fram á að verð-
bólgan, mæld með neysluverðs-
vísitölunni VNV, sem sér um að
mæla bætur fjármálastofnana á
verðrýrnun fjármuna í lánasamn-
ingum vegna hagfræðilegrar verð-
bólgu, mælir brúttóhækkun á vörum
ca. 38% á tímabilinu, en ætti ein-
ungis að sýna nettóhækkun tíma-
bilsins (hækkanir að frádregnum
samdrætti) u.þ.b. 12%.
Allir verðtryggðir lánasamningar
eru hækkaðir í samræmi við brúttó-
hækkun á verði innkaupakörfu vísi-
tölufjölskyldunnar en ekki miðað við
verð og magn innkaupa sömu fjöl-
skyldu, til dæmis mánaðarleg inn-
kaup. Það mundi sýna raunverulega
verðbólgu eins og verðbólgan er
skilgreind hagfræðilega, samkvæmt
grein Sigurbjörns.
Í þessu liggur gríðarleg skekkja
enda hafa u.þ.b. 600 milljarðar verið
færðir frá heimilum og fyrirtækjum
til lánastofnana og þar af u.þ.b. 445
milljarðar frá heimilunum á tíma-
bilinu, sem virðist allt vera svindl.
Hjónin Sigurður Hreinn Sigurðs-
son og dr. Maria Elvira Mendez Pi-
nedo unnu fordæmisgefandi mál
gegn banka vegna gengistryggðs
láns sem nú hefur valdið því að fjár-
málastofnanir skulu endurreikna
ólögleg lán og endurgreiða til fólks
og fyrirtækja.
Frúin er prófessor við Háskóla Ís-
lands í Evrópurétti (EU- og EEA-
lögum) og með meistaragráðu í al-
þjóðlegum réttindareglum frá Uni-
versity of the Pacific Mc. George
School of Law í Sacramento í Kali-
forníu auk doktorsgráðu í Evrópu-
rétti frá Universidad de Alcalá de
Henares í Madrid á Spáni.
Hún hefur tjáð sig um þessi mál í
þættinum Silfur Egils:
http://blog.pressan.is/larah-
anna/2010/01/10/edalsilfur/ http://
elvira.blog.is/blog/elvira/
entry/1271224/.
Auk þess er frúin með öfluga
heimasíðu: http://elvira.blog.is/blog/
elvira/, þar sem er að finna gríð-
arlegar upplýsingar um allt þetta
séríslenska vísitölumál og hvernig
Íslendingar eru beittir algerum
órétti og lögbrotum samkvæmt Evr-
ópurétti í þessum lána- og verð-
tryggingarmálum.
Elvira hefur haldið því fram að
verðtryggingin hækki skuldir með
veldisvísi en ekki línulega eins og
haldið hefur verið fram. Það þýðir
að verðtryggðar skuldir hækka
þannig að skuldin verður á endanum
óendanlega há. Þetta kerfi geti lifað
í um 30 til 40 ár en síðan hrynur það.
Núverandi kerfi er samkvæmt því
dauðadæmt og allir núverandi langir
verðtryggðir lánasamningar ónýtir.
Hvar er Fjármálaeftirlitið og hvað
eru þessir eftirlitsaðilar að gera?
Ætla má að ástæður fyrir snjó-
boltaáhrifunum á lánasamninga stafi
af verðbættum vaxta-vaxtareikningi
bankanna. Þannig hleður lánið utan
á sig eins og snjóbolti – en á löngum
tíma – auk þess sem skekkja Sig-
urbjörns upp á 216% hlýtur að
skipta máli. Einhvers staðar er
skekkja Elviru og Sigurbjörns inn-
byggð í útreikningana.
Er þetta ekki peningaþenslan sem
Frosti er að tala um? Peningarnir
bólgna út innan bankanna eins og
brauð með lyftidufti.
Fólk þarf helst að vera með dokt-
orsgráðu í þessum vísindum til að
hafa haldbæra yfirsýn yfir vanda-
málið. Það er ekki boðlegt.
Vísitölu- og lánaruglingurinn
Eftir Sigurð
Sigurðsson » Verðtryggð lán
hækka í það óend-
anlega og er kerfið sam-
kvæmt því dauðadæmt
og allir núverandi langir
verðtryggðir lánasamn-
ingar ónýtir.
Sigurður Sigurðsson
Höfundur er BSc cand. phil. bygg-
ingaverkfræðingur.
Útvegsbóndi fór út
til að huga að bát sín-
um á köldum vetr-
armorgni, sá hann þá
að gömul förukona sat
í hnipri, þétt við keip
og hélt fast um ár-
hölduna. Hendur kon-
unnar voru bláar af
kulda. Bóndinn spurði
konuna því hún sæti
þar og kona svaraði
„Úr haldinu fá þeir hitann frá“.
