Skessuhorn - 08.08.2007, Blaðsíða 12

12 MIÐVIKUDAGUR 8. ÁGÚST
Kári Lár us son húsa­ og báta­
smíða meist ari og bóndi að Tjalda­
nesi í Saur bæ seg ist reyna að lifa sér
til gam ans, en ekki til leið inda. Þau
hjón Kári og Krist ín Sig urð ar dótt ir
keyptu jörð ina árið 1998 og komu
frá Skaga strönd. Kári seg ir að talið
sé að hann hafi klikk ast á Her balif­
inu og flutt í Dal ina, en hann seldi
þær vör ur um nokkra hríð. Reynd­
ar hafi stefn an alltaf ver ið tek in á
Borg ar fjörð en ör lög in hafi á kveð­
ið að hafa þetta svona. Kári hef ur
á kveðn ar skoð an ir á líf inu og til­
ver unni. Seg ist alltaf hafa ver ið
póli tísk ur og ekki endi lega þurft að
fylgja ein hverri flokkslínu með það.
Hann hef ur skoð an ir á mönn um og
mál efn um og ekk ert bang inn við að
segja frá þeim. Sér spaugi legu hlið­
arn ar á mörgu, ger ir óspart grín
að sjálf um sér og sínu brölti. Einn
góð viðr is dag fyr ir skömmu, eft ir
slátt var sest inn í stof una á Tjalda­
nesi og Kári bóndi fyrst spurð ur
um á stæðu þess að hann sett ist að í
Saur bæ í Döl um.
Geri hlut ina
al menni lega eða ekki
„Ég var bú inn að búa á Skaga­
strönd í 46 ár, fædd ur þar og upp al­
inn. Þá hljóp í mig sú fluga að gera
breyt ing ar á til ver unni. Reynd ar
var ég allt of lengi að á kveða að fara
í sveit, enda í Vog ar merk inu og því
oft nokk uð lengi að taka á kvarð an­
ir,“ seg ir Kári þeg ar spurt er um
á stæðu þess að þau hjón snéru al­
gjör lega við blað inu, fóru úr sjáv­
ar út vegs um hverfi í land bún að ar­
um hverfi. „Gár ung arn ir á Skaga­
strönd sögðu reynd ar að ég hefði
klikk ast í Her bali fe­inu, sem ég
seldi um nokkurn tíma, og því lent í
Saur bæn um. Því verð ur ekki á móti
mælt að ég seldi Her bali fe með
góð um ár angri, fékk verð laun fyr­
ir á al þjóða vett vangi enda gekk sal­
an vel. Það var með söl una á því
eins og ann að sem ég geri. Ann­
að hvort helli ég mér í verk efn in,
og reyni að leysa þau al menni lega,
eða sleppi því. Það er svo sem ekk­
ert verri skýr ing en hver önn ur, að
ég hafi klikk ast á Her bali fe og flutt
í sveit ina. Ég var bú inn að vera til
sjós, smíða bæði hús og báta, er
með meist ara rétt indi bæði í húsa­
og báta smíði. Einnig rak ég drátt­
ar braut ina á Skaga strönd í nokk ur
ár, en hún hafði stað ið ó not uð eft ir
að skipa smíða stöð in fór á haus inn.
