Skessuhorn - 10.10.2012, Blaðsíða 27

27MIÐVIKUDAGUR 10. OKTÓBER 2012
Um ræð an um at­
kvæða væg ið er á mikl um villi göt­
um hér á landi. Þetta sjá um við
til dæm is í um ræð unni sem hef­
ur sprott ið upp í til efni af til lög um
Stjórn laga ráðs og þjóð ar at kvæða­
greiðsl unni/skoð ana könn un inni,
sem fram fer 20. októ ber nk. Þeg ar
menn velta fyr ir sér kosn inga fyr ir­
komu lagi í öðr um lönd um hafa
menn í huga marga þætti. Ekki
bara spurn ing una um at kvæða­
væg ið, eins og um ræð an hef ur ein­
vörð ungu snú ist um hér á landi.
Fyr ir nokkrum árum lét breska
þing ið gera ít ar lega út tekt á þess­
um mál um, vegna deilna sem þar
í landi hafa ver ið um þessi mál. Í
Bret landi eru ein menn ings kjör­
dæmi sem leið ir til þess að ekki
er ná kvæm fylgni á milli heild ar­
at kvæða magns flokk anna og þing­
manna fjölda þeirra. Þannig er
þetta vita skuld víð ar þar sem ein­
menn ings kjör dæmi eru. Í þess ari
út tekt breska þings ins var bent á
að nokkra þætti bæri að leggja til
grund vall ar þeg ar rætt væri um
kosn inga fyr ir komu lag. Nefna má í
þessu sam bandi þrennt:
Vægi at kvæða.1.
Hvern ig hægt sé að tryggja 2.
sem best sam band þing­
manns og kjós anda.
Hvort kosn inga kerf ið sé 3.
lík legt til þess að stuðla að
mynd un meiri hluta stjórn ar.
Að ýmsu að hyggja
Í stór um kjör dæm um, svo ekki sé
nú tal að um þar sem land ið er eitt
kjör dæmi, skerð ist mögu leik inn á
virku sam bandi þing manns og kjós­
anda. Nú tíma tölvu tækni, tölvu­
póst ar og slík fjar skipti koma ekki
í stað hins milli liða lausa sam bands
sem er svo mik il vægt í lýð ræð is­
þjóð fé lagi. Þetta verða menn að
hafa í huga þeg ar rætt er um kjör­
dæma skip un ina og spurn ing una
um vægi at kvæða. Þar sem land ið
er eitt kjör dæmi og án þrösk uld­
ar sem menn þurfi að kom ast yfir
til þess að fá menn á þing, verða
hin ir póli tísku kost ir mjög ó skýr ir.
Fjöldi stjórn mála flokka verð ur til
og erfitt verð ur um mynd un rík is­
stjórna. Um þetta eru mörg dæmi
frá öðr um lönd um.
Skal svo böl bæta...?
Í um ræð unni um kjör dæma skip an
og kosn inga fyr ir komu lag er keyrð
al gjör ein stefna. Menn geta svo
sem svar að því þannig að sú staða
sem lands byggð in hef ur á Al þingi
hafi ekki dug að vel. Og rétt er það.
Mik ið vant ar á að hlut ur lands­
byggð ar inn ar sé sá sem hann þyrfti
að vera. En dett ur ein hverj um lif­
andi manni það í hug að það yrði í
þágu hags muna lands byggð ar inn­
ar að veikja póli tíska stöðu henn ar,
veikja radd ir henn ar og þar með
mögu leik ann á bar átt unni fyr­
ir bætt um hag? Það sjá all ir svar­
ið við þessu. Ekki nema menn séu
þeirr ar skoð un ar að svo skuli böl
bæta að bíði ann að meira, svo vitn­
að sé í ekki minni kappa en Gretti
Ás mun dar son.
