Morgunblaðið - 28.01.2014, Blaðsíða 25

UMRÆÐAN 25
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 28. JANÚAR 2014
Margar þjóðir eiga
nú við erfiðleika að
stríða við að koma
ungu fólki í vinnu.
Tímaritið The New
Economist birti 18.
janúar sl. umfjöllun
um málefnið í sér-
stökum greinaflokki
sem lýsir ástandinu og
hugsanlegum lausnum
og í sérblaði er fjallað
í átta greinum um hvernig vænlegt
sé að stofna ný hátæknifyrirtæki
(Tech Startups).
Ástæða þessarar umfjöllunar er
sú staðreynd að atvinnuleysi hjá
ungu fólki er í algeru hámarki –
vitnað í átta Evrópulönd, lægst í
Þýskalandi um 26%, á Spáni 33%
og Grikklandi 45%. Á Spáni er
staðan núna sú að fyrirvinnur á
miðjum aldri og eldri fá ekki leng-
ur vinnu og missa atvinnuleysis-
bætur eftir tveggja ára atvinnu-
leysi. Börn þeirra hafa líklega
aldrei komist í vinnu og fá heldur
ekki bætur þannig að allur hópur-
inn er fluttur heim til afa og ömmu
– sem eru á eftirlaunum og er eina
fólkið í fjölskyldunni sem fær pen-
inga frá opinberum aðilum. Í sam-
tali við fólk á Spáni virðast allir
flýja landið sem mögulega geta.
Engir vænlegir áfangastaðir eru
þó í sigtinu.
Fólk á Spáni með langt háskóla-
nám hefur ekki fengið vinnu þann-
ig að yngri kynslóðirnar sjá sér
ekki lengur hag í að setjast á há-
skólabekk og sitja síðan uppi með
háar námsskuldir og atvinnuleysi
að námi loknu.
Því fleiri lönd sem fara inn í
þennan vítahring, því verra verður
að komast út úr þessu ástandi og
Economist er að viðra það vanda-
mál. Ljóst er að lifnaðarhættir
okkar munu breytast mikið ef at-
vinna og tekjur miðstéttarinnar –
hinna almennu borgara eru að
hrynja til langframa – en það er
það sem virðist blasa við þegar at-
vinnuleysi hjá ungi fólki virðist
óviðráðanlegt – og engin lausn í
sjónmáli.
Ungt fólk sem er að alast upp í
bláfátækum samfélögum hefur átt-
að sig á að unnt er að lifa skárra
mannsæmandi lífi annars staðar á
hnettinum en í heima-
landinu. Þetta fólk
streymir nú í stríðum
straumum til dæmis
til Evrópu og Banda-
ríkja Norður-
Ameríku (BNA) og
eykur á það vandamál
sem fyrir er í þessum
heimsálfum. Daglegar
fréttir eru um fólk
sem drukknar í
hundraða- eða þús-
undavís á Miðjarð-
arhafinu í flótta-
tilraunum frá fátæku löndunum
yfir í „sæluna“ í Evrópu.
Fátækar og frumstæðar þjóðir
hafa því smátt og smátt áttað sig á
að ungt vel menntað fólk mun
hverfa á braut frá heimalandinu til
ríkari og eftirsóknarverðari sam-
félaga ef ekki verði gerðar úrbæt-
ur í lýðræði og hverskonar at-
hafnafrelsi, bættri menntun o.s.frv.
Þessar fátæku þjóðir verða að taka
sér tak og koma lífsafkomu á
hærra plan. Ungt fólk frá Kenía
og Papúa Nýju-Gíneu hefur verið
að koma til Íslands til að ljúka há-
skólanámi í jarðhitafræðum. Allt í
einu sprettur fólk út úr frumskóg-
unum og fer í háskóla eins og ekk-
ert sé – og það jafnvel frá sam-
félögum hinum megin á hnettinum.
The Economist velti upp þeirri
spurningu hvers vegna nýsköpun á
upplýsingatæknisviði í flestum
löndum heims væri jafn bágborin
og raun bæri vitni, annars staðar
en í BNA. Í samantekt kemur
fram að heildar „start-up“ áhættu-
fjármagn til „New-Tech“ verkefna
og IT-nýsköpunarfyrirtækja er á
heimsvísu ca. 2.346 milljónir US-
dollara þar sem um 95% af upp-
hæðinni voru greidd út úr fjórum
sjóðum í BNA, tæp 3% eða ca. 63
milljónir USD greitt út úr bresk-
um sjóði og restin, ca. 2% eða um
37 USD, dreifðist á fimm sjóði í
öðrum löndum.