Hana rak ég í ell efu ár en þá var
orð in breyt ing á því um hverfi og ég
sá að ekki var mik il fram tíð að vera
í þeim iðn aði á fram. Svo ver ið get­
ur, án þess að ég hafi átt að mig á
því, að hugs un um breyt ing ar hafi
ver ið far in að gerj ast í koll in um.“
Sjoppu­stopp ið
breytti öllu
„Við hjón in höfð um rætt það í
nokkurn tíma að gam an væri að
búa í sveit. Í því sam hengi var alltaf
ver ið að tala um að fara í Borg ar­
fjörð inn. Einn morg un þeg ar ég
var á leið í vinn una kom ég við í
sjopp unni á Skaga strönd. Þar sá
ég bæk ling frá Magn úsi Leo polds­
syni fast eigna sala og tók hann með
til að hafa eitt hvað að lesa í kaffi­
tím an um. Þar var jörð in Tjalda nes
aug lýst til sölu. Okk ur fannst þetta
nokk uð spenn andi en vor um samt
ekk ert að spá í að kaupa neitt frek­
ar. Ég hringdi í þá ver andi á bú anda
hér sem auð vit að lof aði allt svæð­
ið í há stert svo á kveð ið var að fara
og skoða helg ina á eft ir, sem við og
gerð um. Okk ur leist harla vel á en
þeg ar heim var kom ið rædd um við
mál ið ekk ert meira, enda ekk ert að
spá í að kaupa í raun og veru. Eft­
ir viku seg ir kona mín: „Hvern­
ig er það, eig um við ekk ert að spá
í þessa jörð neitt meira?“ Það sam­
tal end aði hrein lega með því að við
á kváð um að henda okk ur út í djúpu
laug ina og kaupa. Þetta var haust­
ið 1998. Sú á kvörð un var kannski
ekk ert sér stak lega gáfu leg. Mér er
minn is stætt þeg ar ég var að flytja
síð asta farm inn af dót inu okk ar frá
Skaga strönd í des em ber sama ár.
Það var blind hríð, svarta myrk ur og
við átt um all ar okk ar eig ur ó seld­
ar. Skuld uð um jörð ina alla eins og
hún lagði sig, ég var at vinnu laus, en
mik ið and skoti leið mér vel. Nú er
ég mold rík ur og jörð in hef ur marg­
fald að sig í verði. Þetta hef ur ekki
ver ið slæm á vöxt un því jarð ir hafa
hækk að mun meira en í búð ar hús
víða á lands byggð inni. Sem dæmi
hef ur hús ið sem við átt um á Skaga­
strönd lít ið hækk að í verði skilst
mér. Og fróð ir menn segja mér að
Tjalda nes hafi hækk að í verði um 5
mill ur á ári síð an við flutt um.“
Tjalda nes og það
sem jörð inni fylgdi
Þau hjón, Kári og Krist ín, voru
al gjör ir ný bú ar á Skarðs strönd inni,
eins og Kári kemst að orði. Áttu þar
eng in skyld menni eða nein tengsl
við sveit ina. En þeim var af skap lega
vel tek ið. All ir voru boðn ir og bún ir
að rétta þeim hjálp ar hönd. Reynd­
ar hafa þau á orði að þeim finn ist
sem þau hafi alltaf átt þarna heima.
Eins og sagði í upp haf inu er Kári
bæði með rétt indi til að smíða skip
og hús. Tjalda nesi fylgdi meira en
bara land og hús næði. Fyrr ver andi
eign andi var með tré smiðju þar
sem hann fram leiddi hrein læt is hús,
sem eink um eru nýtt við tjald stæði
víða um land. Þeim rekstri tók Kári
við og hef ur selt um það bil 6­8 hús
á ári. Með jörð inni fylgdu einnig
um 150 kind ur en lít ill sem eng­
inn kvóti, að eins 21 ær gildi. Einnig
eru góð ar þang fjör ur úti fyr ir jörð­
inni sem Kári hef ur ekki hug mynd
um hvað er stór. Það stóð ein ung­
is í aug lýs ing unni að jörð in væri
land stór. Fyrr ver andi eig andi vissi
ekk ert nán ar um það og Kári hef ur
ekki lát ið mæla, enda kannski erfitt
þar sem fjall lendi er með al þess sem
til heyr ir jörð inni.
Fram leið ir það
sem fer sam an
„Fyrst fram leiði ég lamba kjöt og
sel það og síð an fram leiði ég „Saur­
bæ inga“ eða hrein læt is hús og sel
þau svo hægt sé að setja af gang inn
af lamba kjöt inu á ein hvern góð an
stað,“ seg ir Kári glott andi. „Sá sem
fann upp kló sett papp ír inn hlýt ur
að vera vell auð ug ur. Það eru slík­
ar vör ur sem mað ur á að fram leiða.
