Skessuhorn - 20.11.2013, Blaðsíða 27

27MIÐVIKUDAGUR 20. NÓVEMBER 2013
ur hina gestina, sem sitja þarna
einnig yfir hádegisverði. Eru þeir
frá Moskvu? Flestir, en líka ýms-
ir lengra að komnir. Þarna sjáum
við t.d. fólk, sem við giskum á að
sé austan úr landinu, það ber svo
sterkan svip Mongólanna. Við
hornborðið andspænis okkur eru
þrír Indverjar í þjóðbúningi.
Að snæðingi loknum ökum við
út í borgina aftur og ætlum til ein-
hverra vinnustaða. Til þess þurf-
um við þó ekki langt að fara, því
alls staðar er verið að byggja. Rífa
niður gömlu hverfin, reisa þar á
ný stílhrein og vönduð hús. Bygg-
ingarnar eru margar hlaðnar úr
steini, og mikið notaðar vélar, m.
a. byggingakrani, sem Rússar tóku
í notkun fyrir nokkrum árum og
er mjög stórvirkur.
Við komum í nýtt hverfi og
sjáum þar átta hæða verka-
mannabústaði í smíðum og aðra,
sem lokið hefur verið við. Með
okkur er byggingarfulltrúi, virðu-
leg eldri kona, sem ætlar að sýna
okkur bústaðinn og fræða okk-
ur eitthvað nánar. Við skoðum
2 – 4 herbergja íbúðir. Þær eru
rúmgóðar og þægilegar. Stofur
og gangar eru veggfóðruð með
máluðum loftum. Eldhús og bað-
herbergi lakkmálað. Parket gólf.
Leigan eftir íbúðirnar er reiknuð
eftir stærð íveruherbergja, eldhús,
gangar og baðherbergi ekki reikn-
uð með, og er gjaldið 1,60 – 1,80
rúblur á fermeter. Íbúðirnar eru
flestar líkar, eldhús t.d. öll eins.
Þarna komum við í stórt, sérstakt
herbergi, til hvers er það ætlað?
Jú, það á að vera leikherbergi fyr-
ir börn þriggja fjölskyldna, og er
gegnt úr öllu íbúðum í það. Að
öðru leyti eru þær eins aðskildar
og mögulegt er í sambyggingum.
Fulltrúinn segir okkur með-
al annars að daglega sé flutt í 25
íbúðir að meðaltali.
Rætt við verkafólk
Sökum þess, að sunnudagur er í
dag, getum við ekki séð fólkið að
störfum, en til að bæta það upp
að nokkru leyti skulum við fara í
skyndiheimsóknir, og við veljum
sjálf af handahófi það fólk, sem
við tölum við.
Innan hverrar iðngreinar er
mönnum skipt í flokka t.d. í véla-
iðnaðinum eru flokkarnir átta.
Fjöldi flokkanna er háður því hve
margþætt starfsgreinin er, og get-
ur þá fjöldi flokkanna aukist, t.d.
í málmiðnaðinum, þar sem fram-
leiðslan er mjög fjölþætt, eru
flokkarnir tólf. Í einfaldari grein-
um eru þeir venjulega sex, og jafn-
vel niður í fjóra.
Í hverri iðngrein er til handbók
með kauptextum og kröfum um
vinnuhæfni og afköst í sambandi
við þá. Ef flett er upp í þessum
bókum sést hvers er krafist í vinnu
til að uppfylla hvern flokk. Þannig
er hægt hlutlaust að skipa mönn-
um í launaflokka.
Fyrst hittum við faglærðan múr-
ara. Hann er í 5. launaflokki, mán-
aðarlaunin fyrir átta stunda vinnu
eru 1.800 rúblur. Konan hans
vinnur ekki utan heimilis. Hann
býr í tveggja herbergja íbúð, og
greiðir í leigu 32 rúblur á mánuði,
þar í er falið ljós og hiti. Gjald til
verkalýðsfélagsins er eitt prósent
af laununum.
Verkalýðsfélögin fara einnig með
fé það, sem kemur frá almennings-
tryggingunum, en til þeirra greiða
verksmiðjur og önnur atvinnufyr-
irtæki – ekki einstaklingar. Trygg-
ingarnar greiða alla læknishjálp og
dvöl á hvíldarheimilum. Sjúkra-
laun eru greidd frá fyrsta degi, þar
til starf er hafið að nýju. Öryrkjar
fá örorkulaun greidd af ríkinu, allt
að 100 prósent meðallauna síðustu
12 mánaða. Án tillits til vinnugetu
hefur verkafólk rétt til ellilauna,
karlar 60 ára, konur 55 ára, 50 –
60 prósent af meðallaunum. Fyr-
ir karlmenn í námuvinnu eða við
aðra erfiða vinnu (þar vinna kon-
ur ekki) er aldurstakmark fyrir elli-
laun 50 ár.
