Neytendablaðið - 01.06.2008, Blaðsíða 13

Jóhannes Gunnarsson
forma›ur Neytendasamtakanna
Hverju breytir aðild að ESB
fyrir neytendur?
Á það hefur ítrekað verið bent að stuðningur
við aðildarumsókn að Evrópusambandinu
(ESB) sé alltaf mjög mikill þegar illa árar
í íslensku efnahagslífi og að sá stuðningur
minnki jafnan þegar betur gengur. Það
kemur því ekki á óvart að nýlegar kannanir
sýna að mikill meirihluti Íslendinga vill að
við undirbúum ESB-umsókn. En það dugar
ekki að horfa til skamms tíma í þessu stóra
máli. Það er mikilvægt að upplýst umræða
fari fram um kosti og galla aðildar og að
aðildarumsókn yrði þá fyrst send þegar við
höfum sett okkur samningsmarkmið, það
er mótað hugmyndir um hverju við teljum
mikilvægt að ná fram í slíkum viðræðum.
Sem lið í upplýstri umræðu létu Neytenda-
samtökin Evrópufræðasetrið við Háskólann
á Bifröst vinna fyrir sig skýrslu um það
hverju aðild að ESB myndi breyta fyrir
íslenska neytendur. Rétt er að taka fram að
með þessari skýrslu eru Neytendasamtökin
ekki að taka afstöðu til þess hvort við eigum
að sækja um aðild að Evrópusambandinu.
Neytendasamtökin vilja hins vegar leggja
sitt að mörkum til að fram fari opinská
og málefnaleg umræða um kosti og galla
slíkrar aðildar og er skýrslan framlag sam-
takanna til þeirrar umræðu.
Skýrslan sýnir að hagsmunum neytenda
er best borgið með því að Ísland gerist
aðili að ESB. Þannig segir m.a. í helstu
niðurstöðum:
• Með aðild að ESB yrði Ísland um leið aðili
að tollabandalagi ESB. Því myndu þeir
tollar sem enn eru milli Íslands og ESB-
landanna falla niður og munar þar mestu
um landbúnaðarvörur. Þetta myndi skila
sér í lægra verði á þessum vörum. Tollar
gagnvart ríkjum utan ESB gætu í sumum
tilvikum hækkað.
• Með aðild að tollabandalaginu myndu
netviðskipti við fyrirtæki innan ESB verða
ódýrari og einfaldari. Slíkt myndi auka
samkeppni gagnvart ýmsum innlendum
fyrirtækjum.
• Ljóst er að samhliða aðild þyrfti að
endurskipuleggja íslenskan landbúnað á
sama hátt og Svíar og Finnar gerðu áður
en þessi lönd gengu í ESB. Draga þyrfti
úr stuðningi við íslenskan landbúnað
en nú er sá stuðningur með því hæsta
sem gerist. Sé hins vegar tekið mið af
þeim samningum sem Finnar náðu fram
er ljóst að við eigum góða möguleika á
að ná samningum varðandi stuðning
við innlendan landbúnað þar sem allt
Ísland fellur undir skilgreiningu um
landbúnað á harðbýlu svæði eða heim-
skautalandbúnað. Vegna þessa eru mögu-
leikar á að fá meiri styrki til íslensks
landbúnaðar frá ESB en lönd sunnar í
álfunni fá. Einnig er mögulegt að íslensk
stjórnvöld fengju heimild til að styrkja
landbúnað sinn meira en önnur lönd inn-
an ESB mega gera.
• Talið er að matvælaverð geti lækkað um
allt að 25% með inngöngu Íslands í ESB.
• Með aðild að myntbandalagi ESB má
gera ráð fyrir að vextir á íbúðarlánum
myndu lækka töluvert. Erfitt er hins vegar
að segja til um hve mikil sú lækkun yrði.
Minnt er á að hvert prósentustig hefur
mikla þýðingu fyrir heimilin.
• Með aðild að ESB og myntbandalaginu
myndi viðskiptakostnaður lækka og ætti
slíkt að leiða til lægra vöruverðs.
• Ætla má að með aðild myndu viðskipti og
fjárfestingar erlendra aðila aukast hér á
landi og þar með yrði samkeppnin meiri.
• Með aðild að ESB gætu Íslendingar sótt
í ýmsa sjóði sem ekki er mögulegt að
sækja í sem stendur. Þar má nefna sjóði
til styrktar landbúnaði og byggðamálum.
Einnig yrði samstarf við lönd ESB öflugra
á ýmsum sviðum, eins og í mennta-
og menningarmálum, rannsóknum og
félagsmálum.
Lögð er áhersla á að hér er fyrst og fremst
horft til þröngra hagsmuna neytenda.
Þannig kæmi fyrst með aðildarviðræðum
í ljós hvaða samningum við gætum náð í
landbúnaðarmálum þó svo að margt bendi
til að þar væri hægt að ná ásættanlegri
niðurstöðu. Það sama gildir um sjávar-
útveginn en við vitum ekki fyrr en á reynir
hvort ásættanlegir samningar bjóðast. Loks
þyrftum við að gera það upp við okkur
hvort við viljum framselja meira vald til
Brussel en við höfum þegar gert með EES-
samningnum.
Það er hins vegar ljóst að hugsanleg aðild
leysir ekki þann vanda sem nú er við að
glíma í efnahagsmálum. Til að mynda
vantar mikið upp á að við uppfyllum þau
skilyrði sem ESB setur varðandi upptöku
evru. Skýrsla Neytendasamtakanna er hins
vegar mikilvægt lóð á vogarskálina til að
efla upplýsta uppræðu um hvort við teljum
að sækja eigi um aðild að ESB eður ei. Enda
var það tilgangurinn með gerð hennar.
13 NEYTENDABLA‹I‹ 2. TBL. 2008