Fréttir - Eyjafréttir - 30.01.2003, Blaðsíða 11

Fimmtudagur 30. janúar 2003
Fréttir
11
larettum
væri það til að ganga í augun á eldri
strákum.
„Eg segi nú fyrir mig að ekki vildi
ég vera með strák sem væri alltaf að
reykja," sagði Sólveig Rut og Margrét
Rut bætti við að gular tennur
reykingamannsins væru nú ekki beint
spennandi. Vinkonumar eru á kafí í
íþróttum og sögðu neyslu munn- og
neftóbaks hafa minnkað meðal
íþróttafólks undanfarið. „Þetta er mest
hjá fótbolta- og handboltastrákunum
að taka í vörina. Þeir halda að þetta sé
eitthvað betra en að reykja en það er
það náttúrulega ekki,“ sagði Sólveig
Rut. Þegar kom að umræðu um
ólögleg fíkniefni sögðust þær lítið vita
um það nema af afspum.
Hassið þykir kúl
„Það er t.d. sagt núna að það sé mikið
um hassneyslu hjá krökkum í 8. bekk.
Þetta em krakkar sem em byrjaðir að
drekka og reykja. Þetta þykir víst
voða kúl núna og eins höfum við
heyrt að talsvert sé um hassreykingar
hjá þeim sem em á fyrsta ári í Fram-
haldsskólanunt."
Þær sögðu árganga á undan þeim í
efstu bekkjum Bamaskólans hafa
eyðilagt mikið fyrir þeim. „Það var
t.d. alltaf nótt í Barnó fyrir sjötta til
áttunda bekk en núna er hún bara einu
sinni á ári og bara fyrir áttunda til
tíunda bekk. Það var verið að koma
að krökkum reykjandi inn á klósetti
og svoleiðis, þannig að það var
ákveðið að hætta þessu.“
Aðspurðar hvort auðvelt sé fyrir
unglinga að komast inn á veitinga-
staði til að drekka sögðu þau það ekki
vera, þvert á niðurstöðu könnunar-
innar. „Þetta er orðið rosalega strangt
og ég held að krökkum í dag detti
ekki til hugar að reyna að fara inn á
skemmústaðina," sögðu þær og vildu
að lokum gera gamalt og gott slagorð
að sínu. „Segjum nei við fíkniefna-
djöflinum."
Samantekt: svenni@eyjafrettir.is
Jón Pétursson sálfrœðingur segir
skýrsluna vera beint framhald af
vinnu frá 2001 þegar skýrslan Hagir
og líðan ungs fólks í Vestmanna-
eyjum vargerð.
„Þegargeta samfélagsins í Eyjum
var metin á sínum tíma kom í Ijós að
það vantaði nokkuð áreiðanlegar
upplýsingar um neysluvenjur ungs
fólks í Eyjum. Skýrslan frá 2001 gaf
okkur ákveðna innsýn og nú er
þessi skýrsla, sem var að berast frá
Rannsóknum & greiningu ehf,
beint framliald,“ sagði Jón og bœtti
við að með þessu vœru komnar stað-
festar upplýsingar sem hœgt er að
byggja forvarnarvinnu á. Varðandi
niðurstöður könnunarinnar segir
haitn margt jákvœtt hafa komið
fram en því miður annað neikvœtt.
„Umrœðan má samt ekki snúast
um hverjum er um að kenna, heldur
hvernig við getum bœtt okkur í
forvarnarstarfinu. “
Hann sagði ýmislegt ískýrslunni
koma á óvart. „Það er sumtþarna
sem slœr mig, t.d. kemur fram að
mun fleiri unglingar í Eyjum liafa
drukkið áfengi síðustu þrjátíu daga
en í Reykjavik og á landinu. Þessar
niðurstöður eru eins og ífyrri
skýrslunni frá 2001 og það fœr mig
til að hugsa livort unglingar hér
drekki yfirleitt oftar og meira en
jafnaldrarþeirra aitnars staðar á
landinu,“ sagði Jón en benti jafn-
framt á, að hlutfallið af þeim sem
segjast liafa smakkað áfengi vœri
minna liér en annars staðar sem er
jákvœtt.
„Eins erþað mjög sláandi hvar
krakkarnir segjast vera að drekka.