Eitt hvað sem eng inn tel ur sig geta
ver ið án. En án gam ans þá get ég
ekki kvart að und an söl unni á hús­
un um. Tím inn leyf ir ekki meiri
fram leiðslu þótt að tækja kost ur inn
sé sann ar lega fyr ir hendi til fleiri
verk efna. Þessi hús eru mik ið tek in
á tjald stæði í kaup stöð um og í þjóð­
garða. Einnig hef ég not að sömu
grunn ein ing ar sem eru 240cm x
240cm til að smíða hús fyr ir land­
verði. Það er hægt að raða hús un­
um sam an eins og hver kaup andi
vill. Þau fara frá mér al veg til bú­
in til notk un ar, hvert sem hlut verk
þeirra verð ur. Meira að segja fylgja
stein steypt ar und ir stöð ur með í
kaup un um. Einnig hef ég að eins
ver ið að fram leiða príl ur yfir girð­
ing ar. Sú fram leiðsla mæt ir eig in­
lega af gangi hjá mér sök um tíma­
leys is. Í öllu því sem ég fram leiði
er ég mark aðs lega sinn að ur og vil
auð vit að að var an mín sé vel kynnt.
Einu sinni hringdi í mig mað ur úr
ein um þjóð garð in um hér á landi.
Hann var al veg ösku reið ur og sagði
að helv... kamar inn væri stíflað ur og
því þyrfti að redda strax. Ég sagði
hon um að það þætti mér afar leitt
að heyra og skildi ganga strax í mál­
ið sem ég og gerði. Á stæð an fyr ir
því að mað ur inn hringdi í mig var
sú að í hverju húsi er nafn mitt, sem
fram leið anda, og síma núm er. Ég vil
auð vit að að hús in hafi ekki það orð
á sér að stífl ast strax af lamba kjöts­
af urð um og því bjarg aði ég þessu
við. Ég hef sem bet ur fer ekki feng­
ið ann að svona sím tal. „
Hverri árs tíð fylgja
á kveð in verk efni
Í Tjalda nesi, eins og víð ar í sveit­
um lands ins, fylgja hverri árs tíð
sér stök verk efni. Ekki eru þau þó
öll tengd sauð kind inni eða bú skap
með hana, eins og er á mörg um
sauð fjár bú um. Kári seg ir að hon­
um finn ist gott að vera ekki alltaf
að starfa við það sama, hann þurfi
fjöl breytni, ann ars verði hann vit­
laus úr leið ind um.
„Hér á bæ er skipu lag ið með dá­
lít ið öðr um brag en kannski geng ur
og ger ist, þótt við búum með sauð­
fé,“ seg ir Kári þeg ar talið berst að
vinnu þeirra hjóna. „Frú in er mat­
ráðs kona við skól ann í Tjarn ar lundi
og starf semi skóla er ein ung is á vet­
urna, eins og al þjóð veit. Enn frem­
ur sér hún um að fúa verja og mála
allt tré verk í hús un um auk þess að
elda ofan í mig sem er nú ær inn
starfi eins og mörg um er kunn ugt.
Hjá mér er vinn an dá lít ið öðru vísi
en hjá mörg um bænd um. Árið hefst
með því að ég fer að smíða hrein­
læt is hús in. Inn á milli gef ég roll­
un um. Síð an kem ur sauð burð ur og
und an far in vor hef ég ver ið með
mann til að sjá um hann. Ein fald­
lega vegna anna í smíð inni. Nú svo
kem ur að því að bera á og síð ar er
það slátt ur. Þá er ég ekki að smíða á
með an en held á fram með það þeg­
ar slætti og hey hirð ingu er lok ið.
Upp úr 10. á gúst hefst þang slátt ur­
inn. Hann stunda ég svona í tvo og
hálf an mán uð. Þá fara veð ur að ger­
ast vá lynd og erfitt að eiga við þang­
slátt hér á Skarðs strönd þar sem lít­
ið er um skjól fyr ir bát og þang­
skurð arpramma. Mér finnst gott að
hafa þetta svona. Í hvert sinn sem
ég byrja að smíða, hlakk ar mig til
þess og er alltaf jafn feg inn þeg ar
þeim kafla lýk ur. Sama gild ir um
þang slátt inn. Mig hlakk ar alltaf til
að byrja í hon um. Þar er svona ver­
tíð ar stemn ing. En mik ið lif andi er
ég feg inn þeg ar ég geng af pramm­
an um í síð asta sinn, hvert haust.“
Á byggi lega lé leg asta
féð í sveit inni
Kári seg ir að ann að hvort sé
mað ur með rækt un ar gen í blóð­
inu eða ekki. Það sé eng inn vandi
að gefa kind um, setja hrút inn í og
ann að þess hátt ar en það sem skipti
máli verði ekki lært af bók um. Ekki
sé hægt að læra að vera góð ur rækt­
andi ekk ert frek ar en að vera góð­
ur list mál ari eða ljóð skáld. Á hinn
bóg inn hafði hann aldrei not að
rúllu vél eða slík tæki þeg ar hann
kom í sveit ina en á það sé hægt að
læra.