Veik ir hlut
lands byggð ar inn ar
Í dag eru þing menn í lands byggð­
ar kjör dæm um í minni hluta á Al­
þingi og hef ur svo ver ið frá því
að nú ver andi kjör dæma skip an var
leidd í lög. Með til lög um Stjórn­
laga ráðs er al veg ljóst að enn
myndi að mikl um mun fækka þeim
þing mönn um sem bæru hags muni
lands byggð ar inn ar sér stak lega fyr­
ir brjósti. Það get ur ver ið að ein­
hverj um þyki það í lagi og svo
verði að vera. En þá verða menn
að hafa burði í sér til þess að segja
það. Því er hald ið fram að á Al­
þingi sem kos ið verði á grund velli
þess ara nýju til lagna muni alltaf
verða fyr ir því séð að lands byggð­
ar fólk eigi þar full trúa. En er það
svo? Geta dæm in ekki kennt okk­
ur eitt hvað?
Tveir full trú ar af lands­
byggð inni ­ eng ir af
stærst um hluta lands ins
Þeg ar kos ið var til Stjórn laga­
þings (sem reynd ist ó lög leg kosn­
ing) þá kom þetta á gæt lega í ljós.
Fjöldi lands byggð ar manna bauð
sig fram. Nið ur stað an varð sú að af
25 full trú um, búa 2 á lands byggð­
inni, eða um 9% full trú anna. Ann­
ar býr á Ak ur eyri, hinn í Þing eyj­
ar sýsl um. Eng inn sem sagt af Vest­
ur landi, Vest fjörð um, Norð ur landi
vestra, Aust ur landi, Suð ur landi, né
Suð ur nesj um. Ætla menn svo að
halda því fram að þetta hafi ekki
með ein hverj um hætti mót að af­
stöðu Stjórn laga ráðs ins?
Lands byggð ar fólk láti
þetta ekki yfir sig ganga
Þess vegna er svo mik il vægt að
lands byggð ar fólk sem hyggst kjósa
í þjóð ar at kvæða greiðsl unni (sem
nær væri þó að kalla skoð ana könn­
un) láti í sér heyra um þetta at riði.
Hafna ber 5. spurn ing unni í þjóð­
ar at kvæða greiðsl unni/skoð ana­
könn un inni. Því verði hún sam­
þykkt og rati þetta á kvæði inn í nýja
stjórn ar skrá, mun það hafa mjög
nei kvæð ar af leið ing ar í för með sér
fyr ir lands byggð ina og veikja enn
stöðu henn ar.
Ein ar Krist inn Guð finns son,
al þing is mað ur
Það fólk sem náði
valda stól um í land inu
í kjöl far banka þrots,
ó eirða og skyndi þing­
kosn inga, hef ur alla sína valda tíð haft
allt á horn um sér gagn vart öllu sem
kall ast get ur kjöl festa í sam fé lag inu.
Þau hafa lagt til harðr ar at lögu gegn
grunn stoð um at vinnu lífs ins, þau grafa
und an kirkju og krist in dómi eins og
þau geta ­ og feta þannig í fót spor fé­
laga sinna í borg ar stjórn Reykja vík­
ur sem bönn uðu það að börn um væri
gef ið Nýja testa ment ið. En verst af
öllu virð ist þeim hins veg ar vera við
stjórn ar skrá lýð veld is ins, þessa sem
95% lands manna sam þykktu í þjóð­
ar at kvæða greiðslu árið 1944 og síð­
an hef ur tek ist að halda í eðli leg um
takti við tím ann án þess að um það
hafi nokkru sinni orð ið grund vallará­
grein ing ur.
Al menn sam staða
skipt ir þau engu
Nú ver andi stjórn völd um þyk ir sam­
staða um stjórn ar skrána einskis virði.
Það er eins og þau hugsi sem svo, að
fyrst þeim hafi nú loks ins skol að inn
í stjórn ar ráð ið þá hafi þau þar með
feng ið alls herj ar um boð til að laga ger­
vallt þjóð fé lag ið að öll um sín um mein­
lok um, og þurfi þar hvergi að taka til­
lit til neins ann ars. Og þar sem stjórn­
ar skrá in er grunn stoð sam fé lags ins þá
geta þau auð vit að alls ekki séð hana í
friði. Og í þá at lögu ráða manna hef­
ur nú ver ið eytt dýr mæt um tíma og
millj arði króna úr rík is sjóði ­ á sama
tíma og skor ið er nið ur á sjúkra hús un­
um og ekki síst á lands byggð inni, svo
dæmi sé tek ið um for gangs röð ráð­
herr anna.
