Skessuhorn - 28.11.2012, Page 68

68 MIÐVIKUDAGUR 28. NÓVEMBER 2012
Mar ía Ó lafs dótt ir er ein af þeim
sem gera jóla kort in sín sjálf. Hún
hef ur stöku sinn um selt kort á
mörk uð um svo marg ir kann ast við
hand bragð ið henn ar.
„Und an far in sex eða sjö ár hef
ég gert jóla kort in mín sjálf. Reynd­
ar hef ég ekki alltaf náð því að búa
til handa öll um því ég sendi um
það bil fimm tíu kort um hver jól.
Ég ætti að ná því núna því ég byrj­
aði tím an lega," seg ir Mar ía Ó lafs­
dótt ir.
„Ég byrj aði á þessu vegna þess að
ég hef gam an af að föndra og búa til
hluti. Fyrst byrj aði ég á að leika mér
við að gera kort með glans mynd­
um, en svo fór ég að búa til svoköll­
uð „emboss ing" kort. Núna er ég
að föndra við þessi á límdu kort sem
eru í nokk urs kon ar „scrap book"
stíl og ég hef mjög gam an af því.
Ég geri líka gjafaumslög fyr ir brúð­
kaup og skírn ir og sel stund um á
mörk uð um."
Jóla kort Mar íu eru í gam al dags,
róm an tísk um stíl og eng in tvö eru
eins. „Við erum fjór ar vin kon ur sem
hitt umst alltaf reglu lega og tök­
um einn dag í mán uði í að föndra
sam an, ég vinn þessi kort ým ist þá
eða hérna heima í ró leg heit un um.
Það ligg ur tals verð vinna í þess um
heima gerðu jóla kort um og þau eru
alls ekki ó dýr ari en þau sem mað­
ur kaup ir út úr búð. Þetta er bara
svo gam an og hluti af jóla hald inu
sem ég vildi ekki sleppa. Það er
bæði gam an að búa þau til og þiggja
þau. Það er auð vit að hægt að gera
þetta á ó dýr an hátt, t.d. með því að
klippa út mynd ir af jóla papp ír eða
þess vegna mjólk ur fern um og líma
á karton. Það er snið ugt að leyfa
börn um að gera svo leið is kort.
Ég hef mjög gam an af jóla kort­
um og þekki marga sem hafa það,
tengda móð ir mín á mik ið safn af
jóla kort um, sum um allt upp í hund­
rað ára göml um og syst ir mín er að
safna göml um kort um og hef ur líka
ver ið að skanna mynd ir af eld göml­
um kort um til þess að búa til kort.
Ég geymi ekki öll kort sem ég fæ,
en ég hendi aldrei kort um með fjöl­
skyldu mynd um eða þeim sem eru
hand gerð því þau eru mér svo dýr­
mæt.
Mér finnst gam an að senda kort
til vina og ætt ingja, ekki síst til
þeirra sem ég sé sjald an. Þetta er
fal leg ur sið ur og jóla kort verða
aldrei úr elt eða fara úr tísku.
Það er hægt að senda jóla kveðj­
ur í út varpi og nú er fólk er far ið að
senda jóla kveðj ur á Face book. Það
er bara ekki það sama, það eru ekki
all ir á Face book eða við út varp­
ið. Jóla kort eru miklu hnit mið aðri
og per sónu legri kveðja. Það kem ur
ekk ert í stað inn fyr ir jóla kort," seg­
ir Mar ía að lok um. jh
Nem end ur í 10. bekk Grunn­
skóla Borg ar fjarð ar á Klepp­
járns reykj um safna nú fyr ir
vænt an legri út skrift ar ferð sinni.
