Skessuhorn - 14.03.2012, Qupperneq 64

64 MIÐVIKUDAGUR 14. MARS
Næst kom andi föstu dag eru
fimm tíu ár lið in frá því fyr ir tæk ið
Loftorka var stofn uð. Saga Loftorku
er nokk uð í takt við stofn un margra
þeirra fyr ir tækja sem síð ar urðu
með al stærri fyr ir tækja í land inu.
Þetta byrj aði allt sam an með því
að mág arn ir og fé lag arn ir Sig urð­
ur Sig urðs son og Kon ráð Andr és­
son voru að leita að starf semi, auka­
verki, sem gæti gef ið þeim nokkr­
ar krón ur til við bót ar svo þeir ættu
fyr ir salti í graut inn, eins og Kon­
ráð orð aði það í sam tali við blaða­
mann Skessu horns á heim ili sínu
við Kjart ans göt una í Borg ar nesi á
dög un um. Kon ráð sýndi þá blaða­
manni inn ram m að skjal með kaup­
samn ingi. Hann var gerð ur 16. mars
1962, á sveit ar stjórn ar skrif stof unni
í þá ver andi Garða hreppi sem nú
er Garða bær. Kon ráð og Sig urð ur
voru þá að kaupa af fé lag inu Gusti,
sem var í eigu Sveins Torfa Sveins­
son ar verk fræð ings, loft pressu og
krana sem hvoru tveggja var byggt
á Fordbif reið. Í kaup verð inu, sem
var 50 þús und krón ur, fylgdu á höld
sem voru á palli bif reið inn ar. „Á
þess um tíma var mán að ar kaup­
ið hjá mér 4.800 krón ur, þannig
að kaup verð ið var tæp lega árs laun
mín,“ seg ir Kon ráð.
Gatna gerð að byrja
í Borg ar nesi
Kon ráð seg ir að Sig urð ur mág­
ur hans, sem er lát inn, hafi ver ið
upp hafs mað ur inn að þessu æv in­
týri, en kona hans var Sæ unn syst­
ir Kon ráðs. „Sig urð ur var op in ber
starfs mað ur á þess um tíma, starf­
aði á lag er Lands sím ans, og var
því ekki í þeirri stöðu að geta ver­
ið í for svari fyr ir fyr ir tæk inu sem
við vor um að stofna í kring um þessi
tæki sem við keypt um. Ég starf­
aði hjá Kaup fé lagi Borg firð inga og
við réð um þarna um vor ið 1962 til
okk ar fyrsta starfs mann inn, sem
var Ind riði Björns son, bróð ir Mar­
grét ar konu minn ar, en þau eru frá
Efra­Seli í Lands sveit. Ind riði hef­
ur alltaf gegnt veiga miklu hlut verki
hjá Loftorku, ver ið með al margra
traustra og góðra starfs manna sem
sum ir hafa unn ið hjá fyr ir tæk inu í
meira en 30 ár. Ind riði starfar enn
hjá Loftorku hluta úr degi.“
Segja má að þeir Kon ráð og Sig­
urð ur hafi ekki rennt blint í sjó­
inn þeg ar þeir keyptu loft press­
una og það sem henni fylgdi. Þarna
um vor ið 1962 voru að byrja mikl­
ar fram kvæmd ir í gatna gerð í Borg­
ar nesi og fyr ir séð að þar yrði mik­
il vinna við lækk un lands og fleyg un
bergs fyr ir nýju göt urn ar.
„Það var stand andi vinna með
loft press una þetta sum ar og næsta
vet ur færð um við svo út kví arn ar
með því að kaupa þrjár loft press­
ur til við bót ar. Þær voru nýtt ar við
gatna gerð í Reykja vík sum ar ið eft ir
en á þess um tíma var tals verð upp­
bygg ing í borg inni, til að mynda
var Múla hverf ið að byggj ast upp.“
Röra steyp unni kom ið
í gólf ið
At hafna svæði Loftorku var höf­
uð borg in næstu árin og þar hef ur
fyr ir tæk ið alla tíð haft sterk ítök,
enda leið ekki á löngu þar til fyr­
ir tæk ið skipt ist, í Loftorku Reykja­
vík sf. og Loftorku Borg ar nesi sf,
en með sömu eig end um. Fyr ir tæk­
ið skip ist þó form lega ekki fyrr en
1995 og kom þá ehf. aft an við í stað
sf.
