Fréttablaðið - 06.10.2014, Síða 15

MÁNUDAGUR 6. október 2014 | SKOÐUN | 15
AF NETINU
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
6
4
0
7
1
Ég man eftir því þegar ég var að
aka með föður mínum í gamla
daga og það kom rigning. Það
gat liðið drykklöng stund áður en
hann greip til sinna ráða gagnvart
henni. En þegar hann gerði það
setti hann rúðuþurrkurnar alltaf
á allra mesta hugsanlegan hraða,
hversu lítil sem rigningin var – þó
að þetta væru bara nokkrir dropar
– og þannig hélst það um nokkra
hríð, jafnvel eftir að rúðan var
löngu orðin þurr og farið að ískra
í henni. Hann var að hugsa um
annað – með hausinn fullan af ótal
hlutum, eins og það hét.
Mér dettur þetta stundum í hug
þegar ég fylgist með íslenskri
þjóðfélagsumræðu. Stundum
er eins og vanti í hana einhvers
konar miðstig, kannski hina frægu
meðal hófsreglu; stundum er eins
og umræðan taki ekki mið af
aðstæðum heldur nýlundunni og
skemmtanagildinu.
„Hún Ísafold er besta þjóð …“
Ég hitti á dögunum tékkneska
konu sem átt hafði þess kost að
hlýða á forseta Íslands tala um
land sitt og þjóð í fyrirlestri við
háskóla í landi hennar. Ég innti
hana nánar eftir fyrirlestrinum.
Hún hugsaði sig um, kurteislega,
og sagði svo eitthvað á þá leið að
hún teldi ekki að sumar þjóðir
væru snjallari en aðrar við lausn
einhverra mála, enda hefðu þjóð-
ir ekki eiginleika einstaklinga.
Ég kinkaði kolli, skömmustuleg-
ur, leið eins og þetta væri mér að
kenna, sem það náttúrlega var
alls ekki – ekki frekar en þegar
ég var í Danmörku árið 2007 að
borða ís með dætrum mínum og
tvær rosknar konur sögðu við mig
byrstar – eins og bara rosknar
danskar konur geta orðið byrstar
– þegar þær urðu þess áskynja að
við værum íslensk: „Þið eruð alltaf
að kaupa eitthvað hér!“ Ég muldr-
aði eitthvað um að ég hefði nú bara
verið að kaupa ís en ekki Magasin
du nord. En mér leið eins og þetta
væri allt saman mér að kenna.
Sem það var ekki.
En sem sé: forsetanum hættir
til þess að tala um okkur erlendis
eins og bílasali að selja bíl sem
hann er innst inni ekki viss um að
sé nógu góður.
Þetta er ein hliðin. Hin hliðin
speglar þetta oflof og er oflast.
Umræðan sem Gunnar Smári
stendur fyrir um að gerast nokk-
urs konar próventufólk í norska
ríkinu er sögð góð og gagnleg því
hún dragi svo vel fram hversu
langt að baki Norðurlandaþjóðum
Íslendingar standa á ótal sviðum.
Það gerum við áreiðanlega – og
gerðum það reyndar líka þegar
við stóðum í útrásinni, vansæll-
ar minningar. Gallinn er bara sá
að hugmyndin um aðild að Noregi
er mýrarljós. Þetta verður aldrei.
Það er verið að eyða umtalsverðu
hugviti, orku og fjöri í hugmynd
sem allir vita innst inni að er bara
leikur að hugsanlegum möguleika
– óraunhæf – og þegar það renn-
ur upp fyrir fólki, sem það mun
gera (eins og það rann upp fyrir
Íslendingum á sínum tíma að það
var enginn grundvöllur fyrir við-
skiptaútrásinni til Norðurlanda),
þá verður allt svart og ömurlegt
og allar umbætur og hugmyndir að
betra samfélagi virðast jafn óraun-
hæfar og þessi reyndist vera. Milli
þess að leggja undir sig Norður-
lönd og leggjast undir Norðurlönd
hlýtur þó að vera einhver milliveg-
ur: til dæmis að reyna að vera full-
gild Norðurlandaþjóð, taka okkur
til fyrirmyndar það besta úr þjóð-
félagslausnum þeirra. Og svo
beina sjónum að aðild að ESB sem
er raunhæfur valkostur – og innan
seilingar ef við kjósum svo. Það er
eins og sá valkostur sé of raunhæf-
ur til að vekja áhuga fólks.