Tölurnar sýna að liluti þeirra kemst
inn á vínveitingastaði og eins segjast
þeir drekka á framhaldsskólaböll-
um. Hér stendur þróunin nánast í
stað á meðan önnur sveitarfélög
hafa tekið sig verulega á hvað þetta
varðar. Ungt fólk í Reykjavík og á
landinu öllu liefiir liorfið af vínveit-
ingastöðunum ogfrá þvíað drekka
á framhaldsskólaböllum. Hér virðist
ekki vera nokkur vakning íþessum
efnutn og ég er mjög ósáttur við það.
Þarna vantar meiri hugsun hjá
öllum aðilum.“
Jón sagði að félagsmálayfirvöld,
lögreglan og foreldravaktin verði
ekki vör við að börnin séu að drekka
í bœnum þó könnunin bendi til
annars. „Þau eru þá kaitnski helst
að drekka í bílunum eða hjá aðilum
Jón Pétursson sólfræðingur:
Ahyggjur af æskulýðsmálum
niðri í bœ. Við verðuin a.m.k. að
athuga þessar upplýsingar frekar.“
Jón sagði að nú þegar vœri farið
að rœða skýrsluna imtan skólanna
og sagðist vita fyrir víst að
Framhaldsskólinn liefði tekið fljótt
við sér. „Þetta eru náttúrulega ekki
meðmæli með menningarlífi Fram-
lialdsskólans en það er saint ekki
hœgt að kenna skólayfirvöldum um
hvernig komið er,“ sagði Jón og
bœtti við að þetta vœriþví miður sú
unglingamenning sem liefur fengið
að þróast í Eyjum.
„Og ég er ósáttur við þá menn-
ingu að tengja svona einhliða
saman skemmtun og neyslu
vímuefna.“
Hann sagði ýmsa þœtti geta haft
áhrif á neyslu unglinga. „Við getum
tekið sem dœmi áhœttuþœtti í sam-
félaginu eins og t.d. hrörlegt og illa
viðhaldið umhverfi, lítiðframboð á
œskulýðsstarfsemi,fátœkt og at-
vinnuleysi, að auðvelt sé að nálgast
vímuefni, tið íbúaskipti, að sam-
félagið taki vœgt á misnotkun vímu-
efna, slök stjórnun þeirra mála sem
skipta íbúa máli, streita vegna fé-
lagslegra aðstœðna og titill samfé-
lagslegur stuðningur. Það er tika
áhœtta að ungt fólk hafi litla tilfinn-
ingu fyrirþvíað vera hluti af sam-
félagi sem gerist auðvitað þegar þau
fá ekki viiinu eða eru ekki gerð
ábyrg t.d. með þátttöku í heimilis-
haldi o.þ.h.“
ÍEyjum eru árgangar frekar litlir
sem skapar miklar sveiflur sem sjást
vel í skýrslunni. Jón sagði að
vissulega vœru árgangarnir mis-
munandi ogjafnvel vœri hœgt að
sjá mikinn mun á árgöngum á milli
skólahverfa. „Það er staðreynd að
sumir árgangar eru erfiðari en aðrir
og ískýrslunni eru dœmi þess að
neysla snýst gjörsamlega við milli
árgaitga.“
Hann var einnig óánœgður með
niðurstöðu á munn- og neftóbaks-
notkun. „Þetta var einhver tískubóla
ífyrra og þá sérstaklega í kringum
iðkun á ákveðinni íþróttagrein.“
íheildina ekki nógu gott
Jón segir aftur á móti að ýmislegt í
skýrslunni sé jákvœtt fyrir bœjar-
félagið. „Við megum vera ánœgð
með margt, t.d. að vera undir
meðaltali með reykingar og fjólda
þeirra seiti hafði smakkað áfengi en
þegar á heildina er litið er ég
svekktur með útkomuna. Sérstak-
lega þar sem það virðist vera tekið á
þessum málum í Reykjavík og á
landsbyggðinni en ekki hér. Hvað
veldur? Forvarnir eru ekki einka-
mál einhvers þröngs hóps eins og
skóla, félagsmálayfirvalda, lögreglu
eða sálfrœðingsins heldur er það
ntál allra í samfélaginu. Afleiðingar
vímuefnaneyslu eru öllum kunnar.“
Jón sagðist að lokum hafa
áhyggjur af œskulýðsmálum hér.