„Tíma mót urðu í starf sem inni hjá
okk ur hérna í Borga rnesi þeg ar við,
árið 1969, keypt um röra steypuna
af Borg ar nes hreppi. Þá var búið að
kaupa nýja röra steypu vél en þeir hjá
hreppn um töldu sig illa geta kom ið
vél inni fyr ir í hús næð inu sem þeir
voru með til um ráða, þar sem nú er
versl un in Nettó. Þeir sáu fram á að
þurfa að byggja við og þess vegna
var sú á kvörð un tek in að selja okk ur
röra steypuna. Við á kváð um að taka
því boði, enda bún ir að sjá lausn­
ina á því hvern ig hægt var að koma
vél inni fyr ir. Ind riði sprengdi upp
úr gólf inu og út bjugg um við gryfju
fyr ir vél inu.“
Kon ráð seg ir að það hafi ver ið
til tölu lega ein föld fram kvæmd að
búa til þetta kjall ara rými fyr ir röra­
steypu vél ina og það sem því fylgdi.
Hægt var að koma vél gröfu inn í
hús ið þótt ekki væri hátt til lofts
og Unn steinn Ara son lag inn gröfu­
mað ur gróf upp úr gólf inu. „Þeg ar
við vor um bún ir með þess ar fram­
kvæmd ir og byrj að ir að steypa rör
á fullu, kom Hall dór E. Sig urðs son
þá fyrr ver andi sveit ar stjóri í heim­
sókn. Hann spurði hvar í ó sköp un­
um við vær um með steypu vél inu.
Ég sagði hon um að hann stæði eig­
in lega ofan á henni, en hann var þá
með ann an fót inn við stút inn sem
rör in komu upp úr.“
Við höf um alltaf
ver ið fyr ir
Næstu árin þand ist starf semi
Loftorku út í Borg ar firð in um, auk
röra og hellu steypu var fyr ir tæk­
ið með um fangs mikla steypu þjón­
ustu. „Það var orð ið þröngt um
okk ur á þess um stað í mið bæn um
og við sáum fram á að best væri
að fá út hlut að nýju at hafna svæði
í Borg ar nesi. Bæj ar yf ir völd vildu
láta okk ur fá svæði við Sand vík ina
en við töld um það oft lít ið og ekki
henta okk ur. Bless un ar lega fór um
við ekki á það svæði því þar reis
skömmu seinna fal leg í búða byggð.
Við sótt umst eft ir að fá svæði upp
á Engja ásn um sem svo varð fram­
tíð ar svæði okk ar. Þarna byrj uð um
við að byggja upp í byrj un átt unda
ára tug ar ins og flutt um í nýtt hús­
næði við Engja ás 2 árið 1974. Við
stað sett um okk ur að eins frá veg in­
um en svo um síð ustu alda mót fór­
um við að stækka veru lega við okk­
ur, með því að byggja full komn ustu
steypu stöð og ein inga verk smiðju í
land inu.
Það sem varð okk ur til trafala eft­
ir að við kom um upp á Engja ás inn,
og reynd ar fyrr, var skort ur á vatni.
Við söfn uð um vatni í tanka og urð­
um að taka vatn á steypu bíl ana
frá bruna hana sem var langt nið­
ur í bæ, skammt frá ráð hús inu. Það
varð drátt ur á ým issi þjón ustu sem
við þurft um. Þannig urð um við t.d.
að kynda dísel raf stöð fyrsta árið á
Engja ásn um. Ein hvern veg inn hef­
ur það snú ið þannig að mér að það
er eins og Loftorka hafi alltaf ver­
ið fyr ir hérna í Borg ar nesi, þótt um
tíð ina höf um við veitt ó mæld um
upp hæð um inn í bæj ar sjóð inn.“
Sveifl ur og á föll
Steypu sal an hjá Loftorku var
mik il á átt unda ára tug in um, en
þeg ar á hann leið fór að draga úr
henni vegna mik ils fram boðs á ein­
inga hús um úr timbri sem þá voru
að ryðja sér til rúms. „Við sáum að
við þyrft um að bregð ast við þessu
til að lenda ekki und ir í sam keppn­
inni. Það var í gegn um sam starf við
Svein Ing ólfs son verk fræð ing sem
við fór um inn á nýja braut og urð­
um leið andi í fram leiðslu á steypt­
um ein ing um til hús bygg inga.
Sveinn hann aði ein ing ar þeg ar
Selja skóli í Reykja vík var byggð ur
í kring um 1980. Í fram haldi af því
hann aði hann hús fyr ir okk ur sam­
kvæmt þeim ósk um og hug mynd­
um sem við höfð um fram að færa.
Fyrsta í búð ar hús ið úr steypt um
ein ing um frá okk ur reis við Fálka­
klett 14 í Borg ar nesi árið 1981 og
það sum ar voru líka byggð tvö ein­
inga hús frá Lof orku í Döl un um; á
Hösk ulds stöð um og Spágils stöð­
um,“ seg ir Kon ráð. Ein inga hús in
frá Loft roku, af öll um gerð um bæði
stór og smá, risu síð an um allt land
og með tím an um vatt ein inga fram­
leiðsl an upp á sig, loft plöt ur voru
for steypt ar og fram leidd ir ýms ir
bygg inga hlut ar úr ein ing um.
