Skessuhorn - 07.03.2012, Blaðsíða 12

12 MIÐVIKUDAGUR 7. MARS
Í dag, mið viku dag inn 8. mars
klukk an 14, verð ur í Bjarn ar höfn
und ir rit að ur samn ing ur sem legg­
ur drög að stofn un svæð is garðs á
Snæ fells nesi. Þar með verða Snæ­
fell ing ar fyrst ir til að stofna svæð­
is garð á Ís landi en slík ir garð ar eiga
sér ára tuga sögu í mörg um Evr ópu­
lönd um. Þeir að il ar sem standa að
verk efn inu eru Snæ fells bær, Stykk­
i s h ó l m s b æ r ,
Grund ar fjarð­
ar bær, Eyja­
og Mikla holts­
hrepp ur, Helga­
fells sveit, Ferða­
m á l a s a m t ö k
Snæ fe l l s nes s ,
Snæ fell ­ fé­
lag smá báta­
eig enda á Snæ­
fells nesi, SDS
­ Starfs manna­
fé lag Dala­ og
S n æ f e l l s n e s ­
sýslu, Bún að ar­
fé lag Eyr ar sveit­
ar, Bún að ar fé­
lag Stað ar sveit ar
og Bún að ar fé lag
Eyja­ og Mikla­
holts hrepps.
Samn ing ur inn sem nú er und­
ir rit að ur felst í að unn in verð ur
tveggja ára und ir bún ings vinna sem
að lok um leið ir til stofn un ar svæð­
is garðs á Snæ fells nesi. Með hon um
vilja Snæ fell ing ar efla sam fé lag ið,
vinna sam eig in lega að því að bæta
lífs gæði og lífs kjör og auðga upp lif­
un og vellíð an íbúa og gesta.
Und ir bún ing ur inn hófst
í byrj un síð asta árs
„Við erum að glíma við sömu
á skor an ir hér á Snæ fells nesi og víða
á lands byggð inni. Sam fé lög in eru
að eld ast ­ við vilj um fá unga fólk­
ið okk ar heim aft ur, at vinnu líf er of
ein hæft og þarf að auka fjöl breytni
þess og síð an þurfa tekj ur sveit ar­
fé lag anna að aukast. Við sem að
svæð is garð in um stönd um, vilj um
bregð ast við þess um á skor un um,
spyrna við fót um og hugsa hlut ina
svo lít ið upp á nýtt. Í sam töl um við
ráð gjaf ar fyr ir tæk ið Alta var hug­
mynd in um svæð is garð á Snæ fells­
nesi því þró uð og und ir bú in,“ seg­
ir Gyða Steins dótt ir bæj ar stjóri í
Stykk is hólms bæ og for mað ur stýri­
hóps verk efn is ins í sam tali Skessu­
horns við hana og Björgu Á gústs­
dótt ur úti bús stjóra hjá ráð gjaf ar fyr­
ir tæk inu Alta í Grund ar firði, sem er
verk efn is stjóri þessa verk efn is.
Í byrj un síð asta árs á kváðu nokkr­
ir að il ar á Snæ fells nesi að kanna
nán ar hvort það væri á lit leg ur kost­
ur að stofna svæð is garð á Snæ fells­
nesi og þá hvaða að ferða fræði væri
heppi leg ust til slíks. Und ir bún ings­
hóp ur skil aði af sér verk efn is á ætl un
í sept em ber síð ast liðn um um mót­
un og stofn un svæð is garðs. Í þess­
ari vinnu, sem Alta hélt utan um,
var þró un svæð is garða er lend is
skoð uð og hvern ig þeir hafa stuðl­
að að og stutt við at vinnu upp bygg­
ingu á svæð um þar sem mark visst
og vel hef ur ver ið að verki stað ið.
Nið ur staða þeirr ar skoð un ar var sú
að svæð is garð ur gæti fall ið vel að
sam fé lags leg um og land fræði leg­
um að stæð um á Snæ fells nesi, þar
sem sér staða er skýr og að svæð is­
garð ur geti átt þátt í að styrkja þró­
un byggð ar lag anna með auk inni og
fjöl breytt ari at vinnu starf semi.
Hvað er svæð is garð ur?
Nú vakn ar hins veg ar ó um flýj­
an lega spurn ing in: Hvað er svæð­
is garð ur? Á vef Svæð is garðs ins
á Snæ fells nesi seg ir að svæð is­
garð ur sé fjöl þætt sam starf fyr ir­
tækja, sveit ar fé laga og fé laga sam­
taka á svæði sem mynd ar sam stæða
lands lags­ og menn ing ar lega heild.
Sam starf ið bygg ist á sam eig in legri
sýn um sér stöðu svæð is ins og sam­
taka mætti við að hag nýta sér stöð­
una og gæta henn ar.
