Skessuhorn - 08.08.2007, Blaðsíða 14

14 MIÐVIKUDAGUR 8. ÁGÚST
Vil hjálm ur Birg is son tók við sem
for mað ur Verka lýðs fé lags Akra­
ness á á taka fundi í nóv em ber árið
2003. Síð an þá hef ur hann ver ið
á ber andi í fjöl miðl um enda ligg­
ur hann ekki á skoð un um sín um.
Í sam tali við Skessu horn seg ir Vil­
hjálm ur að verka lýðs fé lög séu enn
gríð ar lega mik il vægt afl í sam fé lag­
inu og skipti síst minna máli en fyrr
á tíð um. Hann seg ir sam stöðu vera
horn stein inn að ár angri í rétt inda­
bar áttu.
Ný liði í bar átt unni
Það var nóg um að vera á skrif­
stofu Verka lýðs fé lags ins þeg ar
blaða mann bar að garði. For mað­
ur inn hafði þurft að víkja sér frá
ör snöggra er inda, gest ir spjöll uðu
yfir kaffi bolla og sím inn hringdi
stöðugt. Ljóst var á öllu að starf­
sem in ligg ur ekki niðri í verka lýðs­
mál um yfir sum ar tím ann líkt og
ger ist hjá ýms um stofn un um. Vil­
hjálm ur var fyrst spurð ur að því
hver væri upp runi hans í verka lýðs­
mál um. „Ég hef alla tíð haft sterk­
ar skoð an ir á hlut un um, bæði póli­
tík og verka lýðs mál um, enda tel ég
mig búa yfir ríkri rétt læt is kennd.
Mín fyrstu form legu af skipti af
verka lýðs mál um urðu hins veg ar
ekki fyrr en árið 1999 þeg ar ég hóf
störf í gjald skýl inu hjá Speli. Okk­
ur há set un um á Akra borg inni var
boð in vinna þar á samn ingi sem
við höfð um aldrei haft neitt um að
segja og okk ur fannst væg ast sagt
lé leg ur. Við fór um að vafstra í þeim
mál um og stóð um þétt sam an. Sú
bar átta bar ár ang ur og við feng­
um leið rétt ingu kjara okk ar. Það
hve vel það gekk vegna sam stöðu
okk ar sýndi mér að ým is legt væri
hægt að gera bet ur í verka lýðs mál­
um á svæð inu en gert var, en okk ur
blöskr aði sá samn ing ur sem fé lag ið
hafði gert fyr ir okk ar hönd að okk­
ur for spurð um.“
Átök við stjórn
Í kjöl far þess ara samn inga var
Vil hjálm ur kjör inn í stjórn og trún­
að ar ráð fé lags ins og fljót lega eft ir
það var hann kjör inn í að al stjórn.
Hann seg ir að fljót lega hafi hann
orð ið þess á skynja að pott ur væri
brot inn í fjár hags leg um rekstri fé­
lags ins. „Ég skynj aði að það var
ekki allt eins og það átti að vera og
óskaði eft ir að fá að gang að bók­
hald inu en var neit að um það. Mál­
ið fór fyr ir Hérð asdóm Vest ur lands
sem úr skurð aði mér í hag, en allt
kom fyr ir ekki, stjórn in neit aði að
sýna mér bók hald ið. Þá var hald inn
fund ur í stjórn og trún að ar ráði sem
sam þykkti að veita mér að gang að
bók hald inu en þrátt fyr ir það varð
ekk ert úr því. Það var ekki fyrr en
Hæsti rétt ur stað festi úr skurð hér­
aðs dóms að ég fékk að gang að
bók hald inu og sá að grun ur minn
reynd ist rétt ur.“
Vil hjálm ur seg ir að all ar hans
á sak an ir um ó reiðu og ó sam þykkta
reikn inga hafi ver ið stað fest ar í út­
tekt fyr ir tæk is ins Price Wa ter Hou­
se Cooper, en það var feng ið til að
fara yfir bók hald og fjár mál fé lags­
ins.
Við snún ing ur rekstr ar
Í nóv em ber árið 2003 var Vil­
hjálm ur kjör inn for mað ur VLFA
og ný stjórn tók við. Hann seg ir
það að mörgu leyti hafa ver ið erfitt.
