Skessuhorn


Skessuhorn - 23.11.2011, Blaðsíða 94

Skessuhorn - 23.11.2011, Blaðsíða 94
94 MIÐVIKUDAGUR 23. NÓVEMBER Gunn ar Garð ars son veit inga mað ur og kokk ur á Narf eyr ar stofu í Stykk­ is hólmi fær ir les end um Skessu­ horns þess ar til ög ur að há tíð ar mat. For rétt ur: Anis soð in blá skél úr Stykk is hólmi. Að al rétt ur: Reykt and ar bringa með púrtvíns­ mar ineruð um fíkj um, heima lög uðu rauð káli, pommes Anna og gróf sinn epssósa. Kaffi og konfekt: Kanil truffla og góð ur ex presso. Soð fyr ir blá skel ina: 5 stk. pr. mann af blá skel Rjómi, 50 ml Hvítvín, dass Stjörnu anis, 2 stk. salt og pip ar, eft ir smekk Suð an lát in koma upp, lok sett á og lát ið standa þang að til skel in hef ur opn að sig, passa að ofelda ekki. Anda bringa: Fyrst er and ar bring an brún uð á pönnu, krydd uð m. salt og pip ar. Að því loknu sett í eld fast mót með púrtvín eða ma sala og bak að á 150 gráð um í ca 25­30 mín. Rauð kál: Rauð kál Bals amico Vatn Púð ur syk ur Rauð vín Sítróna Kanil truffla: 4 stk kanil stang ir 500 gr rjómi 600 gr 60% dökkt súkkulaði 100 gr smjör. Kakó duft Kanil stang ir soðn ar í rjóma. Súkkulað ið fín saxað og smjör ið skor ið fínt. Kanill inn sigtað ur frá rjóm an um og hellt yfir súkkulaði og smjör ið. Kælt, síð an for mað ar litl ar kúl ur og velt í kakó duft inu. Himneskt með kaff inu eða kampa­ vín inu sem mað ur dreyp ir á yfir jóla kort un um. Út gerð ar saga Borg firð inga er rak in í bók inni: „Víst þeir sóttu sjó inn“ sem skráð er af Ara Sig­ valda syni. Á bók ar kápu seg ir m.a: Borg firð ing ar und ir fimm tugu kann ast fæst ir við sjó sókn frá Borg ar nesi. Menn gant ast stund­ um með að Borg firð ing ar fari aldrei lengra til sjós en svo að þeir geti ör ugg lega vað ið heim aft ur. Á stæða þess að byggð er í Borg ar nesi er hins veg ar fyrst og fremst sú að fært reynd ist að sigla inn skerjótt an og send inn fjörð­ inn. Hefði það ekki tek ist hefðu Al þingi og kon ung ur aldrei sam­ þykkt að lög gilt ur versl un ar stað­ ur yrði á Brák ar polli. Fyrst komu vöru skip í Borg ar­ nes á sumr in, því næst hófst var an­ leg versl un og síð ar fólks­ og vöru­ flutn ing ar um Faxa flóa. Borg ar­ nes höfn gegndi lyk il hlut verki þeg­ ar sam göng ur á landi voru slæm ar og tengdi sam an Norð ur­ og Suð­ ur land allt fram að miðri síð ustu öld. Borg firð ing ar höfðu lengst af frum kvæði í flóa sigl ing um og fræg­ ustu skip in voru gerð út frá Borg­ ar nesi: Suð ur land ið, Lax foss, Eld­ borg og Akra borg in fyrsta. Þessi skip, og fleiri, sigldu frá Borg ar­ nesi til Reykja vík ur með við komu á Akra nesi nán ast ó slit ið frá 1891­ 1966. Upp úr krepp unni miklu á þriðja ára tug síð ustu ald ar kom hug ur í menn að bæta at vinnu á stand ið og stofna til út gerð ar. Marg ir töldu út­ gerð frá Borg ar nesi von lausa vegna erf iðr ar inn sigl ing ar og sjáv ar falla. Borg firð ing ar gáfust þó ekki upp og þeg ar best lét áttu þeir þrjú stór fiski skip. Út gerð in gekk oft erf ið­ lega en stund um skil aði hún veru­ leg um fjár mun um í byggð