Samkvæmt þessari samantekt
þá virðist það vera alger tímasóun
fyrir þá sem eru með nýjar hug-
myndir á IT-sviðum eða upplýs-
ingatæknisviði að vera að þreifa
fyrir sér annars staðar en í BNA
eftir áhættufjármagni til að fjár-
magna nýjar hugmyndir á þessu
sviði. Í heildina er þetta blað Eco-
nomist bara mjög greinargóð leið-
beining fyrir fólk að koma sér
strax til BNA til að koma hug-
myndum sínum í framkvæmd.
Ljóst er að ef áfram heldur í þess-
um farvegi mun BNA ná gríðar-
legu forskoti á aðrar þjóðir í upp-
byggingu þekkingar í IT og
upplýsingatækni.
Ef þetta er staðan hjá ungu fólki
í þessari álitlegu atvinnugrein þá
er varla hægt að gera ráð fyrir að
ástandið sé neitt betra í uppbygg-
ingu á þekkingu í öðrum atvinnu-
greinum.
Á Íslandi er lítið fjallað um upp-
lýsingatækni annað en að fólki
finnst gott að geta keypt þessa
tækni frá útlöndum. Eitt og eitt ís-
lenskt fyrirtæki hefur þó náð gríð-
arlegum árangri á þessu sviði og
hafa afrek á sviði tölvuleikja vakið
mesta athygli svo sem QuizUp-
spurningaleikurinn og CCP-
tölvuleikjarisinn en báðir þessir
aðilar hafa stækkað í risafyrirtæki
á örskömmum tíma og tekjur
þeirra í samræmi við það.
Það unga fólk um allan heim
sem nú þvælist um í reiðileysi á
götunum væri líklega betur sett
við að komast í þá aðstöðu að geta
þróað nýjar hugmyndir sem
myndu geta styrkt samfélag þeirra
gríðarlega fjárhagslega. En án öfl-
ugrar fjármögnunar og leiðsagnar
auk aðstöðu þá gerist ekkert.
Nú væri gott ef Ísland greindi
sig frá þessum löndum, sem ekki
setja gríðarlegt fjármagn í nýsköp-
un, og kæmi ungu fólki til hjálpar
og gerði svipað og þeir í BNA eru
að gera. Hins vegar má geta þess
að áhættufjármögnun í BNA er
líklega að mestu frá einkaaðilum
og þann markað þarf að þróa á Ís-
landi og gæti hann orðið gríðar-
lega arðvænlegur fyrir fjárfesta.
Aukum fjármagn
til nýsköpunar
Eftir Sigurð
Sigurðsson
Sigurður Sigurðsson
» Því fleiri lönd sem
fara inn í þennan
vítahring, því verra
verður að komast út úr
þessu ástandi.
Höfundur er BSc MPhil (cand.phil)
byggingarverkfræðingur.
Um daginn fylgdi
ég einum af mínum
bestu vinum til graf-
ar, en órofavinátta
okkar stóð rúma
hálfa öld. Þessi góð-
vinur minn var blind-
ur frá því að hann
var 10 ára gamall, en
um leið og hann
missti sjónina missti
hann einnig hægri
höndina. Presturinn flutti notaleg
minningarorð. Þó varð honum á í
messunni.
Hann vitnaði í orð Krists um að
menn skyldu njóta ljóssins á meðan
það væri á meðal þeirra. Út frá
þessum orðum Jóhannesar guð-
spjallamanns talaði hann um það
myrkur sem hinn látni hefði orðið
að sætta sig við og ljósið sem hann
var sviptur, þótt hann hefði jafnan
horft björtum augum til framtíðar-
innar.
Þessi vinur minn lifði ekki í neinu
myrkri fremur en flestir þeir sem
hafa verið án sjónar árum saman.
Þeir, sem eru fæddir blindir, vita
þar að auki ekki hvað myrkur er.
Prestum gengur yfirleitt gott eitt
til þegar þeir flytja líkræður og þær
eru einkum ætlaðar til að lina sárs-
auka og sorg eftirlifenda. Þess
vegna er það í hróplegu ósamræmi
að gera líkingar Biblíunnar að bein-
hörðum staðreyndum sem ekki
standast nánari skoðun.
Hugsið ykkur þann sem lifir í ei-
lífu myrkri. Sá sem á enga von um
að myrkrinu linni lítur vart glaðan
dag og myrkrið leggst af ofurþunga
á sálina. Sá sem sér ekki lifir í tómi.
En þetta tóm fylla ýmis hughrif.
Hinn blindi lærir að beita öðrum
skilningarvitum svo sem heyrn og
veit því einatt ýmislegt
um sitt nánasta um-
hverfi, sem sjáandi fólk
fer á mis við, því að það
nýtir ekki heyrnina sem
skyldi. Sá, sem eitt sinn
hefur séð, man liti og
lögun hluta, tunglskin,
sólarupprás og sólsetur,
já, litbrigði himinsins í
öllu sínu veldi, flug
fugla og lögun þeirra.
