Skessuhorn


Skessuhorn - 20.11.2013, Blaðsíða 16

Skessuhorn - 20.11.2013, Blaðsíða 16
16 MIÐVIKUDAGUR 20 . NÓVEMBER 2013 Ekki eru allar byggðir á Íslandi þeirrar gæfu aðnjótandi að hafa að- gang að hitaveitu. Oft er talað um að slík samfélög séu á svokölluð- um „köldum“ svæðum. Þar er yfir- leitt stuðst við rafhitun. Kostnað- ur við hana fer stöðugt hækkandi. Árið 1996 stofnuðu 37 sveitarfé- lög með sér Samtök sveitarfélaga á köldum svæðum (SSKS). Tilgang- ur samtakanna er að vinna að lækk- un orkukostnaðar til húshitunar á köldum svæðum, stuðla að frekari jarðhitaleit, afla og dreifa upplýs- ingum um orkumál til aðildarsveit- arfélaga og stuðla að aukinni þekk- ingu almennings á leiðum til orku- sparnaðar. Kristinn Jónasson, bæj- arstjóri í Snæfellsbæ, er formaður samtakanna. Þó að flest sveitarfélög á Vesturlandi njóti nú þeirra gæða að hafa aðgang að hitaveitum þá hafa íbúar á utanverðu Snæfellsnesi ekki verið svo heppnir. Ekki enn að minnsta kosti. Hitaveituvatn hef- ur ekki fundist þrátt fyrir ítrekað- ar leitartilraunir. Kaldasta borhola á Íslandi „Við erum sannfærð um að það finnist heitt vatn hér. Þetta er bara spurning um tíma. Það eru kannski um fjögur ár síðan við fórum síð- ast í stóra leit. Þá boruðum við hér við Búrfellið, í kringum Ólafsvík og við Fróðá og víðar. Þetta skilaði engu nema því að við fundum köld- ustu borholu á Íslandi. Vatnið var svo kalt að það fraus þegar það kom upp á yfirborðið. Við höfum líka sett töluvert fé í að bora á Lýsu- hóli. Þar höfum við fundið fimm sekúndulítra af 60 gráðu heitu vatni en það er því miður ekki nóg,“ seg- ir Kristinn. „Það á að vera vatn hér. Vandinn er bara að allt kalt vatn hér fer undir hraunið og streymir gegnum jarðlögin út í sjó. Það hafa alltaf verið vandræði með ferskvatn yst á Snæfellsnesi af þessum sökum. Það hlýtur að vera hiti í kringum þessa miklu eldstöð sem Snæfells- jökull er.“ Stefnir í mikla skerð- ingu á niðurgreiðslum Eins og í öðrum „köldum“ sveit- arfélögum þá eru íbúar á utan- verðu Snæfellsnesi mjög upptekn- ir af raforkuverði. Það er skiljanlegt í ljósi þess að kyndingarkostnað- ur með rafmagni er hár. Stjórnvöld hafa niðurgreitt raforku til þessara byggða. Blikur eru þó á lofti í því fjárlagafrumvarpi fyrir 2014 sem nú liggur fyrir Alþingi. Þar er gert ráð fyrir um 75 milljóna króna lækk- un á niðurgreiðslu til húshitunar á næsta ári. Heildar upphæðin færi þannig úr 1.418 milljónum króna niður í 1.343 milljónir. Þetta þykir mörgum blóðugt. Bent hefur verið á að niðurgreiðslurnar ættu í raun að vera um 550 milljónum hærri en nú er, ef miðað er við raungildi þess sem greitt var út árið 2005. Kristinn Jónasson segir að það stefni í að lækkun á niðurgreiðslum verði enn meiri en virðist við fyrstu sýn í fjárlagafrumvarpinu. Hann útskýrir þetta með því að hluti af niðurgreiðslunum renni sem stofnstyrkur til nýrra hitaveitna þar sem sú á Skagaströnd vegur þyngst. „Stofnstyrkir til nýrra hita- veitna eru þannig að þar eru niður- greiðslur sem annars hefðu runn- ið þangað vegna rafmagnshitunar lagðar saman fyrir 12 ára tímabil. Á Skagaströnd verða þetta þannig 250 milljónir sem ný hitaveita þar fær í eingreiðslu nú þegar hún er sett á laggirnar. Á næsta ári lítur út fyr- ir að það þurfi á bilinu 330 til 340 milljónir til niðurgreiðslu á nýjum hitaveitum.“ Þannig stefnir í að það verði aðeins rétt rúmur milljarður eftir til skiptanna í niðurgreiðslur til íbúa á köldu svæðunum. „Þetta er vonlaust dæmi fyrir íbúa þessara sveitarfélaga. Í ofaná- lag hafa orkufyrirtækin síðan boð- að hækkanir á raforku um áramót- in. Við erum búin að fara nú í haust og hitta ráðherra vegna þessa. Ég er sjálfur búinn að ræða við þingmenn Norðvesturkjördæmis og ég veit að það hefur líka verið gert í öðrum kjördæmum,“ segir Kristinn. Vilja stofna jöfnunarsjóð Togstreitan um niðurgreiðslu ríkis- ins til húshitunar á köldum svæðum er orðinn árviss viðburður í hvert sinn sem