Vísbending - 23.12.2013, Qupperneq 35

35
26. tbl. Ritstjóri Sverrir H. Geirmundsson
ASÍ hefur sett allt á annan endann í umræðum um kjaramál með
yfirlýsingum sínum um launaskrið hjá opinberum starfsmönnum
og bankamönnum á tímum þjóðarsáttar. Forystumenn
samtakanna hafa sem kunnugt er sagt að engar launahækkanir
hafi orðið hjá félagsmönnum þeirra umfram þau 14,6% sem
samið hefur verið um frá upphafi þjóðarsáttarinnar en aftur á
móti hafi launavísitala, sem Hagstofan reiknar út skv. lögum í
þeim tilgangi að mynda grunn fyrir lánskjaravísitölu, hækkað
um 16,7%. I framhaldi af þessu ályktar ASÍ að laun opinberra
starfsmanna og bankamanna hljóti að hafa hækkað um 20,4% en
sú niðurstaða fæst með því að beita einföldum þríliðureikningi.

27. tbl. Ritstjóri Ásgeir Jónsson
Nú víkur sögunni til íslenskra stjórnvalda og þeirra aðgerða,
sem reyndar hefur lítið til spurst. Það virðast enn vera
hveitibrauðsdagar á stjórnarheimilinu og menn hafa hliðrað
sér hjá erfiðum ákvörðunum. En ef þessi stjórn hefur ekki getu
eða þor til aðgerða nú í upphafi kjörtímabils og með öruggan
þingmeirihluta þá er fokið í flest skjól.

17. tbl. Ritstjóri Benedikt Jóhannesson
Ef tekið er mið af skuldaaukningu undanfarinna ára þá virðist
sem kaupmáttur þyrfti að hækka um 15 til 20% frá því sem hann
var árið 1994 til þess að sporna við frekari skuldasöfnun. Nú
þegar hefur kaupmátturinn aukist en ýmislegt bendir til þess
að tekjuaukningunni sé hins vegar ekki varið til þess að greiða
skuldir heldur í frekari neyslu. Bílakaup og utanlandsferðir hafa
aukist. Því er alls ekki augljóst að vandi heimila sé að minnka.

29. tbl. Ritstjóri Tómas Örn Kristinsson
Þeir valkostir sem íslensk stjórnvöld standa frammi fyrir í kjölfar
þess að evró [ekki var búið að finna upp nafnið evra] verður
tekin í notkun eru sennilega fremur fáir. Núverandi fyrirkomulag
kemur áfram til greina. Með því geta íslensk stjórnvöld gripið inn
í ef óvænt atvik verða hérlendis, óháð þróun í viðskiptalöndum
okkar. Þessi leið er sjálfsagt freistandi því að með henni er
settur varnagli á gengisþróun. Hættan er sú að ráðandi herrar
gætu ákveðið að nýta þetta tæki til gengisbreytinga þegar aðrar
leiðir væru betri, t.d. gæti breyting á gengi hugsanlega verið
átakaminni en niðurskurður í ríkisfjármálum. Með sjálfstæðum
seðlabanka má sjá þessa aðferð við gengisstýringu virka, enda
verði sett skýr markmið um verðbólgu. Inngripin yrðu að vera
háð afar ströngum skilyrðum til að trú á stöðugleika myntarinnar
héldist.

40. tbl. Ritstjóri Tómas Örn Kristinsson
Það er svolítil einföldun, en ekki eins mikil og menn kynnu
að ætla, að segja að væntingar séu helsti áhrifavaldar kreppu.
Brjálæðisleg bjartsýnisköst valda ofþenslu og í kjölfarið
fylgja svartsýnisköst sem eru engu betri og magna áhrifin af
samdrættinum mun meira en þyrfti. Flestar aðrar forsendur
efnahagskerfisins eru óbreyttar, framleiðslugeta iðnfyrirtækja
er sú sama, afkastageta fólksins er óbreytt og raunverulegir
peningar eru til í sama magni og áður. Það versta sem getur
komið fyrir er að almenningur, minnugur reynslunnar, hættir
að eyða peningunum sínum og fer að leggja þá fyrir til að eiga
varasjóð til að geta lifað kreppuna af. Og það gerist næstum
alltaf.
23. tbl. Ritstjóri Finnur Geirsson
Í ársbyrjun 1988 var ljóst að mörg fyrirtæki höfðu ofkeyrt sig
og kom það fyrst fram í sjávarútveginum þar sem verð hafði
lækkað dálítið á mikilvægustu sjávarafurðum. Fastgengisstefnan
var ekki lengur trúverðug sem sást berlega á kjarasamningunum
í febrúar. Slíka kjarasamninga hefðu fyrirtæki, a.m.k. í
sjávarútvegi, aldrei gert nema að þau væru nokkurn veginn
viss um að gengi yrði fellt. Það kom líka á daginn og 28.
febrúar var gengið fellt um 6%. Með þeim hætti átti að auka
tekjur útflutningsfyrirtækja í krónum svo að þau gætu staðið
undir kostnaðinum við framleiðsluna. Gallinn var bara sá að
kostnaðurinn hélt áfram að aukast; ekki bara launakostnaður
og verð á aðföngum heldur einnig fjármagnskostnaður þar sem
ekkert dró úr eftirspurn eftir lánum. Gengisfellingamar urðu af
þessum sökum alls þrjár á árinu 1988.

