Læknablaðið : fylgirit - 01.10.2010, Blaðsíða 36

XIX ÞI N G LYFLÆKNA
F Y L G I R I T 6 5
kanna nýgengi nýmasteina á íslandi síðustu áratugi.
Efniviður og aðferðir: Leitað var að öllum sjúkdóms-, myndgreiningar-
og aðgerðarkóðum sem gáfu til kynna nýrnasteina í gagnagrunnum
Landspítala, Sjúkrahússins á Akureyri og Læknisfræðilegrar
myndgreiningar frá 1983 til 2008. Sjúklingar sem greindust með sinn
fyrsta stein fyrir 1990 voru útilokaðir frá rannsókninni þar sem rafræn
kóðun upplýsinga í tölvukerfum ofangreindra stofnana var ófullkomin
á þeim tíma. Sjúkraskrár voru yfirfarnar með tilliti til sjúkdómseinkenna
og til staðfestingar á steinsjúkdómi í nýrum. Breytingar á nýgengi
nýrnasteina voru metnar með aðhvarfsgreiningu.
Niðurstöður: Á tímabilinu 1990 til 2008 greindust 5026 sjúklingar með
sinn fyrsta nýrnastein, þar af 3170 karlar (63.1%). Meðalaldur karla var
52.8 +17,5 ár og kvenna 48,9 +18,9 ár. Alls höfðu 4202 sjúklingar (83,6%)
einkenni af völdum nýmasteins, 505 (10%) voru einkennalausir og hjá
319 sjúklingum (6,3%) reyndist ekki unnt að ákvarða hvort einkenni voru
fyrir hendi. Árlegt nýgengi hjá körlum var 149-185/100.000 og breyttist
ekki á rannsóknartímabilinu (P=0,76). Árlegt nýgengi hjá konum var
72-123/100.000 og breyttist ekki í tímans rás (P=0,17). Árlegt nýgengi
einkennalausra steina jókst, úr 10 í 24/100.000 hjá körlum (P<0,001) og
úr 6 í 21/100.000 hjá konum (P=0,001). Einkennalausir sjúklingar voru
eldri en þeir sem höfðu einkenni, 65,6 ± 15,0 ár samanborið við 49,4 ±
17.8 ár (P <0,001).
Ályktanir: Heildarnýgengi nýrnasteina á Islandi hefur ekki aukist síðustu
2 áratugi. Nýgengi einkennalausra steina hefur hins vegar tvöfaldast,
mögulega vegna aukinnar notkunar myndgreiningarrannsókna.
V073 Nýgengi nýrnasteina hjá íslenskum börnum 1990-2008
Viðar Eðvarðsson' Ólafur S. Indriðason2, Runólfur Pálsson2-1
'Bamaspítala Hringsins, -nýmaiækningaeiningu Landspítala, ’læknadeild Háskóla ísiands
Inngangur: Erlendar rannsóknir benda til þess að tíðni nýrnasteina hjá
börnum hafi farið vaxandi undanfarna áratugi. Markmið rannsóknar-
innar var að kanna nýgengi nýmasteina hjá íslenskum börnum og
unglingum síðustu tvo áratugi.
Efniviður og aðferðir: Leitað var að öllum sjúkdóms-, myndgreiningar-
og aðgerðarkóðum sem gáfu til kynna nýrnasteina hjá börnum undir
18 ára aldri í gagnagrurtnum Landspítala, Sjúkrahússins á Akureyri
og Læknisfræðilegrar myndgreiningar frá 1983 til 2008. Sjúklingar
sem greindust með sinn fyrsta stein fyrir 1990 voru útilokaðir frá
rannsókninni þar sem rafræn kóðun upplýsinga í tölvukerfum
ofangreindra stofnana var ófullkomin á þeim tíma. Sjúkraskrár
voru yfirfarnar með tilliti til sjúkdómseinkenna og til staðfestingar á
steinsjúkdómi í nýrum. Aldursstaðlað nýgengi var reiknað og breytingar
á nýgengi voru metnar með aðhvarfsgreiningu.
Niðurstöður: Á tímabilinu 1990 til 2008 greindust 147börn og unglingar
með sinn fyrsta nýrnastein, 66 drengir og 81 stúlka. Miðgildi (spönn)
aldurs drengja var 13,7 (0,2-17,9) ár og stúlkna 15,1 (0,8-17,8) ár. Árlegt
meðalnýgengi hjá börnum <18 ára var 9,9 ± 4,5/100.000. Hjá drengjum
var meðalnýgengi 8,7 ± 4,3 og stúlkum 11,1 ± 7,2/100.000 (P=0,21).
Einungis 6 af 147 sjúklingum voru einkennalausir. Árlegt nýgengi, sem
var áberandi lægst fyrstu 5 rannsóknarárin, breyttist ekki marktækt á
rannsóknartímanum (P=0,058).
Ályktanir: Nýgengi nýrnasteina hjá bömum og unglingum á íslandi er
hátt miðað við önnur vestræn lönd. Ekki hefur orðið marktæk aukning
á nýgengi nýmasteina hjá íslenskum börnum og unglingum síðustu tvo
áratugi eins og nýlega hefur verið lýst í erlendum rannsóknum.