nýtt fjárlagafrumvarp ligg- ur fyrir þinginu. Margir eru orðnir þreyttir á þessu. Til að finna varan- legt fyrirkomulag sem sátt gæti ríkt um var í fyrra lagt fram þverpóli- tískt frumvarp þingmanna úr öllum flokkum. Það byggði á vinnu nefnd- ar sem fulltrúar SSKS áttu sæti í og snýst um að koma á fót jöfnunarsjóði húshitunar. „Á hverju ári höfum við farið fram á að niðurgreiðslan yrði þannig að húshitunarkostnaður á köldu svæðunum yrði svipaður og dýrustu hitaveiturnar. Hann yrði þó umtalsvert hærri en til dæmis nú er hjá Orkuveitu Reykjavíkur á stöð- um eins og Reykjavík, Akranesi og í Stykkishólmi. Það vantar einhverj- ar 500 milljónir í pottinn til að ná því. Frumvarpið er tillaga um tekju- öflun í þetta. Með því að leggja tíu aura gjald á alla orku sem framleidd er á Íslandi mætti ná um tveggja milljarða tekjum. Orkureikningur- inn hjá einstaklingi myndi kannski hækka við þetta um 300 krónur á ári. Þetta myndi gefa einhverja tvo milljarða í tekjur og þá væri hægt að nota til að jafna orkukostnaðinn. Þar með væri þetta úr sögunni.“ Íbúar kaldra svæða standa höllum fæti Kristinn Jónasson segir að íbú- ar kaldra svæða beri mjög skarðan hlut frá borði í orkumálum saman- borið við aðra landsmenn. „Tökum dæmi af Blönduvirkjun sem fram- leiðir rafmagn og einhverri hita- veitu. Það er tekið lán til 25 ára til að koma hitaveitunni á fót. Eftir þann tíma er hún væntanlega orðin skuldlaus. Íbúarnir njóta þess í mjög lágu orkuverði. Blönduvirkjun er þannig að þó hún sé búin að borga sig upp og orðin skuldlaus eftir 25 ár þá njóta íbúar nærumhverfis- ins þess ekki að neinu leyti. Á sama tíma er orkuverð alltaf að hækka og við erum að byggja við orkudreifi- kerfið í landinu til að sinna stór- iðju. Við, þessi tíu prósent þjóðar- innar sem búum á köldum svæðum, erum alltaf að borga hærra orku- verð vegna þess að orkukostnaður er að hækka því við erum alltaf að setja upp nýjar og dýrari línur með hærri flutningskostnaði. Síðan er alltaf verið að byggja nýjar virkjan- ir og þær eru dýrari og dýrari. Við njótum aldrei góðs af fjárfesting- unni í raforkunni. Það er munurinn á okkar aðstöðu og þeirra sem búa við hitaveitu. Okkur finnst ósann- gjarnt að við sem lítill hópur þjóð- arinnar séum alltaf látin taka fullan þátt í fjárfestingum í raforkugeir- anum. Það á frekar að viðurkenna að þessi hópur eigi að njóta orku á sömu kjörum og aðrir þó orkan sé í formi rafmagns. Þetta getum við gert með því að stofna þennan jöfn- unarsjóð. Ef hann væri fyrir hendi þá ættum við hægara með að fallast á nýfjárfestingar í línum og virkj- unum. Í núverandi stöðu má segja að það væri best fyrir okkur ef það yrði ekki virkjaður einn einasti læk- ur meir og dreifikerfinu bara hald- ið við.“ Kristinn bætir við að hann trúi því að allir hljóti að geta orðið sammála um að þetta er sanngirnismál. „Við höfum verið að knýja þingmennina um að þeir fylgdu þessu máli eftir og jöfnunarsjóðurinn yrði settur á fót í nokkrum skrefum. Við myndum þá skila þessum 1200 milljónum á árs- grundvelli sem nú fer bent úr ríkis- kassanum til niðurgreiðslu á köld- um svæðum aftur inn í ríkissjóð. Í staðinn yrði tekjupósturinn af orku- sölunni til jöfnunar á húshita. Við fengjum þar að auki um 700 mill- jónir til viðbótar. Þetta myndi duga til jöfnunar á húshitunarkostnaði í landinu,“ segir Kristinn Jónasson bæjarstjóri í Snæfellsbæ og formað- ur Samtaka sveitarfélaga á köldum svæðum. mþh Kristinn Jónasson bæjarstóri í Snæ- fellsbæ og formaður Samtaka sveitar- félaga á köldum svæðum. Stefnir í mikla lækkun á niðurgreiðslu raforku á „köldum“ svæðum Jarðhitinn er mjög eftirsótt orkuauðlind en ekki eru allir landsmenn svo heppnir að njóta hans. Borað eftir heitu vatni í landi Eiðhúsa í Eyja- og Miklaholtshrepppi nýverið.

x

Skessuhorn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Skessuhorn
https://timarit.is/publication/1096

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.