„Ég kom bara af gólf inu, ef svo má
segja. Hef unn ið sem trillu sjó mað­
ur, í frysti húsi, á Akra borg inni og
hjá Speli og þurfti því tölu verð­
an tíma bara til að setja mig inn í
mál in. Við ein sett um okk ur að snúa
rekstri fé lags ins við og það hef ur
tek ist. Þeg ar við tók um við var fé­
lags sjóð ur rek inn á tæp lega þriggja
millj óna króna yf ir drætti, en í dag
eig um við tugi millj óna króna inn­
eign í þeim sjóði. Fé lag ið átti vel á
þriðja tug millj óna útistand andi hjá
at vinnu rek end um sem ekki höfðu
stað ið skil á fé lags gjöld um þeg­
ar við tók um við. Við fór um á fullt
í að inn heimta þær upp hæð ir. Þá
tók um við til í á vöxt un ar mál um hjá
okk ur en þau mátti laga. Til dæm is
átti fé lag ið tugi millj óna króna inni
á reikn ing um með 0,27% á vöxt un,
en við færð um til fjár muni og feng­
um betri á vöxt un.“
Á nægja með fé lag ið
Vil hjálm ur seg ir að fyrsta kast ið
hafi stjórn in ein beitt sér að því að
snúa rekstr in um við og mik ill tími
far ið í það. Það sé nú hins veg ar að
baki og ó þarfi að velta sér upp úr
for tíð inni. „ Þetta er allt sam an að
baki, nú þurf um við að horfa til
fram tíð ar og stefna sam hent fram á
við. Það er mik ill ein hug ur í fé lags­
mönn um eins og sást kannski best
í könn un sem Capacent Gallup
gerði fyr ir Starfs greina sam band­
ið um á nægju með verka lýðs fé lög.
Þar lent um við í öðru sæti og voru
tæp 86% sem tóku þátt í könn un­
inni á nægð með fé lag ið. Það sýn ir
okk ur að við erum á réttri leið.“
Frá því að ný stjórn tók við í
VLFA árið 2003 hef ur fé lags mönn­
um fjölg að mik ið, úr 1.678 í tæp­
lega 2.400. Vil hjálm ur seg ir að það
megi fyrst og fremst skýra með
tveim ur á stæð um. „Í fyrsta lagi er
gott at vinnu á stand á svæð inu og við
njót um góðs af því. Ég er hins veg­
ar ekki í nein um vafa um að hluti
á stæð unn ar er á nægja með starf­
semi fé lags ins. Æ fleiri vilja til heyra
VLFA og er það vel. Ég tel að hluti
af á nægju með fé lag ið sé sá að ég
þekki það hvern ig það er að lifa á
lág marks laun um af eig in raun. Ég
veit því um hvað ég er að tala þeg ar
þessi mál ber á góma.“
Stétt ar fé lög mik il væg
Reglu lega heyr ist sú um ræða
að stétt ar fé lög séu úr elt og eng in
á stæða til að halda þeim til streitu.
Þeir nú tíma leg ustu agn ú ast út í
kröfu göng ur á 1. maí og finnst
slag orð verka lýðs fé laga ó sköp hall­
æris leg. Vil hjálm ur seg ir að hann
sé al gjör lega ó sam mála því að vægi
stétt ar fé laga hafi minnk að. „Hafi
ég ein hvern tím ann ef ast um til vist
stétt ar fé laga þá fuku þær efa semd­
ir út í veð ur og vind eft ir að ég hóf
störf hér. Það eru ó þrjót andi verk­
efni við að tryggja fé lags mönn um
þau laun og þau rétt indi sem samið
hef ur ver ið um. Ég get nefnt mý­
mörg dæmi þar um. Til dæm is voru
til samn ing ar við Járn blendi fé­
lag Ís lands um að starfs menn ættu
að fá hlut deild í hagn aði fé lags ins.
Þeg ar til kom neit uðu eig end ur að
greiða þá upp hæð og starfs menn
leit uðu til okk ar. Við fór um í mál­
ið af festu með okk ar lög fræð ing um
og nið ur stað an varð sam komu lag
um að fé lag ið greiddi 7,9 millj ón­
ir sem deild ust á milli starfs manna.
Ég full yrði að ef fé lag ið hefði ekki
kom ið að mál inu hefðu starfs menn
ekki feng ið krónu. Þarna skipt ir
sam stað an öllu, það er ó jafn leik­
ur þeg ar einn verka mað ur deil ir við
fyr ir tæki, en stað an jafn ast þeg ar
fé lag ið er kom ið í mál ið.“
Er lend ir verka menn
Fjöldi er lendra verka manna á Ís­
landi hef ur marg fald ast und an far in
ár og eru nú um 20 þús und þeirra
stadd ir hér á landi. Vil hjálm ur seg­
ir að verka lýðs hreyf ing in þurfi að
vera vel á verði í þess um efn um, sí
og æ komi upp dæmi þar sem at­
vinnu rek end ur brjóti á rétti þessa
fólks. Sam kvæmt könn un sem
Starfs greina sam band ið lét gera eru
mark aðs laun 176 þús und krón ur.