32. tbl. Ritstjóri Sigurður Jóhannesson
Áður hefur því verið haldið fram í Vísbendingu að helsta
von opinberra starfsmanna um verulegar kjarabætur væri að
stofnanir fengju meira frelsi í fjármálum. Þá mundi samkeppni
um starfsfólkið koma af stað launaskriði. Á móti kæmi að með
auknu sjálfstæði stofnana mundi atvinnuöryggi starfsmanna
væntanlega minnka og kröfur aukast.

18. tbl. Ritstjóri Sigurður Jóhannesson
En að líkindum gengi það ekki þrautalaust að venja menn við
fastgengi. Sennilega munu atvinnurekendur enn um sinn ganga
að því vísu að launahækkunum yrði eytt með gengislækkun
þegar í harðbakkann slægi. Ef atvinnuleysi og hrun blasir við
er freistingin mikil fyrir stjórnmálamenn, að lækka gengið.
Líklega myndu þeir velja þann kost ef krónan væri aðeins
bundin ecu [evran var nefnd ecu,European Surrency Unit] með
einhliða yfirlýsingu. En ef full aðild væri fengin að Evrópska
gengiskerfinu væri ekki hægt að lækka gengi krónunnar
nema í samráði við önnur ríki þess. Þetta myndi án efa auka
ábyrgðartilfinningu Íslendinga í kjarasamningum og efla trúna
á stöðugleika.

47. tbl. Ritstjóri Sigurður Jóhannesson
Fyrirtækjum í sjávarútvegi hefur löngum verið innrætt að
þau beri ekki fulla ábyrgð á rekstrinum og með Þróunarsjóði
sjávarútvegsins er ýtt undir það hugarfar. Sum fyrirtæki í
greininni hafa verið vel rekin, en nú er gert ráð fyrir að þau leggi
sitt af mörkum til þess að borga mistök hinna. Gjöld á fiskiskip
og húseignir renna til Þróunarsjóðs, en hann kaupir eignir
útgerðar og fiskvinnslu úr rekstri. Ríkisvaldið er í hlutverki
Hróa hattar og tekur fé frá vel reknum útvegsfyrirtækjum eins
og Útgerðarfélagi Akureyringa og Granda og færir hinum, sem
hafa lagt í rangar fjárfestingar.

19. tbl. Ritstjóri Sigurður Jóhannesson
Á komandi árum mun ráðstöfunarfé lífeyrissjóða vaxa hröðum
skrefum. Ekki er hægt að leggja það á lífeyrissjóði, að þeir
kaupi eingöngu spariskírteini ríkissjóðs og húsbréf en eðli sínu
samkvæmt er þetta öruggasta fjárfesting sem þeir eiga kost á.
Lífeyrissjóðir verða að eiga kost á innlendri fjárfestingu, sem
hefur sambærilega arðsemi og húsbréf og spariskírteini. Til þess
að svo megi verða, þurfa stjórnendur hlutafélaga að breyta um
stefnu gagnvart hlutabréfaeigendum. Stjórnendur hlutafélaga
verða að hætta að líta á arð til hluthafa sem afgangsstærð, sem
hægt sé að skammta eftir geðþótta. Arður og verðhækkanir verða
að vera á einhvern hátt sambærileg við vexti af spariskírteinum.
Vilhjálmur Bjarnason
1989
1990
1991
1992
1993
1994-1999
Kyrr kjör
1994
1995
1996
1997
1998