Sam felld ur skrípa leik ur
Það er svo í ætt við ann að, að at lag­
an að stjórn ar skránni hef ur öll orð ið
að skrípa leik hjá stjórn völd um. Þau
sögðu mjög mik il vægt að fá stjórn­
laga þing til að semja nýja stjórn ar skrá,
efndu til kosn ing ar til þess þings en þá
sýndu lands menn skoð un sína skýrt í
verki þeg ar 65% þeirra huns uðu kosn­
ing una. Og þó slík út reið hefði nægt
til að koma vit inu fyr ir öll venju leg
stjórn völd, þá bætt ist nú við að kosn­
ing in var með svo hróp andi göll um að
Hæsti rétt ur gat ekki ann að en ó gilt
hana. En nú ver andi stjórn völd hlusta
hvorki á kjós end ur né dóm stóla og
hafa ekki skiln ing á neinu nema eig­
in mein lok um. Og þess vegna er rík­
is sjóð ur nú millj arði króna fá tæk ari
en hef ur í stað inn feng ið ein hverj ar
vit laus ustu til lög ur að stjórn ar skrár­
breyt ing um sem lengi hafa sést.
Enn ein skrípa kosn ing in
Og nú skal enn efnt til kosn inga, og að
þessu sinni um hin ar frá leitu til lög ur
„stjórn laga ráðs“ að nýj um grund vall­
ar lög um Ís lend inga. Að vísu á kosn­
ing in ekki að hafa neina bind andi þýð­
ingu og aug ljóst er að ekki var boð­
að til henn ar með lög leg um hætti,
en stjórn völd sem gefa ekk ert fyr­
ir Hæsta rétt láta nú slíkt ekki vefj ast
fyr ir sér. Og hvað eiga kjós end ur þá
að gera? Auð heyrt er á fólki að flest­
ir and stæð ing ar hinna van hugs uðu til­
lagna hyggj ast sitja heima. Allt þetta
brölt er í raun á huga mál fá menns en
há værs hóps og meiri hluti fólks deil­
ir ekki sjón ar mið um hans. Menn vita,
að þar sem nú ver andi stjórn ar skrá var
sam þykkt með 95% at kvæða í þjóð­
ar at kvæða greiðslu, myndu sóma­
kær stjórn völd aldrei reyna að bylta
henni, nema við slíkt væri yf ir gnæf­
andi stuðn ing ur í þjóð fé lag inu, og
þess vegna eru sterk rök fyr ir því að
sitja heima og láta mein loku menn ina
eina um sinn skrípa leik.
Gleym um ekki
flug vall ar kosn ing unni
Hér er þó að mörgu að hyggja. Eitt
sinn efndu borg ar yf ir völd til „kosn­
inga“ með al Reyk vík inga um fram tíð
flug vall ar ins í Vatns mýri, því Reyk­
vík ing ar telja flug vall ar mál ið víst sitt
einka mál. Fyr ir fram var því lýst yfir
hver þátt tak an þyrfti að vera svo kosn­
ing in teld ist bind andi. Það mark náð ist
eng an veg inn því yf ir gnæf andi meiri­
hluti borg ar búa sat heima. En af því
að borg ar yf ir völd um lík aði nið ur staða
hinna fáu kjós enda, þá lýstu þau eft­
ir á því yfir að nið ur stað an væri „sið­
ferði lega bind andi“. Ekki er vafi á að
nú ver andi stjórn völd í land inu munu
fara eins að eft ir kosn ing una um
stjórn ar skrár til lög urn ar. Þau treysta
því skilj an lega að ekki kjósi aðr ir en
þeir sem hafa þetta mis skiln ings mál á
heil an um, og ætla sér að nýta slíka fá­
mennis nið ur stöðu sem vopn í bar áttu
sinni gegn stjórn skip an rík is ins.