Það var algengt að vermenn réru
svo rösklega úr vör, að sauð á keip-
um
Þessi gamla ísl. þjóðsaga er eins
og flestar þjóðsögur, þ.e.a.s. dæmi-
saga, og má með góðu ætla að ef
þessi forna farandkona væri meðal
vor í dag þá væri hún félagi í VG
og fjandsamleg atvinnurekstri.
Þjóðarsálin
Það verður ekki sakast við VG.
Að hafa staðið gegn fjárfestingum,
því það er einfaldlega þeirra stefna
að vera á móti slíku, jafnvel hótel á
hálendinu er þess eðlis að þeir vilja
eitthvað annað.
Það sem er öllu verra er að þeir
sem ættu að vera í forsvari fyrir
atvinnusköpun hrópa á afléttingu
gjaldeyrishafta svo að þeir geti
fjárfest erlendis og
hrópa á erlenda fjár-
festingu hérlendis. Það
er ekki mikil trú á
landið, gögn þess og
gæði. Í október 2008
skrifaði ég í blaða-
grein um að breyta
þyrfti lögum um líf-
eyrissjóði og gera
þeim fært að fjárfesta
í orkugeiranum. En
VG flokkar lífeyr-
issjóði sem einkaaðila
og fussar við.
Það eru viss vandræði að nota
innlent fé til fjárfestinga í atvinnu-
vegum, því vextir eru of háir, sem
skaðast af verðbólgu og alltof dýr-
um rekstri bankanna, sem eru með
tvöfalt fleira fólk en þyrfti að vera.
Kornrækt
Ég skrifaði í grein fyrir rúmum
10 árum að Skeiðarársandur gæti
orðið stærsti kornakur Evrópu en
á meginlandinu eru bara smá skik-
ar. Það væri tækifæri fyrir ísl.
kornbændur að stofna samyrkjubú
og byrja á söndunum fyrir Suður-
landi. Gera þyrfti skjólvarnir þvert
á vindáttina og planta viðju, en
hver skiki yrði að vera það stór að
stórum vélum yrði komið að við
sáningu og uppskeru. Land-
græðslusjóður ætti að vera með í
verki, því korn er betra en mel-
gresi. Matvælaverð er að hækka á
heimsmarkaði, þannig að með
ræktun í stórum stíl yrði kornið
góð útflutningsvara.
Það verður þó að játa að þægi-
legra væri fyrir landann að láta
Berkshire Hathaway sjá um fyr-
irhöfnina.
Tómatarækt
Annað sem hægt væri að gera er
að tómataræktendur stofnuðu sam-
yrkjubú til stórræktunar á tómöt-
um til útflutnings, staðsetningin
yrði að vera í nálægð við flugstöð-
ina þar sem er líka næg og ódýr
orka. Það gæti orðið erfitt fyrir
tómataræktendur ef útlendur aðili
yrði fyrri til og notaði ódýrt erlent
vinnuafl, því slíkur aðili gæti einnig
snúið sér að litla innanlandsmark-
aðnum með erfiðum afleiðingum
fyrir nú starfandi tómatabændur á
Íslandi.
elias@icelandbeachfarm.com
Úr haldinu fá þeir hitann frá
Eftir Elías
Kristjánsson » Það verður ekki sak-
ast við VG. Að hafa
staðið gegn fjárfest-
ingum, því það er ein-
faldlega þeirra stefna að
vera á móti slíku.
Elías Kristjánsson
Höfundur er fv. forstjóri.
Heildarlausnir
fyrir bílinn þinn
Bílaraf
www.bilaraf.is
Gott verð, góð þjónusta!
• Bremsuviðgerðir
• Kúplingar
• Bilanagreiningar
• Kóðalestur/Tölvuaflestur
Endurstillingar
• Rafmagnsviðgerðir af öllum toga
• Startarar og alternatoraviðgerðir
• Rafgeymar
og margt, margt fleira...
Strandgötu 75 • 220 Hafnarfjörður • Sími 564 0400
bilaraf@bilaraf.is • bilaraf.is
–– Meira fyrir lesendur
SÉRBLAÐ
:
Katrín Theódórsdóttir
Sími 569 1105
kata@mbl.is
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA:
Fyrir kl. 12, mánudaginn 21. janúar.
Þetta sérblað verður með
ýmislegt sem tengist
þorranum s.s:
Matur, menning,
hefðir, söngur,
bjór, sögur
og viðtöl.
Þann 25. janúar gefur Morgunblaðið
út sérblað tileinkað Þorranum