Neytendablaðið - 01.06.2008, Blaðsíða 10

ekki gleyma því að Evrópusambandið
skilgreinir svæðið norðan 62. breiddargráðu
sem harðbýlt landbúnaðarsvæði og því
njóta t.d. Finnar meiri styrkja en aðrar
þjóðir sambandsins. Að sama skapi hljóta
íslensk stjórnvöld að viðurkenna að það
kostar meira að framleiða matvæli hér
heldur en sunnar í álfunni. Því er ekki
óeðlilegt að stjórnvöld styrki og hlúi að
íslenskum landbúnaði.“
Íslendingar borða minnst svínakjöt
Ef Norðurlandaþjóðirnar eru bornar saman
kemur í ljós að Danir borða mest allra af
svínakjöti eða að meðaltali 38 kíló á íbúa
ári. Íslendingar borða hins vegar minnst af
svínakjöti eða um 22 kíló á ári á hvern íbúa.
Íslendingar borða aftur á móti langmest af
lambakjöti af öllum Norðurlandaþjóðun-
um. Það liggur því beinast við að spyrja
Ingva hvort það hafi ekki mistekist að
markaðssetja íslenska svínakjötið?
„Það er kannski ekki sanngjarnt að miða
okkur við Dani þar sem þeir eru meðal
fremstu svínakjötsframleiðenda í heimi.
Mikil neysla svínakjöts þar í landi kemur
því varla á óvart. Hins vegar hefur neysla
á svínakjöti hér á landi vaxið jafnt og þétt
undanfarin ár. Þá má ekki gleyma því að
svínakjöt keppir við ríkisstyrkta fram-
leiðslu (lambakjöt) sem skekkir klárlega
samkeppnisstöðu svínabænda. Þróunin
sýnir okkur að það hefur verið nokkuð
stöðug aukning í neyslu á svínakjöti hér á
landi og ég er fullviss um að sú þróun mun
halda áfram.“
Nú heyrast háværar kröfur um
aukinn innflutning á svína- og
kjúklingakjöti og svínabændur eru
ekki ánægðir með það. En þið skiljið
kröfu neytenda um lægra verð?
„Að sjálfsögðu skiljum við þau sjónarmið
enda erum við sjálfir neytendur og það er
ljóst að verð á matvælum, líkt og á öðrum
nauðsynjavörum, er hátt hér á landi. Hvað
varðar landbúnaðarframleiðslu verðum
við aldrei fullkomlega samkeppnishæf við
aðrar þjóðir þar sem skilyrðin eru betri og
sláturhús og kjötvinnslur jafnvel margfalt
stærri en hér á landi. Hins vegar vil ég benda
á að það eru ekki bara land búnaðarafurðir
sem eru dýrar. Til dæmis má bera saman
verð á fatnaði og skóm sem vegur álíka
mikið í heildarútgjöldum heimilanna og öll
innlend búvara (kjöt, mjólk, egg og græn-
meti). Ég bar gögn frá Hagstofu Danmerkur
fyrir árið 2006 saman við íslensk gögn og
sá þá að kjöt kostar 27% meira hér en í
Danmörku. Hins vegar kosta fatnaður og
skór tæpum 28% meira hér en í Danmörku.
