Fréttablaðið - 04.05.2015, Side 42

4. maí 2015 MÁNUDAGUR| MENNING | 22
Íslenskan er ekki móðurmálið
mitt og því biðst ég afsökunar ef
mér verða á einhver mismæli. (Þið
ættuð að heyra hreiminn hjá mér.
Meðan ég bjó á Íslandi var ég marg-
oft spurður af löggunum hvort ég
væri blindfullur, þegar þær stopp-
uðu mig á bílnum eftir miðnætti og
ég byrjaði að tala!)
Á þessum spaugsömu nótum
byrjar bréf frá Ægi Sverrissyni,
háskólakennara í Sofíu í Búlgaríu,
eftir að ég hef haft samband við
hann í tölvupósti. Tilefnið er að
mér barst í hendur falleg bók sem
inniheldur Völuspá sem hann og hin
búlgarska Jana Chankova hafa þýtt
yfir á búlgörsku.
Ægir lýsir samstarfi þeirra svo:
„Jana Chankova er sérfræðing-
ur í fornensku og málfræði fornra
mála. Hún er dósent hjá háskólan-
um í Blagoevgrad, sem er sá þriðji
stærsti í Búlgaríu. Í starfi sínu
notar hún forníslensku og vinnur af
miklum eldmóði að öllu sem snert-
ir íslensku. Þegar við byrjuðum að
þýða Codex Regius, Konungsbók
Eddukvæða, gerði hún grófa þýð-
ingu á kvæðunum yfir á búlgörsku
en mitt hlutverk var að setja þau
upp og leiðrétta textann. Það var
létt verk af minni hálfu að leiðrétta
þýðingu hennar.“
Fyrir þessa vinnu segir Ægir þau
„auðvitað“ ekkert fá borgað. Meira
að segja hafi hann sjálfur greitt
fyrir útgáfuna á Hávamálum og
Völuspá. „Núna erum við að klára
Lokasennu en hvort hún kemur út er
enn óljóst.“ Hann kveðst hafa reynt
að fá Íslending sem sé að vinna í
Búlgaríu til að lesa upp úr bókunum
en það hafi ekki gengið og því sjái
hann um þann þátt sjálfur. „Þegar
fólk forvitnast um hvort það sé ekta
íslenska sem hljómar í upplestrinum
þá segi ég alltaf að það sé reyndar
hreimur víkinganna á 12. öld. Guði
sé lof að enginn getur sagt hvernig
íslenskan hljómaði þá!“
Getur orðið götuspilari
Ægir kveðst engin laun fá fyrir þýð-
ingar nema um sé að ræða skjöl og
pappía, sem sé frekar sjaldgæft.
Spurður hvort hann lesi mikið á
íslensku svarar hann: „Ekki eins
og mig langar. Ég vinn tíu tíma á
dag, sex daga í viku í fyrirtæki
mínu sem er í innréttingaviðskipt-
um, kenni norræn fræði í háskól-
anum í Sofíu, kenni líka búlgarska
þjóðdansa, sæki tíma í fiðluspili og
þýði á nóttunni, svo lítill tími gefst
til lesturs.“ Hann kveðst telja góða
fjárfestingu að læra á fiðlu. „Þegar
ég verð kominn á eftirlaun get ég
unnið fyrir matnum mínum sem
götuspilari!“
Margir hafa áhuga á íslensku í
Búlgaríu, að sögn Ægis, en kenn-
ara vantar. „Stundum gef ég stúd-
entum aukatíma í íslensku því eng-
inn nær góðum tökum á málinu í
einni kennslustund í viku. Ég veit
að margir stúdentanna reyna að fá
styrk til að komast til Íslands og þó
nokkrum hefur tekist það. Núna eru
kannski um tíu á Íslandi sem voru
nemendur mínir.“
En þekkja Búlgarar almennt
íslenskar bókmenntir? „Fólk þekk-
ir Laxness gegnum önnur tungumál
eins og þýsku og ensku og Íslands-
klukkan er vinsæl. Í desember
síðastliðnum var hér stór bók-
menntahátíð og Ófeigur Sigurðsson
var í heimsókn að tala um bókina
sína um Jón. Bókin vakti áhuga og
það sama er að segja um Skugga-
Baldur sem Sjón kynnti hér. Að gefa
út bækur hér er ekkert mál en pen-
ingana vantar. Þess vegna eru yfir-
leitt gefnar út „bestsellers“ bækur
og íslenskur skáldskapur er frekar
óþekktur í Búlgaríu. Við erum að
reyna að bæta úr því.“
Ægir verður ekki var við marga
Íslendinga í Búlgaríu. „Ég er alltaf
að reyna að fá elsku Gunnu frænku
mína (Guðrúnu Sverrisdóttur) til
að koma að heimsækja mig, ásamt
öðru frændfólki mínu. Það er yndis-
legt fólk. Ég hitti það síðast þegar
ég var á Íslandi fyrir þremur eða
fjórum árum því þá höfðum við
ættarmót. Ég sakna þess tíma og
vona að ég komi bráðum til Íslands
aftur.“
Dóttirin er af skáldaætt
Ægir á eina dóttur, Alexöndru.