ar lag­ ið, sér stak lega fyr ir og eft ir seinni heim styrj öld ina. Eld borg frá Borg­ ar nesi náði á þeim tíma að verða afla hæsta síld veiði skip ið tvö ár í röð. Hér á eft ir er brot úr bók inni þar sem fjall að er um Eld borg ina, sem án efa er þekktasta skip Borg­ nes inga. Eld borg in kem ur Þor kell Teits son fékk snemma hug á línu bát sem Norð menn höfðu byggt tveim ur árum fyrr og ætl að sem móð ur skip smá báta á veið um við Græn land. Skip ið kost aði 300 þús und krón ur í smíð um, en Norð­ menn misstu á þess um tíma fót­ festu á Græn landi og þá breytt ist að stað an. Fé lag ið sem hafði byggt það varð gjald þrota og að lok um tókst Þor keli fyr ir hönd sam vinnu­ fé lags ins Gríms að fá skip ið fyr ir 110 þús und krón ur. Skip ið hét Eld borg og síst þótti Mýra mönn un um á stæða að breyta því nafni sem hafði svo góða teng­ ingu heim í hér að. Skip ið átti eft­ ir að reyn ast mik ill happa feng ur og ekki síð ur fyrsti skip stjór inn, Ó laf­ ur Magn ús son. Ó laf ur var send ur til Nor egs til að sækja skip ið sum ar ið 1934. Hann hafði áður ver ið stýri­ mað ur á tog ar an um Skalla grími og fiski skip stjóri hjá ensku út gerð ar fé­ lagi í Hafn ar firði. Reynd ist Ó laf­ ur Borg nes ing um á kaf lega vel og hóf að sigla inn Borg ar fjörð í nátt­ myrkri nán ast hvern ig sem viðr aði þótt ekki kæmi viti á Mið fjarð ar­ sker fyrr en fimm árum síð ar. Eld­ borg in kom í lok á gúst mán að ar og greindi Nýja dag blað ið frá því að ,,hið nýja sam vinnu skip Borg nes­ inga renndi sér inn á höfn kaup­ túns ins og með komu þess hefst nýr kafli í sögu Borg ar ness og ef til vill í út gerð lands ins.“ Marg ir urðu til að dást að skip inu og var mik ill mann fögn uð ur er Eld borg renndi í fyrsta sinni í Borg ar nes höfn, enda þótti Eld borg in eitt vand að asta skip sem not að hafði ver ið til fisk­ veiða við Ís land fyrstu árin eft ir að hún kom. Það var sterk byggð ara en flest skip af því að það var byggt til að þola ís þrýst ing inn við Græn­ land. Her bergi yf ir manna og há seta þóttu betri en þekkst hafði og all ar vél ar og út bún að ur traust ar. Nýja dag blað ið vildi eigna þeim Bjarna Ás geirs syni og Þor keli Teits syni mest an heið ur inn og taldi að fáir þing menn hefðu kom ið fram meiri fram kvæmd um fyr ir hér að sitt en Bjarni Ás geirs son. Blað ið klykkti út með þessu: ,,Morg un blað ið lýsti eitt sinn lífi Borg nes inga þannig að þar væri eng in at vinna held ur lifði fólk ið hvað á öðru. Þessi lýs ing er mjög fræg, en sann leiks gildi henn­ ar hef ur ver ið dreg ið í efa. En svo mik ið er víst að hin fram sýna við­ leitni Borg nes inga í þessu út gerð­ ar máli bend ir ekki til að kaup túns­ bú ar hafi í hyggju að lifa fram veg is eft ir hinni um töl uðu en hættu legu lífs reglu Morg un blaðs ins.