Hvað er í til lög un um?
Sjálf sagt munu fáir hafa lagt á sig að
lesa til lögu flóð ið frá full trú un um í
„stjórn laga ráði“. Ég ætla ekki held ur
að leggja það á nokkurn mann að rekja
það allt hér. En mig lang ar til gam ans
að vekja at hygli á til lögu „stjórn laga­
ráðs“ að nýrri 113. grein en þar er
lagt til að standi: „Þeg ar Al þingi hef­
ur sam þykkt frum varp til breyt ing­
ar á stjórn ar skrá skal það bor ið und­
ir at kvæði allra kosn inga bærra manna
í land inu til sam þykkt ar eða synj un ar.“
Og svo held ur á fram „Hafi 5/6 hlut ar
þing manna sam þykkt frum varp ið get­
ur Al þingi þó á kveð ið að fella þjóð ar­
at kvæða greiðsl una nið ur og öðl ast þá
frum varp ið gildi engu að síð ur.“ Með
öðr um orð um, ef 5/6 þing manna
koma sér sam an um það, þá mega þeir
breyta stjórn ar skránni að eig in vild.
Þeir gætu til dæm is lengt kjör tíma bil­
ið úr fjór um árum í fjöru tíu, lagt nið­
ur for seta emb ætt ið og falið sjálf um sér
allt dóms vald í land inu, svo skemmti­
leg dæmi séu tek in. Á þessa lund er
visk an í til lög um stjórn laga ráðs, sem
nú skal efnt til þjóð ar at kvæða greiðslu
um.
Og hvað með auka spurn­
ing arn ar?
Auk spurn ing ar inn ar um til lög ur
„stjórn laga ráðs“ í heild sinni, þá eiga
menn einnig að svara ein hvers kon­
ar skoð ana könn un um ýmis mál efni
sem stjórn ar þing menn og á lits gjaf­
ar hafa lengi haft á heil an um. En það
sýn ir svo raun veru leg an á huga stjórn­
valda á vilja lands manna að þess var
gætt að spyrja ekki hvort menn vilji
að í stjórn ar skrá verði leyft að fram­
selja full veldi Ís lands til ann arra ríkja
eða ríkja sam banda. Þar vilja stjórn­
völd alls ekki að vilji Ís lend inga komi
fram. Þeg ar menn horfa á þetta allt
sam an, að drag and ann, vinnu brögð in
og svo það um hvað er spurt og um
hvað ekki, þá er ekki furða að mörg­
um þyki rétt ast að láta sig hafa það að
mæta á kjör stað og senda stjórn völd­
um verð skuld aða við ur kenn ingu með
því að segja nei við öllu sam an, nema
já við þjóð kirkj unni.
Berg þór Óla son.
Ref ur inn er einn af
frum byggj um lands ins og hef ur sinn
rétt sem slík ur. Hins veg ar er vit að
að frá land námi hef ur á vallt ver ið
reynt að tak marka stofn stærð hans
með veið um og þannig að lág marka
skaða af hans völd um á bú fén aði og
öðr um skepn um lands ins. Nú ber ast
frétt ir víða af land inu af gríð ar leg um
fjölda refa og að hann hafi geng ið í
lif andi fé sem graf ið er í fönn. Fyr­
ir tveim ur árum á kvað rík is stjórn­
in án rök stuðn ings að hætta stuðn­
ingi við refa veið ar þrátt fyr ir að sýnt
hafi ver ið fram á að tekj ur rík is­
sjóðs vegna virð is auka skatts af hlut­
deild sveit ar fé lag anna væru hærri en
heild ar út gjöld rík is ins. Við þessu var
var að enda ljóst að mörg sveit ar fé­
lög mundu af fjár hags á stæð um nota
tæki fær ið og skera nið ur fjár veit ing­
ar til refa veiða.