Hún ber ættarnafnið Sverrisson
en hann segir hafa verið vandamál
að fá hana skráða með því nafni
„í gamla daga“ meðan Búlgaría
var lokað land. „Alexandra býr í
Þýskalandi nú og fer mun oftar en
ég til Íslands með mömmu sinni.
Hún talar ekki íslensku en bjargar
sér ágætlega. Hún hefur líka erft
mikið frá skáldaættinni sinni, var
ekki nema 18 ára gömul þegar hún
vann 1. verðlaun fyrir ljóðagerð í
Búlgaríu.“
Að Íslendinga sið er Ægir að
lokum spurður um veðrið. „Vorið er
komið hér – 20 stiga hiti, allt grænt
og ferskt,“ svarar hann og bætir við:
„En það þýðir ekkert að lýsa því,
fólk verður að koma og sjá það með
eigin augum.“
Les með hreim víkinganna á 12. öld
Ægir Sverrisson er Íslendingur að hálfu og þótt hann hafi búið í Búlgaríu alla tíð, að undanskildum fi mm árum, er hann mikill Íslend-
ingur í hjarta sínu. Hann kennir norræn fræði kauplaust í Búlgaríu og þýðir íslenskar bókmenntir yfi r á búlgörsku í sjálfb oðavinnu.
Á LÍFLEGUM NÓTUM Ægir að kynna íslenskar bókmenntir
í menningarhöll Búlgaríu. Jana Chankova fylgist með og
hefur gaman af.
Á BÓKMENNTA-
HÁTÍÐ Ófeigur
Sigurðsson
rithöfundur að
svara spurningum
um Jón, sem Ægir
hefur þýtt yfir á
búlgörsku og vekur
lukku. Dagskráin
átti að standa í tvo
tíma en teygðist
í þrjá tíma vegna
fjölda fyrirspurna. BÓKARKÁPA Völuspá er nýkomin út í
Búlgaríu.
Faðir Ægis, Einar Ragnar Sverrisson, (Kristjánssonar sagnfræðings) lést
í bílslysi þegar Ægir var aðeins þriggja ára gamall. Hann hafði farið til
náms í sagn- og fornleifafræði til Austur-Þýskalands og kynnst þar hinni
búlgörsku Nevena Kalawranova. Þau fluttu til Búlgaríu og þar hefur Ægir
átt heima síðan fyrir utan fimm ár, frá 1988-1993 er hann bjó hér á landi
og lærði íslensku fyrir útlendinga við HÍ. Síðar lauk hann meistaraprófi í
íslensku við háskólann í Sofíu í Búlgaríu, auk þess að læra lögfræði.
Uppruni Ægis
● Tíminn og vatnið
íslensk ljóðasýnisbók
útg. Litze 1999, Sofía
● Huldurit andans
ljóð eftir Njörð P. Njarðvík
útg. Artik-2001, 2005, Sofía
● Hávamál
útg. Feneja, 2012, Sofía
líka í rafrænu formi
● Skáldsaga um Jón & hans
rituðu bréf til barnshafandi
konu sinnar þá hann dvaldi
í helli yfir vetur & undirbjó
komu hennar & nýrra tíma,
útg. Balkani, 2013, Sofía
● Völuspá
útg. Roboread, 2013, Sofía
líka í rafrænu formi
● Íslandsklukkan
útgefandi Roboread, 2013, Sofía
Af þessum bókum kostaði hann út-
gáfu á Hávamálum og Völuspá.