“ Tók öðr um skip um fram Eld borg var smíð uð hjá Moss Værft í Moss í Nor egi 1932. Hún var stál skip, 280 brúttó lest ir með 400 hest afla Bolind er vél. Að mati Helga Jónas ar Ó lafs son ar, sem var há seti á Eld borg, tók hún öðr um skip um langt fram í hönn un. Hann nefn ir tvö dæmi: Eld borg tók hund­ rað þús und lítra eða 85 tonn af olíu og 67 tonn af ferskvatni. Hún hafði þrjú vatns þétt skil rúm og var afar sterk byggð. Eld borg in var þannig hið á lit leg asta skip og stóð upp úr Borg ar nes skip un um að mati Gunn ars Ó lafs son ar, fyrr ver andi skip stjóra skips ins, og son ar fyrsta skip stjóra þess, Ó lafs Magn ús son ar. Hún hafi ver ið af burða gott sjó skip, bygg ing ar lag gott og skip ið allt vel hann að. Það hafi þó háð Eld borg­ inni hversu vél ar aflið var lít ið. Þrátt fyr ir það varð Eld borg in mjög afla­ sæl og stund um lang hæst allra síld­ veiði skipa. Eitt sum ar ið, 1943, afl­ aði hún yfir þrjá tíu þús und mál síld­ ar, og aldrei hef ur skip fært að landi slíkt síld ar magn á einu sumri með þeim veiði bún aði og við þau mót­ töku skil yrði í landi er þá voru. ,,Hún reynd ist af bragðsvel á síld­ veið um. Þar spil aði inn í að hún var burð ar mik il, tók 2000 til 2200 mál á með an flest skip in tóku um 1000 mál. Eld borg in var því sem tog ari að þessu leyti. Þeg ar hún kom árið 1934 var hún stærsta síld veiði skip­ ið. Ég man að sum ar ið 1937 fékk ég 2000 krón ur fyr ir síld ar ver tíð­ ina. Það þóttu mikl ir pen ing ar. Ég var í skóla um vet ur inn og pen ing­ arn ir dugðu all an vet ur inn og miklu leng ur. Mér fannst ég rík ur.“ Skipt ust á skin og skúr ir á síld inni Ekki voru öll síld ar ár in góð og stund um fengu menn ekk ert um­ fram kaup trygg ing una. Allra bestu síld ar ár Eld borg ar inn ar voru sumr­ in 1942 til 1944. Ragn ar Ol geirs­ son frá Borg ar nesi var há seti á Eld­ borg inni 1942 og 1944 en fékk ekki pláss 1943, því eft ir spurn in var svo mik il. All ir ætl uðu að græða, enda fóru mikl ar sög ur af því í Borg ar­ nesi að Eld borg ar strák arn ir væru orðn ir for rík ir menn. Ragn ar tel ur að hann hafi feng ið um það bil tíu þús und krón ur fyr ir sum ar vinn una bæði árin. Það voru mikl ir pen ing­ ar á þess um tíma. ,, Þetta voru tvenn eða þrenn árs­ laun verka manns sem sext án ára ung ling ur inn var að fá fyr ir tveggja til þriggja mán aða sum ar vinnu. Þetta var hreint ó trú legt. Seinna haust ið keypti ég mér bíl, sjö manna Bu ick og einnig keypti ég með for­ eldr um mín um hús í Borg ar nesi, Borg ar braut 28. Ég þurfti auð vit að að taka smá lán, en ég hefði hvorki get að eign ast bíl né hús án síld ar­ pen ing anna.“ Há tíð ar mat ur frá Narf eyr ar stofu Gunn ar Garð ars son veit inga mað ur og kokk ur á Narf eyr ar stofu að störf um í eld­ hús inu. Flóa ferð ir og fisk veið ar Eld borg in sem fiski skip við bryggju í Borg ar nesi. Eld borg á síld veið um með nóta báta í dav íð um. Flóa skip ið Eld borg fer út úr Reykja vík ur höfn þétt hlað in Ak ur nes ing um á leið heim af knatt spyrnu leik. Lík an af fiski skip inu Eld borg.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111

x

Skessuhorn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Skessuhorn
https://timarit.is/publication/1096

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.