Lág marks laun eru hins veg ar 125
þús und, ríf lega 50 þús und krón um
lægri. Vil hjálm ur seg ir að þeg ar at­
vinnu rek end ur ráði er lenda verka­
menn borgi þeir í lang flest um til­
vik um lág marks laun, ekki mark­
aðs laun. „ Þessi þró un get ur orð ið
til þess að mark aðs laun fær ist nær
lág marks laun um. Það hef ur ekki
tíðkast að greiða eft ir lág mark s töxt­
um, en at vinnu rek end ur ráða frek­
ar er lenda verka menn sem sætta sig
við þau laun en Ís lend inga. Þetta
get ur gjald fellt ís lensk an vinnu­
mark að ef þetta er lát ið á tölu laust
og við höf um séð það ger ast síð ustu
tvö, þrjú árin.“
Skammar leg
lág marks laun
En get ur verka lýðs hreyf ing in
ekki að nokkru leyti sjálfri sér kennt
um þessa stöðu? Er ekki ó eðli legt
að hafa lág marks taxta í land inu sem
sam staða er um að fara ekki eft­
ir? Vil hjálm ur seg ist vel geta tek ið
und ir það. „Lág marks laun á Ís landi
eru til skamm ar og við í verka­
lýðs hreyf ing unni get um ekki skot­
ið okk ur und an þeirri á byrgð. Það
verð ur for gangs at riði í næstu kjara­
samn ing um að hækka lág marks­
laun. Ég hef sent á skor un til Sam­
fylk ing ar fólks, en sá flokk ur lagði
ít rek að fram frum varp um lög bind­
ingu lág marks launa. Með al flutn­
ings manna voru Gísli S. Ein ars­
son, nú bæj ar stjóri á Akra nesi, og
Jó hanna Sig urð ar dótt ir, nú fé lags­
mála ráð herra. Ég hef upp reikn að
síð ustu til lögu þeirra frá ár inu 2004
þar sem þau fóru fram á 138.500
króna lág marks laun. Mið að við
hækk an ir í kjara samn ing um væru
þetta tæp lega 160.000 kr. í dag. Nú
er flokk ur inn í að stöðu til að koma
þessu á og ætti að nýta tæki fær ið.
Ég hef hins veg ar eng in við brögð
feng ið.“
Þing fara kaup
hækk að meira
Vil hjálm ur seg ist ekki vera í
nein um vafa með það að ís lenskt
verka fólk hafi set ið eft ir í launa­
þró un und an far inna ára. Hann seg­
ist lít ið gefa fyr ir þann söng sumra
stjórn mála manna að lægstu laun
hafi hækk að sér stak lega und an far­
in ár. „Þrátt fyr ir að Pét ur Blön­
dal og fleiri þing menn vilji meina
að lægstu laun hafi hækk að um­
fram önn ur þá er það bara ekki rétt.
Ég tók mig til og bar sam an þró un
launa þess ara þing manna og þró­
un lægstu launa. Þá kem ur í ljós
að þing far ar kaup ið hef ur hækk­
að úr 212 þús. árið 1997 í 518 þús.
árið 2007, eða um 145%. Á sama
tíma hafa lægstu laun hækk að úr 67
þús. árið 1997 í 125 þús. árið 2007,
eða um 105%. Hækk un þing far ar­
kaups ins nem ur þannig 40% meira
en hækk un lægstu launa. Ef lægstu
laun hefðu feng ið sömu pró sentu­
hækk un og þing fara kaup væru þau
149 þús und í dag. Ég blæs því á
allt sem heit ir að lág marks laun hafi
feng ið sér staka hækk un í gegn um
árin.“
Sam staða nauð syn leg
Nokk ur um ræða hef ur ver ið um
það síð ustu daga að fé lög í Flóa­
banda lag inu svo kall aða muni segja
skil ið við Starfs greina sam band­
ið. Vil hjálm ur tel ur mjög mið ur ef
af því verð ur. „Það er ein fald lega
þannig að ef menn ætla sér að ná
víð tæk um ár angri í að laga kjör ís­
lensks verka fólks er sam stað an lyk­
il at riði. Eitt eða tvö fé lög gera ekk­
ert upp á eig in spýt ur. Ætl um við
okk ur að ná upp skammar lega lág­
um töxt um þurfa fé lög in að standa
sam an. Í þeim efn um er Starfs­
greina sam band ið ó trú lega mik il­
vægt og ber að efla frek ar en hitt.“
En hvað þá með sam ein ingu fé­
laga á Vest ur landi, mundi ekki nást
meiri ár ang ur með einu sam eig in­
legu fé lagi? „ Þetta hef ur kom ið til
tals og á sín um tíma við sam ein ingu
Verka lýðs fé lags Borg ar ness, Verka­
lýðs fé lags ins Harð ar og Verka lýðs­
fé lags ins Vals var okk ur boð ið að
vera með í því. Þá vor um við á kafi
í innri upp bygg ingu fé lags ins og
við snún ingi á rekstri þess og töld­
um betra að standa fyr ir utan það.
