Þjóðlíf - 01.12.1988, Blaðsíða 49

MENNING
Hún var pólitíkus
og félagsvera
Bríet Héðinsdóttir hefur lokið við bók um
ömmu sína, Bríeti Bjarnhéðinsdóttur,
brautryðjanda íslenskrar kvennabaráttu
Kynslóð aldamótafólksins hefur löngum þótt
merkileg hér á landi. Það kom í ldut þeirra
sem fæddir voru um og eftir miðja nítjándu
öldina að hefja gönguna löngu inn í nútím-
ann. Auka frelsið og sjálfstæðið, jafnt ein-
staklinganna sem þjóðarinnar allrar. Og í
þeirri þróun fékk kvenþjóðin
að fljóta með, að vísu ekki
alveg mótstöðulaust.
Nafn Bríetar Bjarnhéðins-
dóttur er tengt jafnréttisbar-
áttu kvenna traustum bönd-
um. Hún stofnaði Kvenrétt-
indafélag íslands árið 1907 en
það félag bar kröfuna um
kosningarétt til handa konum
fram til sigurs árið 1915. Hún
gaf út Kvennablaðið, átti sæti
í bæjarstjórn fyrir hönd
Kvennalistans hins fyrsta og
var í framboði til Alþingis.
Og eins og flestar konur
var Bríet Bjarnhéðinsdóttir
einnig eiginkona og móðir.
Þeirri hlið hefur ekki verið
ýkja mikið haldið á lofti en úr
því ætlar sonardóttir Bríetar,
nafna hennar Héðinsdóttir
leikari, að bæta, í bókinni
„Strá í hreiðrið“ sem hún hef-
ur skrifað og kemur út um
þessi jól hjá Svörtu á hvítu.
Grúskað í bréfum
„Eg vinn þessa bók fyrst og
fremst upp úr bréfum sem
Bríet ritaði börnum sínum,
Laufeyju og Héðni, á árunum
1910-17 en þá voru þau bæði
við nám í Kaupmannahöfn.
Svo tengi ég bréfin saman og
skrifa inngang og eftirmála."
— Hvar fundust þessi bréf?
„Bréf ömmu minnar fundust í kassa sem
leyndist í kompu í húsi móður minnar, Guð-
rúnar Pálsdóttur, og það var fyrir tilviljun að
bóndi minn, sem var að hjálpa móður minni
að tæma geymsluna, tók kassann til hand-
Bríet Bjarnhéðinsdóttir. Ekki er Ijóst hvenær myndin er tekin en líklegt
má telja að hún sé frá því um aldamótin. Ljósmyndarinn er G. Aug.
Gudmundsson.
Bríet Héðinsdóttir skrifaði bók um ömmu
sína. Vann bókina fyrst of gremst upp úr
bréfum sem Bríet skrifaði börnum sínum,
Laufeyju og Héðni.
argagns. í honum leyndist allt mögulegt,
bréf Bríetar til barna sinna og svarbréf frá
þeim, bréf sem Valdiniar Ás-
mundsson eiginmaður Bríetar
skrifaði og önnur bréf, gamlar
ættartölur, verslunarreikn-
ingar og fleira.
Pað var heilmikið verk að
henda reiður á þessum bréf-
um. í framhaldi af því leitaði
ég á söfnum að fleiri gögnum
og fann bréfasöfn þeirra
hjóna, flokkuð og aðgengileg,
á Landsbókasafninu. Einnig
fann ég ýmis gögn á Þjóð-
skjalasafninu. Með þvíað lesa
mér til reyndi ég að fylla upp í
götin á þekkingu minni á
þessum tíma.“
Af fátæku fólki
— Hvað er að segja um
æviferil Bríetar?
„Hún fæddist árið 1856 í
Húnavatnssýslu, lausaleik-
sbarn vinnuhjúa sem síðar
giftust og bjuggu lengst af á
Böðvarshólum í Vestur-
Hópi. Bríet fór til Reykjavík-
ur og dvaldist þar fyrst vetur-
inn 1884-85 en fór alfarin suð-
ur haustið 1887. Eftir það bjó
hún í Reykjavík. Hún giftist
Valdimari Ásmundssyni sem
var ritstjóri Fjallkonunnar en
sjálf ritstýrði hún og gaf út
Kvennablaðið í 25 ár, frá 1895
til ársloka 1919.
49