„Svæð is garð ur er víð tæk ur sam­
starfs vett vang ur á svæði sem er
vel af mark að, líkt og Snæ fells­
nes, og á margt sam eig in legt ekki
bara land fræði lega og nátt úru fars­
lega held ur líka í at vinnu legu til liti
og menn ing ar legu. Dreg in verð ur
fram sér staða svæð is ins og byggt á
sam eig in legri sýn um hver sú sér­
staða er,“ seg ir Björg.
Þrír þjóð garð ar eru á Ís landi;
Þjóð garð ur inn á Þing völl um,
Vatna jök uls þjóð garð ur og Þjóð­
garð ur inn Snæ fells jök ull. Björg
seg ir mik il vægt að gera grein ar­
mun á svæð is garði og þjóð garði.
„Ó líkt þjóð görð um spretta svæð­
is garð ar upp á for send um og að
frum kvæði heima manna og inn­
an þeirra er unn ið á kveð ið gras rót­
ar starf. Þjóð garð ar eru hins veg­
ar í eigu þjóð ar inn ar og fylgja lög­
um sem um þá gilda. Svæð is garð ar
byggja á sam komu lagi þeirra að ila
sem að þeim standa.“
Er lend ar fyr ir mynd ir
Svæð is garð ar eru til í mörg um
lönd um og víða er löng hefð fyr ir
þeim, til dæm is í Bret landi, Frakk­
landi, Þýska landi og Aust ur ríki. Á
síð ustu árum hafa einnig sprott ið
upp svæð is garð ar í Sviss og Nor egi.
All flest ir eiga þeir það sam merkt, að
frum kvæði að stofn un þeirra kem­
ur frá heima mönn um og starf sem in
er á þeirra for send um. „Við höf um
horft til allra þess ara landa í und ir­
bún ings vinn unni. Síð ast lið in fimm
til átta ár hef ur til að mynda orð­
ið vakn ing með al Norð manna um
kosti svæð is garða. Þrír slík ir garð­
ar hafa ver ið stofn að ir í Nor egi og
fleiri eru í und ir bún ingi. Norð menn
hafa yf ir fært þekk ingu um starf semi
svæð is garða og að lag að að sín um
að stæð um á afar á huga verð an hátt.
Lyk il at rið ið í allri þess ari vinnu er
að heima menn nýti sér þau tæki færi
sem svæð ið hef ur upp á að bjóða.
Tæki fær in fel ast ekki síst í að auka
verð mæta sköp un byggða mark visst
á um hverfi, menn ingu og mann lífi
svæð is ins“ seg ir Björg. „Við Krist­
ín Björg Árna dótt ir bæj ar full trúi í
Snæ fells bæ feng um tæki færi til að
fara til Nor egs í nóv em ber síð ast­
liðn um og hitta þá sem hafa ver ið í
far ar broddi við upp bygg ingu svæð­
is garða þar. Það var mjög lær dóms­
ríkt að sjá hve Norð menn eru á huga­
sam ir um þessa leið og líta á þró un
svæð is garða sem nýja leið, nokk urs
kon ar „byggða þró un inn an frá“.“
„Til gang ur okk ar Snæ fell inga
með stofn un svæð is garðs er að efla
sam fé lag ið og vinna sam eig in lega
að því að bæta lífs gæði og lífs kjör á
svæð inu. Þar horf um við með al ann­
ars sér stak lega til tæki færa fyr ir unga
fólk ið okk ar,“ bæt ir Gyða við.
Hvern ig verð ur
svæð is garð ur til?
Þeg ar í bú ar, fyr ir tæki og sveit­
ar stjórn ir á af mörk uðu svæði taka
sig sam an og skil greina sér stöðu
svæð is ins, og þau gæði sem þar
er að finna, verð ur til svæð is garð­
ur. Síð an byggja að il arn ir sam starf
sitt, um at vinnu­ og sam fé lags þró­
un, á þess ari sér stöðu. Við mót un
svæð is garðs eru sér staða og gæði í
nátt úru og sam fé lagi dreg in fram
og skýrð. Af rakst ur inn er gerð­
ur að gengi leg ur og sett ur fram á
nota drjúg an hátt. „Við köll um það
verk færakistu, sem verð ur gerð að­
gengi leg á vef, þar sem sett ar eru
fram ýms ar hug mynd ir um hvern­
ig hægt sé að nýta þau gæði sem
svæð ið býð ur upp á. Þá geta fyr­
ir tæki og ein stak ling ar sótt þang­
að efni við í hug mynd ir, kynn ing­
ar gögn og vöru þró un eða kom ið
auga á tæki færi til sam starfs,“ seg ir
Björg. Eft ir að svæð is garð ur inn er
tek inn til starfa verð ur hann þannig
vett vang ur marg vís legs sam starfs
og miðl un ar á for send um heima­
manna og á grund velli sér stöðu og
land kosta. „Er lend ar fyr ir mynd ir
sýna að þessi leið til að stilla sam an
strengi íbúa, fyr ir tækja og stjórn­
valda á sam stæðu svæði er lík leg til
að gefa frjó an jarð veg fyr ir þá sem
vilja nýta sér land kosti og sér stöðu
svæð is ins á fjöl breyti leg an hátt,“
seg ir Björg.