V074 Gæði skilunarmeðferðar á Landspítala 2003-2008
Helga Mogensen1, Runólfur Pálsson1-2, Ólafur Indriðason2
^Læknadeild Háskóla íslands, 2nýmalækningaeiningu Landspítala
Inngangur: Nýlega hafa komið fram klínískar leiðbeiningar og
meðferðarmarkmið fyrir ýmsa sjúkdómsþætti sjúklinga í
skilunarmeðferð. Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna gæði
skilunarmeðferðar á Islandi með hliðsjón af þessum leiðbeiningum.
Efniviður og aðferðir: Þetta var afturvirk rannsókn sem beindist að
öllum sjúklingum sem gengust undir skilunarmeðferð á Landspítala
lengur en 3 mánuði á ámnum 2003-2008. Upplýsinga var aflað úr
sjúkraskrám. Rannsóknartímabilinu var skipt í 2 jafnlöng tímabil.
Kí-kvaðrat próf var notað til að bera saman hlutfall þeirra sem voru
innan meðferðarmarkmiða á hvoru tímabili og einnig til að bera saman
sjúklinga í blóðskilun og kviðskilun.
Niðurstöður: Við fundum 180 sjúklinga sem gengust undir
skilunarmeðferð á rannsóknartímabilinu. Hemóglóbín var innan
meðferðarmarka hjá 65,0% sjúklinga á fyrra tímabilinu og 67,5% á seinna
tímabilinu (p=0,68). Kalsíum var innan meðferðarmarka hjá 72,1% á
fyrra tímabilinu og 70,7% á því seinna (p=0,56). Aðeins 53,0% sjúklinga
náðu meðferðarmörkum fyrir fosfat á fyrra tímabilinu og 55,7% á því
seinna (p=0,67) og PTH var innan meðferðarmarka hjá einungis 23,9%
sjúklinga á fyrra tímabilinu og 33,0% á því seinna (p=0,297). Albúmín
var innan viðmiðunarmarka hjá 42,1% á fyrra tímabilinu og hjá 55,0%
á seinna tímabilinu (p=0,03). Loks náðu 80,4% blóðskilunarsjúklinga
meðferðarmörkum fyrir hlutfallslega minnkun úrea á fyrra tímabilinu
og 72,6% á því seinna (p=0,80). Kolsýra var innan meðferðarmarka hjá
94,9% sjúklinga í kviðskilun en aðeins hjá 65,6% sjúklinga í blóðskilun
(p<0,001). Albúmín var innan viðmiðunarmarka hjá 50,3% sjúklinga í
blóðskilun en 36,1% í kviðskilun (p=0,036).
Ályktanir: Þrátt fyrir vel skilgreinda gæðastaðla og útgáfu leiðbeininga
hafa ekki orðið miklar breytingar til batnaðar á skilunardeild Landspítala
síðustu ár. Þörf er á úrræðum til að bæta úr því og er brýnt að tryggja að
klínískum leiðbeiningum sé fylgt.
V075 Skýrist lágt nýgengi meðhöndlaðrar lokastigsnýrnabilunar á
íslandi af því að skilunarmeðferð er síður beitt?
Þorbjörg Karlsdóttir1, Runólfur Pálsson2, Ólafur Skúli Indriðason2
’Læknadeild Háskóla íslands, 2nýmalækningaeiningu Landspítala
Inngangur: Nýgengi meðhöndlaðrar lokastigsnýmabilunar (LSNB) er
lægra á íslandi en í öðrum vestrænum ríkjum. Markmið rannsóknarinnar
var að kanna hvort þetta skýrist af því að hátt hlutfall sjúklinga með
LSNB hér á landi fær ekki skilunarmeðferð.
Efniviður og aðferðir: Þetta var afturvirk rannsókn er náði til allra
sjúklinga með LSNB á íslandi á árunum 2000-2007 sem ekki fengu
meðferð með skilun eða ígræðslu nýra. Sjúklinga með kreatínín
>280 pmól/l var leitað á öllum heilbrigðisstofnunum á íslandi.
Nánari upplýsingar um þessa sjúklinga fengust úr sjúkraskrám og
dánarmeinaskrá Hagstofunnar. LSNB var skilgreind sem reiknaður
gaukulsíunarhraði (r-GSH) <15 ml/mín./l,73 m2.
Niðurstöður: Alls greindust 78 einstaklingar (43 karlar) með LSNB sem
ekki hlutu meðferð. Á sama tíma hófu 164 sjúklingar meðferð við LSNB.
Heildarnýgengi LSNB var því 102,5/milljón á ári. Meðalaldur þeirra
sem ekki hlutu meðferð var 79,3 ±9,6 ár og þeir voru með 4±1,8 skráða
fylgisjúkdóma. Síðasti þekkta gildi r-GSH var 9,6 ±3,4 ml/mín./l,73
m2 og 31 sjúklingur var með r-GSH á bilinu 10-15 ml/mín./l,73 m2.
36 LÆKNAblaðið 2010/96