● Er nú með Grafarþögn eftir
Arnald Indriðason og Jarðnæði
eftir Oddnýju Eiri í takinu.
ÆGIR RITSTÝRÐI LÍKA:
● Svanurinn
útg. Hemus 2000, Sofía
● Saga Íslands frá landsnámi til
nútímans
útg. Riva 2007, Sofía
BÆKUR SEM ÆGIR HEFUR ÞÝTT Á BÚLGÖRSKU
BÓKMENNTIR ★★
Morðin í Skálholti
Stella Blómkvist
MÁL OG MENNING
Sögurnar af lögfræðingnum Stellu
Blómkvist voru skemmtileg við-
bót við annars fáskrúðuga glæpa-
sagnaflóru á Íslandi þegar fyrsta
bókin, Morðið í Stjórnarráðinu,
kom út árið 1997. Síðan hefur mikið
eldvatn runnið um kverkar, glæpa-
sagan íslenska fullorðnast og, það
sem meira er, tíminn hefur breytt
þeim kröfum sem lesendur gera til
góðra glæpasagna. Af því virðist
höfundur Stellu hafa misst og held-
ur sig enn við gömlu formúluna í
nýjustu bókinni, Morðin í Skálholti.
Hér er á ferðinni klassísk Stella, enn
með öllum útjöskuðu frösunum og
hin, að eigin áliti, ofurtöffaða aðal-
hetja föst í sama fari og talsmáta.
Það er pínlegt að enginn skuli hafa
bent höfundinum á að rúmlega fer-
tugar konur árið 2015 hugsa og tala
ekki eins og sjötugur karl. Hér vant-
ar endurmenntun og tímabært að
beina þeirri ábendingu til höfundar
að bæta nokkrum hressum konum
um fertugt á vinalistann áður en
hann skrifar næstu bók.
Málin sem Stella fæst við í Morð-
unum í Skálholti eru ekki smá í
sniðum; tvöfalt morð, tvö manns-
hvörf, njósnir sjálfstæðismanna
um vinstri sinnaða á kaldastríðs-
árunum, faðernispróf á dóttur
Stellu og deyjandi móðir, en það er
eins og höfundur hafi ekki nægan
áhuga á glæpunum til að fylgja þeim
almennilega eftir, eða kannski frek-
ar að þeir séu of margir til að hann
nái að gera hverja rannsókn fyrir
sig nægilega spennandi til að halda
athygli lesandans. Jafnvel Stella
sjálf virðist missa áhugann í miðju
kafi og skellir sér í frí til Flórída í
miðri morðrannsókn. Af sjálfu leið-
ir að erfitt er að æsa upp spennu
þegar höfundurinn og söguhetjan
halda ekki áhuga á viðfangsefn-
inu. Hér eru þó stór mál undir og
gremjulegt hvílíka fljótaskrift þau
fá í með förum höfundar.
Stelluaðdáendur munu þó án efa
njóta þess að lesa þessa bók, hún er
steypt í nákvæmlega sama mót og
allar hinar bækurnar um konuna á
silfurfáknum, sem kallar eigið hár
gersemi, drekkur sitt eldvatn frá
Tennessee, kallar lögreglumenn
prúðupilta (!), hlutgerir konur sem
hún á samskipti við og virðist hafa
misst af síðustu tuttugu árum. Við
hin yppum öxlum og snúum okkur
að því að lesa glæpasögur með
meira kjöti á beinunum.
Friðrika Benónýsdóttir
NIÐURSTAÐA: Klassísk Stellusaga
með tilheyrandi talsmáta, en ekki
nægilega fókuseruð og heldur ekki
spennu.
Ekki meira eldvatn
UPPHAF VÖLUSPÁR
MENNING
1
5
-0
9
-2
0
1
5
1
0
:2
3
F
B
0
5
6
s
_
P
0
4
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
4
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
6
3
8
-3
2
9
C
1
6
3
8
-3
1
6
0
1
6
3
8
-3
0
2
4
1
6
3
8
-2
E
E
8
2
8
0
X
4
0
0
2
A

F
B
0
5
6
s
_
3
_
5
_
2
0
1
5
C
M
Y
K