Ef fólk heldur áfram störfum eft-
ir þennan tíma fær það sín laun, og
þar að auki ellilaunin. Þegar talin
eru öll hlunnindi sem fólkið fær í
tryggingum o. fl. má gera ráð fyrir
að það svari til þriðjungs launa.
Við tölum næst við tvær stúlkur
sem starfa í vélaverksmiðju.
Önnur er ófaglærð og hefir
unnið þar síðastliðið ár. Hún hef-
ur 700 rúblur í mánaðarlaun fyrir
8 stunda vinnu. Hin er faglærð og
hefir starfað við fyrirtækið síðan
1946. Hennar laun eru 1.000 rúbl-
ur. Þær hafa, eins og allt starfsfólk
verksmiðjunnar ókeypis vinnuföt
og skó. Gjaldið til verkalýðsfélags-
ins er eitt prósent, en þeir sem hafa
lægri mánaðarlaun en 700 rúblur
greiða hálft prósent.
Þær búa í herbergjum, sem
verksmiðjan leigir starfsfólkinu,
og er leigan 28 rúblur á mánuði.
Þar í er falin þjónusta, aðgangur
að eldhúsi með áhöldum, setustof-
um með bókum o.fl. til dægradval-
ar og klúbbsal fyrir félagsstarfsemi
og dans.
Hádegisverður er framreiddur
í matsal verksmiðjunnar, og kost-
ar 4 – 6 rúblur. Þegar sú stúlkan,
sem hefir lægri launin hefir greitt
sín föstu mánaðarlegu gjöld, á hún
eftir til eigin nota 515 rúblur.
Að lokum höfum við tal við
ófaglærða stúlku, sem stjórnar
byggingakrana. Með henni vinna 9
í flokki, sem vinnur í akkorði. Ak-
korðið miðast við allan flokkinn,
en launin skiptast eftir launaflokki
hvers einstaklings. Þessi stúlka er í
4. flokki. Hennar laun eru 7 – 800
rúblur á mánuði.
Farið í óperuna
Nú ljúkum við þessum heimsókn-
um og ökum heim á hótel. Við höf-
um dvalist úti lengur en við ætluð-
um, svo aðeins er tími til að skipta
um föt fyrir leikhúsið, kvöldverð-
urinn verður að bíða. Við ökum til
Bolsoj-leikhússins, áður en lang-
ur tími er liðinn sitjum við í stúku
skammt frá sviðinu.
Tjaldið lyftist, óperan „La Trav-
iata“ er hafin. Hún er flutt af ýms-
um þekktustu söngvurum Sov-
étríkjanna, og er flutningurinn í
samræmi við það.
Einkum er það hlutverk Vio-
lettu, og hlutverk föður Alfreds,
frábærlega vel leikin og sungin,
en með hlutverk föðursins fer Pa-
vel Lisitsian. Hjómsveitinni, sem
skipuð er 50 – 60 manns, stjórnar
ungur maður, rúmlega tvítugur af
mikilli nákvæmni og öryggi.
Það er óþarft að fjölyrða um
óperuna, því að flest höfum við
séð hana áður og mörg okkar lesið
sögu A. Dumas, sem óperan bygg-
ist á.
„La Traviata“ er í fjórum þátt-
um. Í hléunum sitjum við ýmist
kyrr og virðum fyrir okkur leik-
húsið og fólkið, eða göngum nið-
ur í veitingasalina.
Bolson teatr, eða Stóra leikhúsið,
eins og nafnið þýðir, er mjög fag-
urt, skreytt málverkum og gylltu
flúri. Á sætunum er rautt plussá-
klæði. Leikhúsið var byggt 1883.
Það tekur um 2.300 manns og er
ávallt þétt setið við sýningar.
Áheyrendur eru á ýmsum aldri,
allt frá börnum til hvíthærðra öld-
unga. Fólkið er látlaust klætt. Eng-
inn samkvæmisklæðnaður, hver
kemur í leikhús klæddur eftir eigin
smekk og ástæðum.
Við göngum niður í veitingasal-
ina, og er þar margt um manninn.
