Frjáls verslun - 01.02.2013, Qupperneq 88

88 FRJÁLS VERSLUN 2. 2013
Í
slenskur iðnaður er einn af
mátt ar stólpum atvinnulífsins
og hvert sem litið er má
finna­iðnfyrirtæki,­stór­og­
smá. Í gegn um tíðina hefur
iðnaðurinn staðið fyrir tæpum
fjórðungi af verð mætasköpun
hagkerfisins­og­aflað­um­
helmings af gjaldeyristekjum þjóðarinnar.
Eins­hefur­um­fimmtungur­vinnufærra­
manna starfað í iðnaði þótt hlutfallið
hafi­aðeins­fallið­síðustu­þrjú­árin,­eink-
um vegna hins gífurlega samdráttar sem
orðið hefur í byggingariðnaði og mann­
virkjagerð.
„Hins vegar hefur almennur framleiðslu­
og þjónustuiðnaður haldið sér vel í gegn­
um kreppuna. Hagtölur gefa því miður
ekki góða mynd af því hvernig fyrirtækjum
hefur fjölgað eða fækkað en ljóst er að
umsvifin­eru­hægt­og­bítandi­að­aukast­
á ný og það er það sem skiptir máli – að
skapa­fleiri­störf­og­aukin­verðmæti.­
Fjölg un fyrirtækja er hins vegar ekkert
mark mið í sjálfu sér,“ segir Svana og
bætir við að vaxtarsprotar í iðnaði liggi
víða. „Í öllum greinum iðnaðarins má
finna­dæmi­þar­sem­vel­gengur­þrátt­
fyrir­erfitt­efna­hagsástand.­Í­leikjaiðnaði­
og tækni­ og hugverkaiðnaði hefur
sannarlega gengið nokkuð vel og hefur
sá hluti verið áberandi. Fyrir fáeinum
árum sáum við reyndar fyrir okkur mun
meiri vöxt en raun varð en það er einkum
vegna þess að starfsskilyrðin hafa ekki
verið nægjan lega góð. Vaxtarmöguleikar
þessa iðnaðar takmarkast annars vegar
af þeim starfsskilyrðum sem við náum
að búa honum en skortur á hæfu fólki
takmarkar einnig vöxt. Þetta er stærsta
ástæðan fyrir því að Samtök iðnaðarins
láta menntamál sig miklu varða –
mannauðurinn er drifkraftur vaxtar í
framtíðinni. Ef við ætlum okkur að vera
samkeppnishæf verðum við að tryggja
atvinnulífinu­hæft­fólk.­En­það­þýð­ir­að­
við verðum að breyta áherslum og for ­
gangsröðun í menntamálum með það fyrir
augum­að­fá­fleiri­til­að­mennta­sig­í­verk-­
og tæknigreinum, bæði á grunnstigi og
háskólastigi.“
Vöru­ og þjónustu­
útflutningur
„Árið­2012­var­verðmæti­útflutnings­
á vörum og þjónustu rétt rúmir 1.000
millj­arðar.­Þar­af­var­vöruútflutningur­
631­milljarður­en­þjónustuútflutningur­
380 milljarðar,“ segir Svana. „Af þjón­
ustu­útflutningi­má­gróflega­gera­ráð­
fyrir að iðnaðurinn, þ.m.t. hugverka­ og
tækniiðnaðurinn,­afli­um­90­milljarða.­Ef­
við­hins­vegar­lítum­á­vöruútflutninginn­þá­
er­iðnaðurinn­í­heild­sinni­með­um­52%­af­
heildinni en þar af er áliðnaðurinn með um
36%.­Útflutningur­annarra­iðnvara­en­áls­er­
því­um­125­milljarðar.­Ég­hef­ekki­nákvæmar­
tölur­um­heildarútflutning­árið­2012­eða­
vægi­iðnaðarins­í­heildar­út­flutningi,­en­vægi­
iðn­aðarins­er­líklega­tæplega­50%.“­
Álver á Íslandi
Nokkuð hefur verið rætt um fleiri álver
hér á landi og spurning hvenær álver í
Helguvík taki til starfa?
