Neytendablaðið - 01.10.2009, Side 23

Hvað er mikill viðbættur sykur í þessari vöru? Er natríum og salt
sami hluturinn? Hvort var aftur mettuð eða ómettuð fita óholl?
Á ég ekki að forðast transfítusýrur? Eru þær þá ekki örugglega
merktar á umbúðum?
Það er ekki nema fyrir færustu sérfræðinga að lesa á matvæla­
umbúðir og fá einhverja vitræna niðurstöðu. Við hin þurfum önnur
og betri úrræði. Í Bretlandi hefur verið þróuð umferðarljósamerking
á matvæli en markmiðið er að neytendur fái á einfaldan hátt upplýs­
ingar um mikilvægustu þætti vörunnar. Gefnir eru litir (einkunn)
fyrir fitu, sykur, trefjar og salt. Grænt þýðir borðaðu nægju þína,
gult borðaðu í hófi og rautt borðaðu lítið.
Rannsókn á merkingum
Nú hefur ný áströlsk rannsókn, þar sem bornar voru saman
mismunandi tegundir matvælamerkinga, leitt í ljós að umferðarljós
gefa besta raun. Neytendur voru látnir meta fjögur mismunandi
merkingakerfi. Tvær útgáfur merkinganna gengu út á umferðarljós
og hinar tvær voru svokallaðar hlutfallsmerkingar, þ.e. merkingar
sem sýna hlutfall mikilvægustu næringarefna. Dæmi um slíka
merkingu er GDA­merkingin sem fjallað var um í síðasta blaði
og framleiðendur ákváðu upp á sitt einsdæmi að taka upp. Breska
matvælastofnunin hafði þó komist að því að neytendur ættu mun
auðveldara með að skilja umferðarljósin og niðurstaða áströlsku
könnunarinnar er á sömu lund; neytendur skilja best þau skilaboð
sem liggja að baki umferðarljósunum.
Fimm sinnum líklegri til að velja hollt
Rannsóknin leiddi m.a. í ljós að þeir neytendur sem voru látnir
meta umferðarljósin voru margfalt líklegri til að velja hollari mat
en þeir sem mátu hlutfallsmerkingarnar. Neytendur sem tóku þátt
í rannsókninni sögðust frekar myndu forðast vörur með rauðu og
gulu merki. Ef þessar fyrirætlanir neytenda gengju eftir í verslunum
myndi það þýða að framleiðendur hefðu mikinn hvata til þess að
þróa vörur sínar þannig að þær fengju græn og gul ljós. Í ljósi
niðurstöðunnar mæla skýrsluhöfundar með því að framleiðendum
verði skylt að nota umferðarljósamerkingar. Neytendasamtök
um allan heim hafa ætíð verið mjög jákvæð gagnvart slíkum
merkingum sem snúast um skýr skilaboð til neytenda. Ekki er
vanþörf á slíku þegar matvæli eru annars vegar.
Matvælaiðnaðurinn á móti
Matvælaiðnaðurinn hefur ætíð verið mótfallinn umferðarljósa­
merkingum, sem eflaust kemur til af þeim „neikvæðu“ skilaboðum
sem lesa má út úr rauðu ljósi. Dönsku neytendasamtökin hafa um
nokkurt skeið gert hollustukannanir á matvælum og gefið græna,
gula og rauða broskarla. Einungis nokkrar tegundir hljóta grænan
broskarl hverju sinni á meðan flest matvælin fá rauðan karl. Mikið
af þeim matvælum sem eru á markaði myndu fá rautt og gult ljós
og þótt það séu mjög mikilvægar upplýsingar fyrir neytendur þá
eru því miður litlar líkur á að framleiðendur séu tilbúnir að veita
þessar upplýsingar. Það er aðeins ein leið til að tryggja neytendum
þessar upplýsingar; með lögum.
Matvælakeðjan Waitrose setur umferðarljós á vörur framleiddar undir eigin
vörunafni. Neytendur eiga auðvelt með að lesa úr þessum upplýsingum en eins og
sjá má eru hvorki pizza né nachos flögur neitt hollmeti.
Það á að vera auðvelt
að velja hollan mat
 NEYTENDABLA‹I‹ 3. TBL. 2009