Stofn stærð hef ur
tí fald ast!
Sá los ara gang ur sem við geng ist hef­
ur á stjórn un refa veiða und an farna
ára tugi hef ur á samt frið un á kveð­
inna land svæða leitt af sér ó hóf lega
stækk un refa stofns ins. Dr. Páll Her­
steins son, sem stund aði rann sókn­
ir á ís lenska refn um í ára tugi, sagði
í við tali í Morg un blað inu 15. des­
em ber 2010 að ís lenski refa stofn inn
hafi ver ið um 1.000 dýr í lág mark­
inu 1973­1975 og mið ar hann þá
við haust stofn. Árið 2007 sé stofn­
inn á ætl að ur um 10.000 dýr og hafi
því tí fald ast frá því 30 árum áður.
Lík ur má leiða að því að stofn inn
hafi stækk að með lík um hraða síð­
an 2007.
Á þess um tíma hef ur ref ur inn fært
sig nær byggð og á síð ustu árum er
æ al geng ara að dýr bit ið sauð fé finn­
ist og fugl um hef ur víða fækk að
mik ið. Því leggj ast gríð ar leg ar fjár­
hags leg ar byrð ar á fá menn en land­
stór sveit ar fé lög þar sem skiln ing ur
hef ur þó ver ið á vanda mál um sem
upp geta kom ið í nátt úr unni þeg­
ar hand leiðslu manns ins nýt ur ekki
leng ur og stofn ar af ræn ingja vaxa úr
hófi. Skaða á fugla lífi vegna frið un ar
og til vilj ana kenndra veiða má vel sjá
á Vest fjörð um og víð ar, af þeim sök­
um er afar brýnt að koma skipu lagi
aft ur á refa veið ar.
Skipu lag refa veiða
verð ur að end ur skoða
Í stað þess að vinna að frið un refa og
skera al ger lega nið ur fjár veit ing ar til
refa veiða hefði ver ið skyn sam legra
að skipu leggja þær bet ur og gera
mark viss ari. Nú ligg ur fyr ir Al þingi
þings á lykt un ar til laga sem myndi
breyta skipu lagi refa veiða á Ís landi.
Und ir rit að ur er fyrsti flutn ings mað­
ur til lög unn ar en nái hún fram að
ganga er kveð ið á um að halda refa­
stofn in um í hæfi legri stofn stærð,
sem gæti leg ið nærri 4­5.000 dýr­
um. Til að ná því mark miði ger­
ir til lag an ráð fyr ir að eng in land­
svæði verði und an skil in refa veið um,
tekn ar verði aft ur upp greiðsl ur úr
rík is sjóði vegna fækk un ar refa, að
samið verði við Sam band ís lenskra
sveit ar fé laga eða lands hluta sam tök
sveit ar fé laga um að sjá um skipu­
lagn ingu veið anna og greiðsl ur til
veiði manna, að rann sókn ir verði á
hendi vís inda manna en veiði stjórn­
un á hendi reyndra veiði manna og
síð ast en ekki síst að greiðsl ur fyr­
ir hlaupa dýr og grenja vinnslu verði
þær sömu um land allt.
Eins og rak ið hef ur ver ið þarf
að halda refa stofn in um í hæfi legri
stofn stærð og því er mik il vægt að
til laga sem fel ur í sér breytta fram­
tíð ar skip an refa veiða verði sam þykkt
sem fyrst. Við verð um að kom ast frá
þeirri öfga stefnu sem um hverf is ráð­
herra og rík is stjórn in hef ur á þess­
um mála flokki og setja fram skyn­
sam lega stefnu í þágu nátt úr unn ar.
Ás mund ur Ein ar Daða son,
al þing is mað ur Fram sókn ar flokks ins
Pennagrein Pennagrein
Um ræð an um at kvæða væg ið
er á villi göt um
Fjölg un refa og röng
stefna rík is stjórn ar inn ar
Pennagrein
Hvað skal gera í dellu kosn ingu?