Nú er ver ið að ræða um sam ein­
ingu allra fé laga á Vest ur landi í eitt.
Stað an er hins veg ar ein fald lega
þannig að í Verka lýðs fé lagi Akra­
ness eru 52% fé lags manna verka­
lýðs fé laga á Vest ur landi. Við sjá um
ekki á vinn ing af því að sam ein ast
fé lög um á Snæ fells nesi svo dæmi sé
tek ið.“
Ekki flokkapóli tík
Verka lýðs bar átta var sam of in
póli tískri bar áttu á síð ustu öld, þó
form leg tengsl þar á milli hafi rofn­
að. Vil hjálm ur seg ir að verka lýðs­
mál séu í eðli sínu póli tík. „Skatta­
mál, barna bæt ur, vaxta bæt ur, lág­
marks laun, allt þetta sem við berj­
umst fyr ir er stór hluti af stjórn mál­
um. Verka lýðs hreyf ing in þarf sí­
fellt að semja við póli tíkusa og mik­
il vægt er að gera sam komu lag við
rík is stjórn hverju sinni sam hliða
kjara samn ing um. Ég legg hins veg­
ar mikla á herslu á að mér finnst
ó eðli legt að for menn og for ystu­
menn stétta fé laga séu virk ir í póli­
tísku flokks starfi. Við slík ar að stæð­
ur geta kom ið upp ó lík ir hags mun­
ir sem við kom andi á í erf ið leik­
um með að greina á milli. Gef um
okk ur það t.d. að for mað ur verka­
lýðs fé lags sé líka meiri hluta full trúi
í bæj ar stjórn. Síð an kem ur upp sú
staða að verka lýðs fé lag ið þarf að
sækja rétt um bjóð anda síns á bæj­
ar fé lag ið, jafn vel fyr ir dóm stól­
um. Það hljóta all ir að sjá að þarna
hafa mynd ast ó eðli leg ir hags mun ir
og við kom andi for ystu mað ur yrði
tví klof inn og mundi á hvor ug um
staðn um gagn ast.“
Mik il væg verk efni
framund an
Það er eng inn hörgull á verk­
efn um í verka lýðs bar átt unni og
Vil hjálm ur seg ir að þau séu í raun
ó þrjót andi. Hann seg ir mik il væg ast
að lag færa lág marks laun og það eigi
að vera for gangs at riði í kom andi
kjara samn ing um. „Þá mun VLFA
beita sér að því að lag færa kjara­
samn inga við Norð urál, en þeir eru
tals vert lak ari en það sem tíðkast hjá
ÍSAL. Að mínu mati er það vegna lé­
legra samn inga sem gerð ir voru árið
1998. Okk ur tókst að lag færa þetta
að hluta til í síð ustu samn ing um en
ekki nógu vel. Eitt mik il vægt verk­
efni má nefna til en það er það sem
snýr að er lendu vinnu afli. Við verð­
um að tryggja að at vinnu rek end ur
haldi ekki á fram að mis bjóða fólki
sem kem ur hing að í leit að betra lífi
og gjald felli ís lenska samn inga.“
Hvergi kvik að
Vil hjálm ur hef ur ver ið ansi á ber­
andi í fjöl miðl um og þyk ir yf ir lýs­
ingaglað ur. Hann seg ir að menn
verði að tala skýrt út og hann sé
ó hrædd ur við að segja sína skoð­
un hvar og hvenær sem er. Þá seg ir
hann mik il vægt að fé lag ið standi fast
á rétti fé lags manna. „Það er stefna
fé lags ins að ef við telj um að ver ið
sé að brjóta á fé lög um þá göng um
við í mál ið og reyn um að ná samn­
ing um. Gangi það ekki för um við
alla leið, fyr ir dóm stóla ef með þarf.
Það verð ur hvergi kvik að í rétt inda­
báráttu verka fólks,“ seg ir Vil hjálm­
ur Birg is son for mað ur Verka lýðs fé­
lags Akra ness að lok um.
kóp
„Ó hrædd ur við að segja mín ar skoð an ir“
Spjall að við Vil hjálm Birg is son, for mann Verka lýðs fé lags Akra ness
Vil hjálm ur Birg is son, for mað ur Verka lýðs fé lags Akra ness.