„Einn­helsti­veikleiki­í­íslensku­atvinnulífi­
er hversu lágt fjárfestingastigið er,“ svarar
Svana. „Undanfarin ár hafa fjárfestingar
verið­um­og­yfir­13%­af­landsframleiðslu­
en þyrftu að vera a.m.k. 20% ef tryggja á
eðlilegt atvinnustig og framleiðslugetu
hag­kerfisins­til­lengri­tíma.­Út­frá­því­
sjónarmiði væru stóriðjuframkvæmdir,
hvort sem það yrði í Helguvík eða annars
staðar, hagfelldar til að koma meiri krafti
í efna hagsstarfsemina. Ég veit ekki frekar
en­aðrir­hvort­hér­verði­byggð­fleiri­álver­
en það er alla vega mikilvægt að þau álver
sem eru starfandi hér á landi geti vaxið og
dafnað áfram.“
Efling iðnaðarins
Stjórnvöld geta beitt sér á ýmsa vegu til
að­efla­iðnað­í­landinu­s.s.­með­því­að­
draga úr sköttum og gjöldum. Svana segir
hlutverk stjórnvalda fyrst og fremst að
búa iðnaðinum almenn og samkeppnishæf
starfsskilyrði. „Það felur m.a. í sér að
halda­sköttum­og­gjöldum­hóflegum­og­
búa ekki til óþarfa tálma og hindranir.
Á vissum sviðum er hins vegar eðlilegt
að stjórnvöld beiti sér sérstaklega til að
sækja fram. Ég nefni skattalega hvata til
fjárfestingar í nýsköpunarfyrirtækjum
og endurgreiðslur vegna rannsóknar­ og
þróunar kostnaðar en það síðarnefnda
hafa stjórnvöld þegar innleitt sem ber að
þakka,“ segir hún. „Þetta eru dæmi um
aðgerðir­sem­nýtast­til­eflingar­iðnað-
inum. Ef ég ætti að nefna eina aðgerð
sér staklega sem stjórnvöld ættu beita sér
fyrir þá er það lækkun tryggingagjaldsins.
Það myndi nýtast öllum og raunar er
það með öllu óviðunandi að gjaldið
skuli ekki lækka í takt við minnkandi at ­
vinnuleysi. Í dag er fjárhagsleg staða At ­
vinnuleysistryggingasjóðs svipuð og hún
var fyrir hrun.“
Lítil, meðalstór og stór
fyrirtæki innan SI
Innan SI eru um 1.300 fyrirtæki af öll um
stærðum­og­gerðum,­flest­lítil.­Af­þeim­
eru álfyrirtækin aðeins um 0,2% félags­
manna. Hinn 12. mars undirrituðu fulltrúar
Félags ráðgjafarverkfræðinga samn ing
um inngöngu verkfræðistofa landsins í
SI og SA. Fyrir SI skiptir það miklu máli
að fá verkfræðistofurnar inn í samtökin,
þar sem þær vinna náið með mörg um
fyrirtækjum sem þegar eru innan sam tak­
anna. Hagsmunirnir eru miklir og þeir fara
saman.
„Fyrirtækin eru í samtökunum af fúsum
og frjálsum vilja þannig að eitthvað
hljót um við að gera rétt,“ segir Svana.
„Vissulega keppa þau mörg sín á milli
en­það­stuðlar­að­heilbrigðara­hagkerfi.­
Þegar fyrirtækin kjósa að vinna saman
á okkar vettvangi er það til að vinna að
sameiginlegum hagsmunamálum. Þau
eru í mismunandi og ólíkum rekstri og
stundum gerist það að hagsmunir rekast
á. En það eru undartekningartilvik – í
flestum­veigamiklum­hagsmunamálum­
okkar félagsmanna falla hagsmunir þeirra
saman. Styrkur Samtaka iðnaðarins felst í
fjölbreytileikanum.“
Áskoranir og uppgjör
Það segir sig sjálft að í landi sem þar sem
efnahagslífið­einkennist­af­óstöðugleika­í­
„Í Evrópu hillir nú
undir að menn nái
stjórn á þeim ógn­
um sem steðjuðu að
á seinasta ári. Þrátt
fyrir miklar hrak­
spár hefur evran
staðist áraunina
og er enn sterkur
gjaldmiðill. Líklegt
er að svo verði um
langa framtíð.“
iðnaður