„Ég keypti á byggi lega lé leg asta
féð í sveit inni og geymi ennvigt­
ar­ og matsnót urn ar frá slát ur hús­
inu fyrsta haust ið sem ég lagði inn
lömb. Skemmst er frá að segja að
ég lagði inn 211 lömb sem fóru öll
í O og P flokk nema 13 kvik indi
sem fóru í R. Með al vigt in hékk í 14
kíló um og heima slátr uðu lömb in
voru óæt af hor. Þetta hef ur held ur
lag ast. Með al vigt in hef ur hækk að
um tvö og hálft kíló og ekk ert lamb
fór í O eða P í haust sem leið. Ég
hef af skap lega gam an af rækt un. Ég
ligg yfir rollu bók inni, skoða ætt ir
með til liti til hvaða hrút ar passa og
myndu gefa best með þess ari rollu.
Ég er smá smugu leg ur í þeirri vinnu
og tek marga daga í þess ar bolla­
legg ing ar. Þarna er ég á besta kaup­
inu í fjár rækt inni, tel ég. Ég hanna
mína rollu bók sjálf ur. Skrifa hjá
mér í at huga semd ir að vor inu hvaða
lömb ég ætla að skoða sér stak lega
að hausti. Ég er afar metn að ar full ur
í þessu, reyni að gera allt sem hin ir
gera og að eins meira. Ann ars næ ég
aldrei ár angri. Það eru nú ein hverj­
ir bænd ur hér um slóð ir með betra
fé en ég og þeir eiga ekki sjens ef
ég held á fram,“ seg ir Kári og skelli­
hlær. „Ég læt roll urn ar ráða því
hvað þær éta. Ég slæ ekki há, roll­
ur eru ekk ert sér stak lega mik ið fyr­
ir hana. Þær fá melt ing ar trufl an ir
af hánni og skepna sem þannig er
ástatt um bat ar sig varla mik ið. Það
kost ar pen inga að bera á. Því gef ég
mik inn fóð ur bæti á rétt um tíma og
segi að það sé mín há. Ég eyði ekki
pen ing um í á burð, elds neyti, plast
og eig ið kaup við að heyja það sem
er ekk ert sér stakt fyr ir þær skepn­
ur sem ég er með. Ég hef alltaf ver­
ið með skepn ur í kring um mig, þótt
ég hafi ekki búið. Pabbi var alltaf
með nokkr ar kind ur og á Skaga­
strönd voru flest ir með kind ur og
kýr þeg ar ég var að al ast upp. Hér
hef ég ver ið með svona um 180
kind ur á vetr ar fóðr um en núna ætla
ég að fækka nið ur í fimm tíu í haust.
Þess ir sem eru með betra fé en ég,
þurfa því ekk ert að ótt ast að ég hjóli
fram úr þeim í rækt un inni,“ og Kári
glott ir við þessi orð sín.
Orð inn þræll
sauð kind ar inn ar
„Ég er orð inn þræll sauð kind ar­
inn ar og á því hef ég ekki á huga.
Það á frek ar að vera öf ugt. Þó mér
finn ist gam an að rækta er það ekki
næg á stæða til að halda á fram í
Lif ir sér til gam ans en ekki til leið inda
Tek ið hús á Kára Lárus syni í Tjalda nesi í Dala sýslu
Kári Lár us son í Tjalda nesi á samt Rakel Sif, Krist jáni Frey, Óla Kára, sem allt eru barna börn og á end an um er Krist ín Sig urð ar dótt ir
hús freyja í Tjalda nesi.
Kári að máta einn Saur bæ ing inn, eða
hrein læt is hús in sem hann fram leið ir.