„Auðvitað er margt gott gert en það
þarf að hafa miklu meira ofan af
jýrir unglingum en áður og við
þurfum virka starfsemi fyrir þessa
krakka. Við eigum að lilusta á það
sem þau hafa að segja en síðan eru
það fyrst og fremst við fullorðna
fólkið sem þurfum að stýra þessu.
Það þýðir ekkert þegar krakkar
koma uppfullir af áhuga um hjóla-
bretti að smíða einhverja aðstöðu og
láta þau svo afskiptalaus, við verð-
um að virkja þau íáhugamálunum
ogfylgja þeim síðan eftir. Þetta
þekkja foreldrar, t.d. varðandi
íþróttirnar. Þar vilja börn oft prófa
nýjar og nýjar íþróttargreinar og
liœtta eftir stuttan tíma efþeim er
ekki fylgt eftir t.d. af foreldrum eða
þjálfara.“
Drekka helst í heimapartíum og á veitingastöðum
Unglingar í Vestmannaeyjum virðast
vera minna spenntir fyrir reykingum
en jafnaldrar þeirra í Reykjavík
samkvæmt könnuninni.
Síðustu þrjú ár hefur hlutfall reyk-
inga hjá krökkum í níunda bekk verið
undir landsmeðaltali og m.a. sagðist
enginn nemandi í níunda bekk árið
2001 reykja að staðaldri. Sömu sögu
er að segja af nemendum í áttunda
bekk, alltaf undir landsmeðaltali sem
var 2-4% nemenda.
í tíunda bekk koma fram miklar
sveiflur hjá krökkum í Eyjum,
sérstaklega kemur það fram árið
2001 þegar rúmur helmingur stúlkna
í tíunda bekk sagðist reykja að stað-
aldri en enginn strákur. A sama tíma
var hlutfallið 14-16% stráka og
stelpna sem reyktu í Reykjavík. Arið
2000 sögðust 19% stráka í tíunda
bekk reykja á móti 13% stelpna og
2002 var hlutfallið 18% hjá strákum
en 7% hjá stelpum. Rannsóknir
undanfarin ár á íslandi hafa bent til
þess að lítill munur sé á reykingum
milli kynja en þó reykja yfirleitt fleiri
stelpur en strákar. Mesti munurinn á
landinu var árið 2001 þegar 9-11%
stráka reyktu en 19-23% stelpna. Um
helmingur nemenda í tíunda bekk
síðustu þrjú ár hefur einhvem tíma
prófað að reykja.
Talsvert stærra hlutfall krakka í
Eyjum hefur prófað munntóbak en í
Reykjavrk en 8% nemenda sögðust
hafa prófað munntóbak tuttugu
sinnum eða oftar um ævina á móti
5% borgarbama. Um 10% nemenda
höfðu notað munntóbak þetta oft,
hvort sem var í Eyjum eða í
Reykjavík.
Afengisneysla barna mikil í Eyjum
Afengisneysla er yfrr landsmeðaltali
í Eyjum síðustu þrjú ár með undan-
tekningu í áttunda bekk. 15-17%
nemenda í áttunda bekk höfðu notað
áfengi einhvem tíma síðustu þijátíu
daga. Landsmeðaltalið var 17-20%.
Eins og með reykingamar em ár-
gangamir misjafnir, þannig höfðu
40% Eyjakrakka í níunda bekk notað
áfengi síðustu þrjátíu daga á síðasta
ári á móti 28% á landinu. Hlutfallið
snýst við árið 2001, en þá höfðu 24%
krakka í Eyjum notað áfengi en 31%
á landinu.
Árið 2000 var hlutfallið 41 % Eyja-
krakka á móti 34% á landinu. Rúm-
lega helmingur tíundu bekkinga hafði
prófað áfengi á síðustu þijátíu dögum
öll árin, árið 2000 var hlutfallið 52%
gegn 47% landsmeðaltals. 2001 56%
gegn 49% á landinu og í fyrra var
hiutfallið 57% í Eyjum á móti 42% á
landinu.
