Skessuhorn - 23.06.2010, Blaðsíða 16

16 ÞRIÐJUDAGUR 23. JÚNÍ
Þeg ar kom ið er inn í Byggða safn
Dala manna í kjall ara skóla bygg ing­
ar inn ar á Laug um í Sæl ings dal blas­
ir við skonsa þar sem í for grunn in­
um eru skór; vinnu skór til úti vinnu,
tré kloss ar til inni vinnu, gúmmí­
boms ur hent ug ar í rign ing ar tíð og
ann að skótau. Það er rétt eins og
þarna hafi ein hver rétt brugð ið sér
frá. Inn an við í skons unni eru síð­
an vegg ir og borð þak ið tré smíða­
á höld um. Val dís Ein ars dótt ir safn­
vörð ur seg ir að þetta sé það sem
stofn andi og „fað ir byggða safns­
ins,“ Magn ús Gests son húsa smið­
ur og kenn ari skildi eft ir sig. „Og
þarna er nátt úr lega út varp ið og
hraðsuðu ket ill inn sem hann hafði
með sér í vinn una,“ sagði blaða­
mað ur og benti á tæki á hef il bekkn­
um. „Nei, nú verð ég að leið rétta,“
sagði Val dís. „Magn ús bjó nefni­
lega hérna í kjall ar an um í um 20 ár
eft ir að safn ið var opn að. Sag an bak
við stofn un safns ins og sér stak lega
þátt ur Magn ús ar er merki leg ur og
ég reyni mik ið að halda því á lofti,“
bæt ir Val dís við. Ým is legt for vitni­
legt bar fyr ir augu blaða manns
Skessu horns í heim sókn í Byggða­
safn Dala manna að Laug um í Sæl­
ings dal í vik unni sem leið.
Best varð veitta
leynd ar mál ið
„Ég segi að best varð veitta ger­
semi og leynd ar mál Dala manna, sé
safn ið hér. Hérna varð veit um við
sögu Dal anna og Dala manna. Það
má segja að mik il saga sé á bak við
hvern grip hérna og ég er í raun að
upp götva nýja sögu á hverj um degi.
Mitt mottó er að beina leið sögn að
gest um safns ins ef ég hef nokkurn
tíma til þess. Það er ekki hálft gam­
an að skoða muni ef ekki er kunn
sag an á bak við þá, þótt hér séu yf­
ir leitt góð ar merk ing ar á hlut um
dug ar það ekki til. Ég kalla þetta
„á genga leið sögn“ og svo læri ég
oft heil mik ið af gest um sem hing­
að koma.“
Val dís seg ir starf ið sem Magn­
ús Gests son vann við söfn un muna
og upp bygg ingu safns ins á sín­
um tíma hreint ó trú legt. „Safn ið
á miklu fleiri muni en hægt er að
sýna hér. Hús næð ið þyrfti að vera
stærra. Ég er búin að grynnka tals­
vert á, en samt má segja að sýn ing­
ar að stað an sé yf ir hlað in og ef leið­
sögn um safn ið er ekki góð er hætta
á að ým is legt fari
fram hjá gest um. Ég held samt að
hluti af töfr um safns ins sé hvað það
er yf ir hlað ið mun um.“
Fylgd ist með
upp bygg ing unni
Val dís seg ir að þeg ar Magn ús
byrj aði að safna mun um og vann
að upp bygg ingu safns ins á Laug­
um hafi hún ver ið þar í skóla og
því fylgst með. Þá hafi á hugi henn­
ar sjálfr ar á safna mál um kvikn að.
„Magn ús, sem er fædd ur og upp­
al inn á Orms stöð um á Fells strönd
en átti ætt ir sín ar samt að rekja út
fyr ir Dal ina, vann við kennslu og
smíð ar vest ur á Rauða sandi á sín um
tíma. Þá kynnt ist hann Agli Ó lafs­
syni og vann að upp bygg ingu hans
á safn inu á Hnjóti. Ég býst við að
þarna hafi á hugi Magn ús ar að safna
mun um og sögu Dal anna kvikn að.
Magn ús vann síð ar að upp setn ingu
bað stofu í Byggða safn Hún vetn­
inga og Stranda manna að Reykj um
í Hrúta firði og söfn un muna fyr ir
Byggða safn Snæ fell inga í Stykk is­
hólmi, áður en starf hans hér byrj­
ar. Þeg ar skól inn hérna var byggð ur
varð til kjall ari. Magn ús fékk til að
byrja með smá­
horn í kjall­
ar an um fyr ir mun ina. Til tölu lega
fljót lega var hann bú inn að safna
slík um fjölda muna að all ur kjall ar­
inn var und ir lagð ur. Hann setti hér
upp sýn ingu á mun um sem opn­
uð var á sum ar dag inn fyrsta 1977.
Tveim ur árum seinna, einnig á
sum ar dag inn fyrsta, var svo safn ið
opn að form lega af Krist jáni Eld járn
þá ver andi for seta Ís lands. Magn­
ús lifði síð an al gjör lega fyr ir safn­
ið, og var ekki ein ung is starfs mað­
ur hér í 20 ár eða þar til hann lét af
starfi 1998 og fór þá á dval ar heim­
il ið, held ur bjó hann hér í safn­
inu, hélt hér til all an sól ar hring­
inn. Ég held að ráða menn hér aðs­
ins hafi ekki átt að sig á hvað svona
starf semi út heimt ir í fjár mun um
fyrr en Magn ús lét af stöf um, enda
þáði hann aldrei krónu í laun með­
an krafta hans naut við.“
Að sókn in lít il
síð ustu árin
Val dís var ráð in til starfa á
byggða safn ið í febr ú ar í vet ur, en
jafn framt hef ur hún um sjón með
öðr um söfn um Dala byggð ar, hér­
aðs skjala safn inu og lista safn inu.
Einnig er hún í hluta starfi hjá Dala­
byggð í öðr um verk efn um, svo sem
upp færslu vefs ins.
Val dís er fædd á Dönu stöð um í
Lax ár dal og alin upp á Lamb eyr­
um. Hún er bú fræði kandídat frá
Er að upp götva nýja sögu á hverj um degi
Spjall að við Val dísi Ein ars dótt ir safn vörð á Laug um í Sæl ings dal
Val dís við gömlu bað stof una frá Leik skál um.
Það er rétt eins og Magn ús Gests son „fað ir byggða safns ins“ hafi að eins
skropp ið frá.
Elsti mun ur byggða safns ins,
klukka frá Sturl unga öld úr
kirkj unni í Búð ar dal á Skarð
s strönd.
Fyrsta út varp ið sem kom í Dal ina, þýskt að
gerð og þeir bræð ur á Ball ará, Magn ús og
Þórð ur Jóns syn ir, keyptu 1926­’27. Hátal ar­
inn hef ur varð veist enn þá og mun vera einn
ör fárra í land inu sem enn er heil leg ur af þeim sem
fylgdu gömlu út varps tækj un um. Kirkjumun ir og gamla Lands síma stöð in í Búð ar dal, ó ljós teng ing þar á milli.