Í til efni jól anna hafa nem end­
ur út bú ið fag ur lega skreytt jóla­
kort sem þeir bjóða nú til sölu
í vönd uð um um búð um á samt
um slög um. Að sögn Stellu
Dagg ar Blön dal, nem anda í 10.
bekk Klepp járns reykja skóla, og
eins af skipu leggj end um söfn­
un ar inn ar, þá selja út skrift ar­
nem end ur fimm jóla kort í pakka
með um slög um á 1.000 kr. Hún
seg ir að söfn un in hafi geng ið vel
hing að til en stefna nem enda sé
að fara í út skrift ar ferð inn an­
lands. Hægt er að kaupa jóla­
kort með því að hafa sam band
við Stellu í síma 869­6770.
hlh
Ekk ert kem ur í stað inn fyr ir jóla kort
Mar ía með tvö af nýju kort un um- hver
skyldi fá þessi?
Þessi lit skrúð ugu kort eru upp hleypt og til val in í lít inn ramma eft ir jól.
Róm an tísk ur og gam al dags stíll.
Saga jóla korts ins hér á landi í 112 ár
„Með ósk gleði legra jóla, far sæl­
legs nýja árs, og allra góðra heilla­
stunda í Vors Herra nafni Amen."
Svona rit aði séra Brynjólf ur bisk up
Sveins son í elstu jóla kveðju sem vit­
að er um á Ís landi. Þetta var raun­
ar ekki jóla kort, held ur er kveðj an
úr hand rit uðu bréfi sem bisk upinn
sendi fyr ir jól in árið 1667.
Jóla kort eru til tölu lega nýr sið ur
á Ís landi og fóru ekki að tíðkast hér
fyrr en und ir alda mót in 1900. Áður
höfðu menn sent hver öðr um ósk ir
um gleði legt sum ar með korti, en
jóla­ og nýj árs kveðj ur voru helst
send ar í jóla bréf um sem fjar læg ir
ætt ingj ar skrif uðu hver öðr um um
há tíð arn ar.
Er lend jóla kort
Fyrsta jóla kort ið sem kom á mark­
að í heim in um svo vit að sé var gef­
ið út í Englandi árið 1843, en það
var þrem ur árum eft ir að frí merk­
ið var fund ið upp. Jóla korta hefð in
barst hing að frá Evr ópu og fyrstu
jóla kort in sem komu á mark að hér­
lend is voru yf ir leitt á dönsku eða
þýsku. Eft ir alda mót­
in 1900 var greini­
legt að jóla kortat ísk­
an hafði fest sig í sessi
og far ið var að prenta
ís lensk jóla kort sem
fljót lega urðu alls ráð­
andi á mark að in um.
Ís lend ing ar kunnu
strax að meta þessa
ný breytni og það tók
ekki lang an tíma að
gera jóla kort að föst­
um lið í jó la und ir­
bún ingi lands manna.
Bret ar hafa þótt afar
kortaglað ir við öll
mögu leg og ó mögu­
leg tæki færi, en Ís­
lend ing ar eru síð ur en
svo eft ir bát ar þeirra
þeg ar kem ur að jóla­
kort um. Um miðja
öld ina mátti heita að
jóla kort væru hluti af
jóla há tíð inni á hverju
ein asta heim ili á Ís­
landi.
Alla vega jóla­
kort
Fljótt fór að bera á því
að smekk ur manna á jóla kort um er
jafn ó lík ur og á flestu öðru. Fyrstu
jóla kort in hér lend is voru að mestu
trú ar legs eðl is með helgi mynd­
um og text um sem ætt að ir voru úr
jóla guð spjall inu. Ekki leið á löngu
uns menn fóru að fram leiða kort
með þjóð leg um mynd um og text­
um sem vís uðu al mennt til góðr­
ar jóla há tíð ar og með ósk um um
gott nýtt ár. Um þetta leyti fór
einnig að bera á texta laus um kort­
um og efn is meiri kort um með tví­
eða jafn vel þrí brotn um papp ír sem
hægt var að skrifa á jóla bréf. Nú
eru jóla kort orð in afar fjöl breyti­
leg og skipt ast í marga ó líka flokka
að út liti og gæð um.