Mark mið svæð is garðs­
verk efn is ins
Sú vinna sem nú fer af stað inni­
fel ur mik il væga á fanga við upp bygg­
ingu svæð is garðs. Þeim á að ljúka á
um það bil tveim ur árum, en þær
Gyða og Björg leggja á herslu á að
upp bygg ing svæð is garðs taki mun
lengri tíma og sé lang tíma verk efni.
Á vef svæð is garðs ins á Snæ fells­
nesi eru tal in upp nokk ur mark­
mið með svæð is garði og með því
verk efni sem nú fer af stað. Svæð is­
garð in um er ætl að að verða hreyfi­
afl á svæð inu og auð velda í bú um og
öðr um á huga söm um að koma auga
á og færa sér í nyt kosti og auð legð
svæð is ins. Þá er einnig mark mið­
ið að skýra sér stöðu svæð is ins og
gera að il um þannig kleift að auka
verð mæti vöru og þjón ustu á svæð­
inu, breyta sér stöð unni í verð mæti.
Sam eig in leg stefna verð ur mót­
uð þar sem byggt er á að vernda og
við halda nátt úru­ og menn ing ar­
arf in um, en nýta hann sam hliða til
verð mæta sköp un ar. Stefn an birt ist
í svæð is skipu lagi sem unn ið verð ur
fyr ir svæð ið.
Til gang ur inn er hins veg ar ekki
að setja boð og bönn um nýt ingu
svæð is ins held ur fara nýj ar leið ir
við að nýta auð lind ir á sjálf bær an
hátt. Svæð is garði er einnig ætl að að
stuðla að auk inni sam vinnu ó líkra
að ila, styrkja sjálfs mynd heima fyr­
ir og að drátt ar afl svæð is ins. Þess
er vænst að svæð is garð ur inn skapi
nýj ar leið ir til að ná í fjár magn inn
á svæð ið, sem að öðr um kosti væri
ef til vill ekki að gengi legt.

Ný leið í at vinnu þró un
hér lend is
Gyða bend ir á að hér sé ver­
ið að fara nýja leið við byggða þró­
un hér lend is, sem sé þekkt í ná­
granna lönd um okk ar. Hér sé því
á ferð inni braut ryðj enda verk efni
þar sem á hersl an er á þró un inn­
an frá með sam vinnu sam fé lags ins
alls. Einnig sé ó venju leg sú sam­
staða sem hér er að baki, þar sem
öll sveit ar fé lög in, sam tök bænda,
ferða þjón ustu að ila, smá báta sjó­
manna og stétt ar fé lög hafa tek ið
hönd um sam an við upp bygg ingu
svæð is garðs ins. „Hér vinn um við
því sam an sem ein heild og sér stak­
lega er lit ið til tæki færa sem tengj­
ast unga fólk inu okk ar.“
Upp bygg ing in hefst
í dag
Gyða tek ur fram að með und­
ir rit un samn ings ins í dag hefj ist
upp bygg ing ar vinna svæð is garðs­
ins. Nú taki við spenn andi tím ar og
mik il væg ast sé að gera þessa vinnu
og fyr ir bær ið svæð is garð á þreif an­
legt, kynna þetta vel fyr ir heima­
fólki og styrkja þær stoð ir sem
byggð ar voru í und ir bún ingn um
á síð asta ári. Heima menn munu
svo leika lyk il hlut verk í að út vega
þær upp lýs ing ar sem sóst verð­
ur eft ir um sér stöðu svæð is ins og
tæki fær in, og verð ur efnt til sam­
tals milli íbúa og ó líkra at vinnu­
greina um það. „For vitni legt verð­
ur að fylgj ast með hvern ig við í bú­
ar Snæ fells ness kom um til með að
nýta okk ur þau tæki færi sem svæð­
is garðsvinn an dreg ur fram í dags­
ljós ið og hvern ig við kom um þeim
á fram færi til þeirra sem stunda at­
vinnu rekst ur, til fræði manna, til
rann sókn ar sam fé lags ins og til allra
þeirra sem koma hing að til Snæ­
fells ness ins sem ferða menn,“ seg­
ir Gyða að lok um en á huga söm um
er bent á að nán ari upp lýs ing ar um
svæð is garð inn er að finna á vefn um
www.svaedisgardur.alta.is.
ákj
Fyrsti svæð is garð ur Ís lands stofn að ur á Snæ fells nesi
Samn ing ur und ir rit að ur í dag
Björg Á gústs­
dótt ir.
Gyða Steins dótt ir.
Tákn svæð is ins er og verð ur Snæ fells jök ull.