Þessi verðmunur verður ekki útskýrður með
ofurtollum. Það fyrirtæki sem er ráðandi á
matvörumarkaði hefur einnig stóra markaðs-
hlutdeild í sölu á fatnaði og skóm. Þessu
fyrirtæki hefur ekki tekist að skila þessu
„danska verðlagi“ á fatnaði og skóm til
íslenskra neytenda. Því ætti eitthvað annað
að gilda um land búnaðarvörurnar þeg ar til
lengri tíma er litið?“
Skilaréttur smásalans óréttlátur
„Eitt af því sem gerir okkur erfitt fyrir er
skilaréttur smásalans sem þýðir að smá sal inn
skilar kjöti sem er komið á síðasta söludag
aftur til kjötvinnslunnar. Þessi skil nema
fleiri hundruðum milljóna á ári. Það vantar
því hvata fyrir verslanir að selja kjötið því
tjónið er alfarið á kostnað vinnslunnar. Með
auknum innflutningi höfum við áhyggjur
af því að þessi skil muni aukast. Smásalinn
getur ekki skilað innflutta kjötinu og því má
gera ráð fyrir að því verði gert hærra undir
höfði og stillt fremst í hillur svo það seljist
örugglega. Þá höfum við miklar áhyggjur af
þeirri fákeppni sem ríkir á smásölumarkaði
enda veit ég ekki um neitt land á Vestur-
löndum þar sem það viðgengst að einn aðili
hafi um 60% markaðshlutdeild. Bretar hafa
miklar áhyggjur af því að stærsta matvöru-
keðjan þar (Tesco) misnoti markaðsráðandi
stöðu, en hún er með rúm 30% af smásölu-
markaðinum.“
Hvað með að selja kjöt og aðrar land-
búnaðarafurðir beint til neytenda?
„Þetta er svo sem fyrirkomulag sem við
þekkjum erlendis frá og það er einhver
þróun í þessa átt hér á landi en enn sem
komið er með misjöfnum árangri. En ef
þetta væri krafa neytenda væri það klárlega
eitthvað sem við myndum koma til móts
við.“
En verðið þið ekki að eiga frumkvæðið?
Fólk fer varla að banka uppá hjá
næsta bónda svona upp úr þurru og
biðja um reyktan hamborgarhrygg?
„Jú, eflaust mættum við standa okkur betur
í þessu. Það er þó talsverður startkostnaður
við að fara út í að slátra eða vinna kjöt
heima á búinu. Ég tel frekar að þróunin
verði í þá áttina að sláturleyfishafar slátri
í verktöku fyrir bændur sem taka þá kjötið
aftur heim til sín og selja beint til neyt-
enda.“
Fjöldi svínabúa
Í Danmörku eru tæplega 8.000 svínabú en
þeim hefur fækkað mikið á undanförnum
árum. Á Íslandi eru 20 svínabú.
Fjöldi dýra
Í Danmörku eru 13,5 milljónir dýra á bú-
unum á hverjum tíma. Stærstu búin í
Danmörku eru með 4000 gyltur (móður-
dýr). Á Íslandi eru á hverjum tíma 40
þúsund dýr og um 4.000 gyltur.
Framleiðsla
Danir slátra árlega 25 milljónum grísa
og fá þannig 2 milljónir tonna af kjöti.
Danir eru stórir útflytjendur svína-
kjöts og flytja árlega út um 1,8 millj-
ónir tonna af því. Útflutningstekjur af
svínakjöti nema um 50% af öllum út-
flutningstekjum af landbúnaðarvörum
og 6% af heildarútflutningstekjum.
Ekkert er flutt út af svínakjöti frá Íslandi
og fer öll svínakjötsframleiðsla á innan-
landsmarkað.
Samanburður á
svínarækt í Dan-
mörku og á Ís-
landi
Er svínarækt ekki
landbúnaður?
Stundum er talað um að svínarækt sé
líkari verksmiðjuframleiðslu en hefð-
bundnum landbúnaði og það sama á
reyndar við um kjúklingaeldi. Gunnar
Guðmundsson, forstöðumaður ráðgjafar-
sviðs Bændasamtakanna, segist tví-
mælalaust telja svínaræktun til landbún-
aðar enda sé það sem notað er til eld-
isins að stærstum hluta uppskera
lands og í nokkrum mæli innlent.
Jafnframt segir Gunnar að svínabúin
hér á landi séu af breytilegri stærð
og sum séu hrein fjölskyldubú. Þau
stærstu séu auk þess ekki stærri en
svo að hæpið sé að tala um verk-
smiðjuframleiðslu.
10 NEYTENDABLA‹I‹ 2. TBL. 2008