Ísland er ónýtt– auðlind
Skrýtið. Við erum ýmist einhver
mikilfenglegasta þjóð allra tíma
eða þá bara alls engin þjóð. Annað-
hvort fór bara þjóðarhratið til
Ameríku á sínum tíma eða þá eina
fólkið sem eitthvað gat. Annað-
hvort er allt einskis virði nema
bændur eða þá allt sem aflaga
hefur farið var bændum að kenna.
Annaðhvort dóu allir sem eitt-
hvað gátu eða bara afburðafólk-
ið sem lifði af móðuharðindin. Í
umræðuna hér vantar svo oft eitt-
hvert millisvæði, kannski áhuga á
sjálfum veruleikanum, sem alltaf
er síkvikur, mótsagnakenndur og
erfiður viðureignar.
Og við verðum að reyna að tak-
ast á við hann. Við verðum að vera
raunsæ. Við ættum ekki eyða orku
okkar og hugkvæmni í asnalegar
og óraunhæfar hugmyndir, þó að
asnalegar hugmyndir séu miklu
skemmtilegri en þær raunhæfu.
Það er töluvert alvörumál að vera
Íslendingur um þessar mundir.
Undir fótum okkar dunar sjálf
Jörðin með öllum sínum feiknum
og ósamið er um skrilljóna skuldir
útrásarmannanna. Allt getur
gerst en þar með er ekki sagt að
allt eigi eftir að gerast – kannski
ekkert. En það hefði verið ágætt
að hafa í forsvari fyrir þjóðina
fólk sem hægt er að taka mark
á þegar það tjáir sig um lands-
hagi, talar af yfirvegun en bull-
ar ekki bara. Ísland er ónýtt auð-
lind en unga fólkið okkar verður
að fá þá tilfinningu að hér sé þess
vert að búa, það verður að fá þús-
und sinnum betra kaup, betri
opinbera þjónustu, betri innviði,
meiri skynsemi, meiri andagift,
skemmtilegra og gjöfulla líf og
kærleiksríkari stjórnmálamenn.
Hér er ung og vel menntuð þjóð
sem getur skapað miklu meiri
verðmæti en henni er gefinn kost-
ur á að gera. Ótal margt hefur
farið aflaga hjá okkur en hér er
líka sköpunarorkan geysileg, sam-
félagið er dýnamískt (já og þras-
gjarnt); tækniþekking útbreidd,
fjölhæfni töluverð, tengslin sterk
og líka sú menning að fólk eigi
að reyna að bjarga sér og hjálpa
öðrum. Það er helsta verkefni
íslenskra stjórnmála nú að við
fáum fólk til að stjórna landinu
sem er eins og fólk og hugsar
eins og fólk. Þá getur Ísland alveg
verið land fyrir Jóhann.
Ofl of og ofl ast
Í DAG
Guðmundur Andri
Thorsson
rithöfundur
Forsetanum hættir
til þess að tala um
okkur erlendis eins og bíla-
sali að selja bíl sem hann er
innst inni ekki viss um að sé
nógu góður.
Fjölgun aldraðra ekki
vandamál
Í nýlegri könnun Help
Age International er
lagt mat á félags-
lega og efnahagslega
velferð eldri borgara
í 96 löndum. Ísland
er í sjöunda sæti á
listanum. Það kann hins vegar að
koma á óvart að helsti munurinn
á okkur og Noregi sem vermir
fyrsta sætið er ekki efnahagslegar
aðstæður aldraðra eða heilbrigði
þeirra, heldur menntunarstig
aldraðra. Þetta eru ánægjulegar
niðurstöður en um leið hvatning
til að gera enn betur. Öldruðum
fjölgar hratt um allan heim.
Íslendingar 70 ára og eldri eru nú
rúmlega 29.000. Eftir tuttugu ár
verða þeir tvöfalt fleiri. Í mínum
huga er fjölgun aldraðra ekki
vandamál– heldur staðreynd.
blog.pressan.is/eyglohardar
Eygló Harðardóttir, félags-
og húsnæðismálaráðherra
Rás 2 felld inn í Rás 1
Nú hefur Rás 2 verið
töluð niður sem
verðlaus. Hún sé
lítið annað en einn
maður og nokkrir
hljómdiskar. Sérkenni
hennar við sölu auglýsinga hafa
verið afmáð með flutningi leikinna
auglýsinga á undan öllum fréttum
Ríkisútvarpsins. Þá hafa morgun-
þættir rásanna tveggja verið
sameinaðir. Allt bendir til að Rás 2
verði einfaldlega felld inn í Rás 1.
bjorn.blog.is
Björn Bjarnason,
fyrrverandi ráðherra