Skessuhorn - 31.10.2012, Blaðsíða 35

35MIÐVIKUDAGUR 31. OKTÓBER 2012
Í ný legri leið rétt ingu Ás mund ar
Ó lafs son ar við grein sína sem hann
birti í Skessu horni 21. mars 2012,
seg ir hann þar í loka orð un sín um:
„Vona ég að þess ar heim ild ir Ómars
séu rétt ar“. Ég tek það skýrt fram að
ég veit alls ekki allt í þessu máli, en
tel þó ým is legt lík legt. Forð um var
mér kennt að fletta upp í bók um og
nú í síð ari tíð, að fletta upp í tölv­
um. Einnig að ræða við menn um
hin ýmsu mál efni, eins og mik ið var
um á mínu æsku heim ili, svo ég tali
nú ekki um að ræða við menn í síma.
Með þessu móti hef ég fund ið ým is­
legt varð andi Akra ness For dinn. Allt
það sem ég fann sendi ég Ás mundi og
Sig urði Hreið ari Hreið ars syni og var
þá tal að um að leið rétta fyrr greinda
grein í Skessu horni. Þessi leið rétt ing
í Skessu horni 24. októ ber sl. er ekki
tek ið nægi lega á mis sögn um í fyrstu
grein inni, svo ég vil koma á fram færi
því sem fund ist hef ur, til að hin fyrri
grein verði ekki á síð ari tím um tek in
sem „á reið an leg heim ild“.
Fyrsti bíll inn
sunn an Hvít ár
Í leið rétt ing ar grein inni, valdi rit­
stjóri Skessu horns yf ir skrift ina, „Af
fyrstu bíl un um í Borg ar firði ­ leið­
rétt ing“. Magn ús upp lýsti í sam­
tali við mig að fyr ir sögn in sé sam in
af hon um þar sem grein Ás mund ar
kom án fyr ir sagn ar. Þessi fyr ir sögn
er nokk uð vill andi. Akra nes bíll inn
var alls ekki í hópi fyrstu bíla í Borg­
ar firði, hann kom fjór um árum eft ir
að fyrsti bíll kom í Borg ar nes 1918.
Hann fékk skrá setn ing ar núm er ið
MB­18 og tel ég því lík legt að hann
hafi ver ið átj ándi bíll inn í Mýra­ og
Borg ar fjarð ar sýslu. Hann var held ur
alls ekki fyrsti bíll inn sunn an Hvít ár.
Áður voru komn ir fjór ir bíl ar í Borg­
ar fjarð ar sýslu.
Þeir bíl ar sem á und an komu
voru:
MB­7 Ch evr o let vöru bíll, 1.
eign manna í Reyk holts dal,
MB­10 Ford vöru bíll, eign 2.
Sig ur jóns Sig urðs son ar Bek­
ans stöð um og hjón anna Þór­
unn ar Jóns dótt ur og Þórð ar
Guðna son ar Hvíta nesi. Þau
voru for eldr ar Guðna Þórð­
ar son ar sem kennd ur var við
Sunnu.
MB­13 Ford fólks bíll eign 3.
Karls Guð munds son ar á
Hvann eyri.
MB­14 Ford vöru bíll eign 4.
Karls Guð munds son­
ar á Hvann eyri. Karl starf­
aði með al ann ars um skeið á
„Þúfna ban an um“. Karl var
síð ar lög reglu mað ur í Reykja­
vík.
MB­18 er svo Akra nes­Ford 5.
bíll skráð ur eign Hall dórs
Jóns son ar Heima skaga, Þórð­
ar Ás munds son ar og Bjarna
Ó lafs son ar á Akra nesi.
Ég hef áður fjall að um bíla í Mýra­
sýslu, svo ég læt það ó gert í þess ari
grein, en þeg ar Akra nes bíll inn kom
voru komn ir þrett án bíl ar í Mýra­
sýslu.
Akra nes bíll inn
Einnig seg ir í leið rétt ing unni; „hef­
ur Ómar Ara son leitt að því lík um að
Ford hafi vissu lega fram leitt vöru­
bíla með keðju drifi, eins og alltaf var
talið en að ekki hafi ver ið um að ræða
vöru bíl af gerð inni Kelly“.
Ford fram leiddi keðju drifna fólks­
bíla á ár un um 1903 og 1904, og síð an
ekki meir. Ford verk smiðj an fram­
leiddi því ekki keðju drifs bíl á þess­
um tíma, sem nú er um rætt. Þess­
um Ford var trú lega breytt í Chicago
eins og var um marga aðra bíla þess­
ara ára. Kem ég að því síð ar. Það
var nátt úr lega frá leitt að bíll inn gæti
ver ið af gerð inni Kelly. Það hefði þá
vak ið virki lega at hygli á þess um tíma,
að 1922 kæmi til Akra ness vöru bíll
sem gat flutt frá einu tonni til átta
tonn.
Varð andi bíl inn er vit að að þetta
var Ford vöru bíll og hann var öðru­
vísi en aðr ir Ford ar á þess um tíma að
hann var með keðju drif in aft ur hjól.
Það er einnig ó ef að að þessi bíll kom
til Akra ness 1922.
Í bif reiða skrá hef ég séð að skráð
er, „MB­18; Ford vöru bíll, 22,5 hp
eig in þyngd 900 kg. og breidd 173
sm“. Þetta pass ar allt við aðra Ford
T bíla sem þá voru al geng ir á þess­
um tíma. Einnig kem ur fram verk­
smiðju núm er #13297241. Ford
fram leiddi 15 millj ón ir af Ford T á
ár un um sem sú fram leiðsla stóð yfir,
eða frá 1908 til 1927.