Allt þetta mundi vinur
minn og lýsti eitt sinn
fyrir mér flugi hrossagauksins þeg-
ar hann lætur þjóta í fjöðrunum.
Þess vegna minnast margir, sem
hafa lengi verið blindir, daganna í
samræmi við veðrið eins og það var
hverju sinni. Ef til vill fundu menn
ylinn frá sólargeisla gegnum stofu-
glugga snemma í febrúar og áttuðu
sig á því í minningunni, að þá var
úti fagurt vetrarveður og sól farin
að hækka á lofti.
Höfundur þessa pistils væntir
þess að hinn ágæti prestur, sem
jarðsöng vin minn hugsi sig tvisvar
um áður en hann umlykur blint fólk
myrkri sem það brýst út úr með
vongleði sinni. Blint fólk lifir ekki í
myrkri og allt tal um sérstaka innri
sjón blindra er hjóm eitt. Hver sá,
sem er sjáandi eða blindur, fer mik-
ils á mis, hafi hann ekki innri sjón,
sem gefur honum sýn á umhverfi
sitt og málefni líðandi stundar.
Hverjir lifa í myrkri?
Eftir Arnþór
Helgason
Arnþór Helgason
»Höfundur varpar
ljósi á þá staðreynd
að blint fólk lifir ekki við
myrkur.
Höfundur fæddist sjóndapur og var
létt, þegar honum hvarf sín stöðugt
þverrandi sjón.
brigðum. Flestir kunna bara frum-
sporin í þessum dönsum og vita ekki
um fjölbreytileikann, finnst tilbreyt-
ingarlítið að dansa bara þessi einföldu
frumspor og ákveða að gömlu dans-
arnir séu ekki skemmtilegir. Á jóla-
böllum eru svo dansaðir Óli skans,
Fingrapolki, Klappenaði og Skósmí-
ðadans og bera þeir gjarnan skilgrein-
ingu sem barnadansar og er uppruni
flestra þeirra frá Danmörku. Það hafa
síðan á seinni árum bæst við á dans-
leikjum, sem kenndir eru við gömlu
dansana, erlendir þjóðdansar svo sem
„Skoski dansinn“ Tyrolavals og
hoppsa, Tennesypolki, Napóleonpolki,
Kátir dagar, Stjörnupolki o.fl. og eru
þá kallaðir „sérdansar“. En af hverju
hafa þessir dansar hlotið nafnið
„gömlu dansarnir“? Forsagan er sú að
um miðja síðustu öld fóru að berast
tískudansar frá öðrum löndum svo
sem charleston og þegar svo komu
jive, rumba og fleiri svo kallaðir latin-
og ballroom-dansar, fengu þeir til að
byrja með skilgreininguna „nýju
dansarnir“ og sum danshúsin í
Reykjavík fóru að auglýsa nýju dans-
ana.
Fólk gat þá valið um hvort það fór á
dansleik með gömlu dönsunum eða
nýju dönsunum. Þessi tími er liðinn,
diskótíminn tók við þar sem fólk þurfti
ekki dansfélaga, diskódansinn var að
mestu einstaklingsdans og þurfti lítið
rými á gólfinu. Danssalir hurfu og
danshljómsveitum fækkaði sem sér-
hæfðu sig í að leika á „gömlu döns-
unum“ eða „nýju dönsunum“. Plötu-
snúðar fengu góð hljómtæki og smá
ferkantur af viðargólfi var óteppalagð-
ur þar sem diskódansinn gat farið
fram. Salsadansinn þarf örlítið meira
rými þar sem gjarnan er dansað í pör-
um, en ennþá hafa dansgólfin ekki
stækkað og þeir sem enn dansa sam-
kvæmisdansa eða gömlu dansana
verða að láta sér lynda íþróttahús, því
að íþróttir aðrar en dans fá gott hús-
rými.
Að lokum vil ég hvetja landsmenn
til að halda við þekkingu á „gömlu
dönsunum“ og læra meira en einföld-
ustu grunnsporin því að við megum
ekki týna þessum þjóðararfi sem
dansaður var um allt land fyrir 40-50
árum. Þeir eru afar góð hreyfing, auka
þol t.d. í hröðum polka og eru fjöl-
breyttir við skemmtilega tónlist.
Lærum gömlu dansana á meðan til
er fólk sem kann þá, fólk sem lærði þá
af sér eldra fólki heima í héraði og
kann ýmis afbrigði af þeim.
» Gömlu dansarnir eru
séríslenskir og
hvergi til nema á Ís-
landi. Þeir eru þjóðar-
arfur sem ber að varð-
veita og voru dansaðir
um allt land fyrr á ár-
um.
Höfundur er kennari
og kennsluráðgjafi.
Nú geta allir fengið
iPad-áskrift
Skráðu þig í iPad-áskrift á
www.mbl.is/mogginn/ipad/