Aftur á móti höfðu um 80% þeirra
nemenda sem tóku þátt í könnuninni
á landsvísu einhvem tíma prófað
áfengi um ævina. Þegar litið er sér-
staklega á nemendur í tíunda bekk
em krakkar hér aðeins undir lands-
meðaltali, frá 70-75% krakka á
þessum þremur ámm höfðu einhvem
tíma prófað áfengi. Þó má segja það
krökkunum til hróss að heldur hefur
dregið úr drykkju unglinga í Eyjum
síðustu árin en árið 1997 höfðu 56%
nemenda einhvem tíma orðið
dmkknir en „aðeins“ 47% í dag.
Landsmeðaltalið var 63% árið 1997
en 52% í fyrra.
Fleiri stelpur verða ölvaðar
Þegar litið er á muninn milli kynja
kemur í ljós að talsverð breyting
hefur orðið á hlutföllunum undan-
farinár. Ölvunstrákahefurallajafna
verið algengari en stelpna í könn-
unum en þessi könnun bendir til þess
að þetta sé að breytast. Þannig var
hlutfallið mjög svipað árin 1999 og
2000 en síðustu tvö ár hafa mun fleiri
stelpur orðið ölvaðar en strákar. Em
tölumar sérstaklega athyglisverðar í
Vestmannaeyjum en árið 2001 höfðu
19% stráka orðið ölvaðir síðustu
þijátíu daga en 61 % stelpna og í fyrra
var hlutfallið 17% stráka en 46%
stelpna. Landsmeðaltalið var árið
2001 30% strákar og 36% stelpur og
2002 23% stráka og 29% stelpna. Þó
ber að geta þess að miklar sveiflur
geta stafað af því hversu lítið úrtakið
er í Vestmannaeyjum.
Talsvert minna virðist vera um
heimabrugg í Eyjum en 29% nem-
enda í tíunda bekk höfðu neytt landa
eða heimabruggs á móti 37% á
landinu. 13% nemenda í níunda bekk
á móú 25% á landinu. Svipað hlutfall
áttundu bekkinga í Eyjum hafði neytt
landa og á landinu öllu, um 11%.
21% drekka á vínveitingastöðum
Miðað við þær tölur sem koma fram
í könnuninni virðist auðveldara fyrir
krakka í Vestmannaeyjum að komast
í áfengi á veitingastöðum en annars
staðar og hefur bilið milli Eyja og
landsins aukist undanfarin tvö ár.
Þannig sögðust 25% nemenda í
Eyjum, krakkar á aldrinum 14-16
ára, drekka á veitingastöðum árið
2000 og var landsmeðaltalið svipað.
2001 var hlutfallið 33% nemenda í
Eyjum gegn 15% á landinu og í fyrra
var það 21% gegn 6% á landinu.
Flestir drukku þó heima hjá öðrum
í fyrra, 40%. A landsvísu voru það
36% sem drekka heima hjá öðrum.
Næstvinsælasú drykkustaðurinn í
fyrra var á framhaldsskólaballi, um
38% en aðeins 11% á landinu sögð-
ust drekka þar. 26% sögðust drekka í
bænum. Aðeins 3% nemenda
sögðust drekka heima hjá sér en
landsmeðaltalið var 7%.
Sífeiit minni fTkniefnaneysla
Könnunin sýnir ánægjulega þróun í
neyslu kannabisefna í Vestmanna-
eyjum og eru krakkar hér langt undir
landsmeðaltali. Þannig höfðu 3%
nemenda í Eyjum prófað hass en
landsmeðaltalið var 11%. I höfuð-
borginni var hlutfallið 15% í fyrra. Á
þeim sex árum sem könnunin nær til
eru miklar sveiflur meðal unglinga í
Eyjum. Þannig hafði enginn
nemandi árið 1997 prófað hass en
19% árið á eftir. Sú tala hefur svo
lækkað ár frá ári og eins og segir hér
að ofan aðeins 3% í fyrra. Aftur á
móti er E-töflunotkun hér svipuð og
annars staðar en um 3% nemenda
höfðu prófað. Svipaða sögu er að
segja af notkun á amfetamíni, 3%
nemenda hér en um 4% á landinu.
svenni @ eyjafretti r. is