Þar kynnumst við framleiðsluað-
ferð, sem við höfum ekki séð áður,
og þætti sennilega ekki gróða-
vænleg fyrst í stað í okkar landi.
Við setjumst við borð í salnum. Á
það hefir þegar verið borið smurt
brauð, rjómakökur, smákökur af
ýmsum gerðum, 6 – 7 tegundir af
öli, glös – og flöskulykill. Við eig-
um að afgreiða okkur sjálf, og eng-
inn fylgist með hvers við neytum.
Síðan förum við að barnum og
greiðum það, sem við höfum tek-
ið. Við barinn er einnig hægt að fá
keypt sælgæti, ís, smurt brauð, öl
og létt vín.
Í næsta sal, sem ætlaður er fólk-
inu til að ganga um í og reykja,
sjáum við annað, nýtt okkar aug-
um. Salurinn er ekki stór miðað
við fólksfjöldann, sem þarna er,
en samt er mikill hluti hans auð-
ur. Hvers vegna? Svarið er einfalt.
Fólkið gengur flest í hring í saln-
um hvað á eftir öðru, svo að aldrei
myndast troðningur eða þrengsli.
Þetta er góður siður, sem enginn
getur tapað á, og mættum gjarnan
innleiða hann í okkar kvikmynda-
hús og leikhús.
Þegar óperan er úti, og tjald-
ið fellur í lok síðasta þáttar ætl-
ar fagnaðarlátum áhorfenda aldrei
að linna. Leikendur eru kallað-
ir fram á sviðið, einu sinni, tvisv-
ar – sjö sinnum (!) mega þeir koma
fram og taka á móti verðskulduðu
þakklæti og hrifningu áheyrenda
sinna, sem í kvöld, eins og venju-
lega skipa hvert sæti hússins.
Á eftir sýningu eigum við
ánægjulega stund með söngvaran-
um Pavel Lisitsian, og að endingu
biður hann okkur fyrir kveðju til
allra vina sinna á Íslandi.
Kvöldverður
og heimför
Nú er þessum degi í Moskvu að
ljúka. Í síðasta sinn förum við
heim á hótel, og nú til kvöldverð-
ar. Hvert sæti í salnum er skipað,
nema þau, sem okkur eru ætluð.
Hljómsveit, skipuð fimm mönn-
um leikur valsa, foxtrott, tangó,
eitt lag í einu, á milli eru smá hlé.
Flestir sitja að snæðingi, og á
mörgum borðunum er vín, mest
ber á „þjóðardrykknum“ Vodka,
en einnig ýmsum fleiri tegundum
sterkra og léttra vína.
Fólkið skemmtir sér af hjart-
ans list, dansar og er glatt. Enginn
sést drukkinn, og mun það sjald-
gæft í þessu landi að sjá á mönnum
merki Bakkusar og stafar það bæði
af sterku almenningsáliti gegn því
og þeirri venju að neyta aldrei víns
nema með mat, þótt það sé al-
mennt um hönd haft og við mörg
tækifæri.
Þegar við höfum lokið snæð-
ingi dveljumst við þarna enn um
stund, og okkur finnst við vera í fé-
lagsskap hinna gestanna, þótt við
þekkjum þá ekki.
Það eru misjöfn áhrif, sem mað-
ur verður fyrir þegar komið er inn
í sal fullan af fólki, þetta kannast
allir við.
Ýmist er „andrúmsloftið“ þann-
ig, að manni finnst sér ofaukið,
eða, þegar allir eru glaðir og sam-
taka um að skemmta sér.
Þessi kvöldstund er þannig
stemmd, því njótum við þess að
dveljast þarna meðal þessa fólks,
sem býður okkur velkomin með
látleysi sínu og alúð.
Klukkan tvö eftir miðnætti yfir-
gefum við borgina og – erum aft-
ur heima.
Ég þakka ykkur samveruna.
Unnur Leifsdóttir
Aðgöngupassi Unnar Leifsdóttur að Rauða torginu þar sem hópurinn heimsótti
meðal annars grafhýsi Leníns. Nafn hennar er handskrifað með kyríllísku letri.
Á Rauða torginu í Moskvu á byltingarafmælisdaginn 7. nóvember 1953. F. v. Rafn Gestsson, Pétur Pétursson, Sigursveinn Jóhannesson, Unnur Leifsdóttir, Stefán
Þorleifsson, Ragnar Gunnarsson, Eben Ellefsen og Sigurður Blöndal með pípuna.