Bíl stjór ar virð ast vera Svein björn
Odds son og síð ar Magn ús Gunn­
laugs son og er bíll inn þá kom inn á
nafn Bjarna Ó lafs son ar & Co á Akra­
nesi. Um 1929 er eig andi þessa bíls
Karl Auð uns son, Jaðri Akra nesi.
30.júní 1930 er þessi bíll „af skráð ur
“ (gæti eins þýtt um skráð ur).
Ég hafði sam band við „Ben son
Ford Res e arch Cent er The Henry
Ford, Dear born, Michc an USA“ og
einnig National Automoti ve Hi story
Collect ion Detroit Public Libr ary.
Í tölvu skeyti frá þeim kem ur með al
ann ars fram að um rædd ur bíll með
þessu fram leiðslu núm eri hafi kom ið
af fram leiðslu lín unni hjá Ford 1.júlí
1916. Þessi bíll er því sex ára þeg ar
hann kem ur til Akra ness. Þeir telja
þetta vöru bíl og flutn ings geta um
það bil eitt til tvö tonn. Þar sem ég
tal aði um keðju drif inn bíl, telja þeir
að hon um hafi senni lega ver ið breytt
í Chicago, en segja að fleiri að il ar
hafi breytt svona bíl um.
(The most comm on con version
kit was from the Smith Motor Truck
Cor poration of Chicago Ill in o is.
These kits were called the „Smith
Form­a Truck“­­­. This type of dri ve
provided very slow speed­­ These kits
usu ally came with frame extensions,
semi­ellipt ical springs, chain dri ve
components, solid rubber tires, and
a hea vy duty rear axle.)
Svo mörg voru þau orð. Mér
finnst þetta svo góð ar upp lýs ing ar að
þær eigi heima í ís lenskri bíla sögu.
Einnig fann ég af hverju menn voru
að setja keðju drif á vöru bíl ana, en
það var fleiri bíl um breytt en Ford.
Saga keðju drif inna
vöru bíla
Skóg ar höggs mað ur að nafni Freder­
ic M. Si bley vant aði betri bíl til að
koma bát sín um til norð ur hluta
Michig an vatns. Sum ar ið 1914 fór
hann til Aug ust Fruehauf, járn smiðs
í Chicago og bað hann að út búa sinn
Ford T mod el 1911, sér stak lega til
að geta far ið með bát sinn um land ar­
eign ina. Með að stoð ar manni sín um
hann aði Fruehauf tveggja hjóla vagn,
sem krækt var aft an á Ford T bíl inn.
Þeir köll uðu þetta „Semi­ Trailer.“.
Þetta reynd ist svo vel að þeir hönn­
uðu ann an vagn fyr ir Mr. Si bley til
að hann gæti flutt trjá drumba sína.
Breyt ing in kost aði 350 doll ara. Þar
með var Mr. Fruehauf kom inn í stór­
við skipti, því frétt in barst út og inn­
an tveggja ára hafði hann breytt þús­
und um bíla.
Þessi fyrsti bíll sem var gerð ur að
Semi­ trailer, er fyrsti „Stól bíll inn“
( Trailer) í heim in um og er nú til sýn is
í The Henry Ford Muse um in Dear­
born, Michic an. Eins og áður seg ir
er þetta Ford T­mód el ár gerð 1911.
(The world’s first „semi“, built by
Fruehauf, us ing a 1911 Ford Mod el
T and a Smith Form­A­Truck unit.)
Tel ég því mikl ar lík ur fyr ir því að
þannig hafi Akra nes bíll inn ver ið til­
kom inn. En af munn mæl um tel ég
víst að Akra nes bíll inn hafi ekki ver­
ið Semi­ Trailer, held ur venju leg ur
vöru bíll. Eng inn vissa er um hvað an
þessi bíll kom til Akra ness, eða hvar
hann hafi ver ið not að ur á ár un um
1916 til 1922.
Ég tek það fram að ég hef engra
hags muna að gæta, að hampa ein um
ein stak lingi um fram ann an, en mér
finnst bara, að ef sag an er sögð, þá
á hún að vera sem næst þeim sann­
leika, þeg ar sag an gerð ist, og not ast
sé við sem bestu heim ild ir sem völ er
á. Það sem mér er efst í huga er að
hafa það sem „rétt ara reyn ist“.
Hreinn Ómar Ara son
Höf. er ætt að ur úr Borg ar nesi.
Heim ild ir:
Bif reiða skrá 1926 og 1929
Ben son Ford Res e arch Cent er The Henry
Ford
National Automoti ve Hi story Collect ion
Detroit Public Libr ary Michc an USA
Relations hip Cent er Ford Motor Company
Enn meira um Akra nes bíl inn
Ford T með keðju drifi. Ljósm. frá USA af vefn um.
Ford T sá fyrsti sem var breytt og því fyrsti trailer­bíll í heim in um. Er nú á The
Henry Ford safn inu í Dear born, Michig an. Ljósm. frá USA af vefn um.
Ford T ­ owners manu al.
Keðju drif ið á Ford T.
Ljósm. frá USA af vefn um.
Kelly Spring fi eld ár gerð 1921, eins og um var rætt í upp hafs grein inni sem hugs an­
lega Akra nes bíll inn. Ljósm. frá USA af vefn um.
Keðju drif ið á Ford T.
Ljósm. frá USA af vefn um.
Ford T með keðju drifi. Ljósm. frá USA á vefn um.