Trú ar leg kort
Þau eru enn hluti af korta val inu þar
sem Jesú barn ið í jöt unni og englar
eru í að al hlut verk um. Þetta eru jafn­
an há tíð leg og al var leg kort.
Lands lags mynd ir
Mynd ir af lands lagi eru alltaf vin sæl ar
á kort um og ekki síð ur jóla kort um en
öðr um. Á jóla kort un um eru gjarnan
fagr ar vetr ar mynd ir tekn ar í frost­
hörk um og vetr ar sól in send ir langa
geisla sína á fann ir og fossa í klaka­
bönd um. Á sum um þess ara korta eru
fugl ar eða önn ur dýr til að glæða þau
lífi. Lands lagskort in eru full af ætt­
jarð ar ást og róm an tík.
Hold gerv ing ar jól anna
Jóla svein arn ir, eru líka mjög vin sæl­
ir á kort in, bæði gömlu og „góðu" ís­
lensku jóla svein arn ir sem og heil ag ur
Niku lás eða Sankti Kláus sem marg­
ir kalla „Coke jóla svein inn." Snjó­
karl ar eru líka í seinni tíð orðn ir vin­
sæl ir hold gerv ing ar jól anna. Oft eru
þessi jóla sveina­ og snjó karla kort
með létt um gleði brag og jafn vel sett
fram í gríni.
Krútt legu kort in
Þau eru full af börn um, kött um,
hund um og fugl um með stór augu
og jóla sveina húf ur. Þessi kort eiga
það sam eig in legt að vera ein föld og
lit rík, þau hafa aldrei náð mikl um
vin sæld um á Ís landi en eru þó vissu­
lega hluti af korta flóð inu hvert ár.
Teikn ing ar og
lista verka kort
Teikn uð og hand gerð kort eiga sinn
fasta sess með al jóla kort anna. Oft
eru þetta ein hvers kon ar stemn ings­
mynd ir með vetr ar­ og jóla þema.
Stíll inn er mjög mis mun andi, en í
öll um þess um kort um er lagt upp úr
list inni og þeim hug hrif um sem hún
skap ar.
Heima gerð kort
Tölvu gerð mynda kort og fjöl skyldu­
ljós mynd ir
Þau eru seinni tíma upp finn ing og
eru oft ast hönn uð í heima tölvu send­
and ans og síð an prent uð heima eða á
prent stof um. Mynd irn ar eru stund­
um prent að ar beint á papp ír inn en
það kem ur þó fyr ir að mynd irn ar eru
límd ar á spjald eða í til bú inn kort ara­
mma. Marg ir bíða spennt ir eft ir nýj­
um mynd um af fjöl skyldu með lim um
um hver jól.
Hand gerð kort
Slík kort þóttu í besta falli for vitni leg
og sér stök fyr ir um tutt ugu árum. Nú
á tím um þykja þau flagg skip jóla kort­
anna og bera merki um ein lægni og
hlýju. Hand gerð kort eru mjög ólík
inn byrð is, allt frá því að vera frum­
leg fjölda fram leiðsla í að vera ein­
stök lista verk sem eiga fram halds líf í
vænd um á veggj um þiggj end anna.
Höf und ur fær ir bestu þakk ir til
Bóka safns Akra ness fyr ir mynd ir af
göml um kort um. Þess má geta að á
bóka safn inu stend ur yfir jóla korta­
sýn ing um að vent una, en þar eru
til sýn is jóla kort með mynd um eft­
ir börn.
jh
Heil ag ur Niku lás, hold gerv ing ur jól-
anna.
Selja jóla kort
til styrkt ar
út skrift ar ferð
Jóla kort in eru fag ur lega skreytt.
Nokkr ir nem end ur í 10. bekk
pakka sam an jóla kort um.
Fyrstu jóla kort in hér á landi voru flest á dönsku eða
þýsku. Þetta kort gæti líka flokk ast und ir lista verka kort
nú tím ans.
Gam alt trú ar legt kort, Jesú barn ið í
fangi Mar íu við jöt una.