„Samt sem áður var alltaf svo lít­
ið um sveifl ur í verk efn um hjá okk­
ur og við slupp um ekki við það að
verða fyr ir á föll um í sam bandi við
ein stök verk. Þannig byggð um við
t.d. þrjú hús á Hvann eyri, ein angr­
un ar stöð fyr ir Fé lag kjúklinga­
bænda. Þeir þrír kjúklinga bænd ur
sem und ir rit uðu þenn an samn ing
og geng ust í á byrgð fyr ir greiðsl­
um, Skarp héð inn Öss ur ar son í
Mos fells sveit, Jón Gísla son á Hálsi
í Kjós og Þor steinn Sig munds son á
El liða vatni, sann færðu mig um að
búið væri að tryggja fjár magn til
bygg ing ar hús anna. Þeg ar til kom
voru eng ir pen ing ar til og ekk ert
af á byrgð ar mönn un um að hafa.
Þá fór ég fram á að fá á byrgð fyr ir
fimm millj ón um hjá Borg ar nes bæ
en fékk neit um. Þeim var boð ið að
fá vör ur, það er greiða ekki reikn­
inga og geyma greiðslu ef lán ið yrði
ekki greitt. Nei, Konni mátti fara á
haus inn og missa hús ið sitt. Þetta
sit ur í mér enn þá. Þrauta lend ing in
var því að bjarga þessu með eig in
fé fyr ir tæk is ins auk láns sem Spari­
sjóð ur Mýra sýslu lán aði mér út á
and lit ið. Einnig fékkst vegna vel­
vilja þá ver andi land bún að ar ráð­
herra, Hall dórs Blön dal, styrk ur út
á bygg ing arn ar frá Fram leiðni sjóði
land bún að ar ins.“
Traust ir starfs menn
Eins og fyrr er nefnt hófst mik­
ið þenslu tíma bil hjá Loftorku fyr­
ir síð ustu alda mót. Fyr ir tæki stækk­
aði til muna í Borg ar nesi. Byggt var
yfir og keypt ar vél ar í nýja röra­
steypu, for spennt ar hol plöt ur, bita
og kúlu plöt ur, ein inga verk smiðja á
Esju mel um við Mos fells bæ og reist
steypu stöð og ein inga verk smiðju á
Ak ur eyri. Það var á þess um tíma
sem til varð slag orð ið „ Nefndu það
­ við steyp um það.“
Kon ráð seg ir að með al margra
góðra starfs manna hjá Loftorku
hafi helstu sam starfs menn sín ir við
stjórn un ver ið þeir Guð mund ur Ei­
ríks son og Að al steinn Krist jáns son,
auk son ar síns Andr és ar sem tók við
fram kvæmda stjóra stöð unni af föð­
ur sín um árið 2000. Marg ir fleiri
starfs menn hafa ver ið í fyr ir tæk­
inu í yfir 30 ár, t.d. Ind riði Björns­
son sem hef ur ver ið frá upp hafi og
er enn einn af horn stein um þess.
Guð mund ur Reyn ir Guð munds son
og Andr és Jó hanns son byrj uðu báð­
ir þeg ar ein inga fram leiðsl an hófst
og svo koma flest ir árin þar á eft ir.
Einn starfs mað ur hef ur unn ið all an
sinn starfs fer il hjá Loftorku. Það er
Brynj ar Sæ munds son en hann lærði
þar bif véla virkj un og sér nú um við­
hald bíla og vinnu véla.
Risa fyr ir tæki
„Fyr ir tæk ið bygg ist ekki á öðru
en góðu og hollu starfs fólki og öllu
þessu góða fólki vil ég þakka holl­
ustu og vel vilja í garð Loftorku. Ég
á kvað svo að selja hlut minn í fyr ir­
tæk inu með an á þess um upp gangs­
Lof orka átti að vera fyr ir við bót arsalti í graut inn
Spjall að við Kon ráð Andr és son í til efni 50 ára af mæli fyr ir tæk is ins
Kon ráð á heim ili sínu við Kjart ans götu í Borg ar nesi.
Ind riði Björns son elsti starfs mað ur Loftorku, stadd ur á
sín um stað á lag ern um.
Skóflustunga tek in af fyrsta hús inu við göt una Hamra vík í Borg­
ar nesi, en Loftorka byggði þar öll hús og gekk frá götu og lóð um. Fram kvæmd ir ný byrj að ar við Hamra vík.