Reykjalundur - 01.06.1954, Page 18

safnvörðurinn, seni bauð okkur velkomin,
rétt eins og hann liei'ði átt von á okkur í
allt sumar. Eg sagði honum, að við værum
komin hingað alla leið norðan úr íshafi
til þess eins að sjá gamalt altarisklæði með
sögu liins l)lessaða Marteins, sem hann
hefði víst undir höndum. (Yfirlýsing
þessi var reyndar talsvert orðum aukin, en
vonandi hefur hann ekki verið allt of sleip-
ur í landafræði, — eð'a ég í frönsku —, til
þess það koini að sök.) Hann kannaðist
óðara við áminnzt Marteinsklæði og stik-
aði nú á undan okkur inn eftir sálnum. Eg
reyndi að vera á hælum hans til þess að
setja ekki dýrlinga og heilagar jómfrúr um
koll, því ég hafði enn ckki vanizt rökkrínu
inni. A miðjum stafnveggnum hékk klæðið',
í þykkum eikarramma undir gleri, og það
leyndi sér ekki, að þessi fágæti gripur var
eitt höfuðstolt safnsins. Eg spurði hvort
ekki mætti draga frá gluggunum, en fékk
það svar, að litir klæðisins mundu ekki
þola sólarljósið. Það væri því alltaf dregið
liér fyrir.
Ég reyndi að gera verðinum skiljanlegt,
að' ég ætti heldur óvenjulegt erindi við
heilagan Martein, ætlaði mér að tala við
hann upp á íslenzku, og hann mundi
kannski ekki þekkja mig í þessu rökkri.
Eftir ýmislegar rökræður var þó dregið frá
gluggum, og heit birta Parísar kveikti milda
litina á þessum forna dúk. Þótt ég hefði
aldrei séð hann áður, kannaðist ég við hann
um leið'. Hér þurfti engra vitna við.
Ég horfði á miðann, sem hékk undir
rammanum: „Þýzkur myndvefnaður, 13.
öld“. Já aldeilis! Skyldi ekki Grettis saga
Asmundarsonar vera frönsk helgisögn frá
15. öld? Ja, þvílík andsk . . . ósvífni! Eg
neyddist til að skreppa fram og kveikja
mér í pípu. Þegar ég hafði náð mér dálítið
aftur, fékk ég mér stól og settist við klæð-
ið. Ekki nema pað þó! Þýzkur myndvefn-
aður! Þótt hneykslun mín brytist öðru
hvoru út í háværum upphrópunum, svo
safnvörð'urinn tók viðbragð og kom brokk-
andi til mín, gat ég smám saman farið að
einbeita mér að því að skoða myndirnar.
Frú Gertie Wandel, forstöðukona danska
listiðnaðarskólans, hafði oft minnzt á þetta
klæði við mig, og raunar skrifað um það
grein í árbók danska Þjóminjasafnsins.
Hafði hún bent á, að það væri ekki einasta
á því ósvikinn forníslenzkur refilsaumur,
heldur svipaði þ\ í mjög til Maríudúksins
frá Reykjahlíð, sem geymdur er í Höfn.
Og hún hafði sagt það með sanni! Saumur-
inn var af þeirri gerð, sem hvergi þekkist
nema frá Islandi (utan refilsins mikla frá
Bayeux), myndirnar sóru sig til íslenzkrar
13. aldar listar, svo ekki var um að villast,
og mynstrin á milli hringreitanna voru
nákvæmlega hin sömu og á Maríudúknum
frá Reykjahlíð vio Mývatn. Og betur en
það; heildarumgerð klæðisins á nákvæma
hliðstæðu bæði í altarisdúknum frá Sval-
barði og biskupaklæðinu frá Hólum.
Svo spjallaði ég stundarkorn við blessað-
an Martein og reyndi sem bezt ég gat að
bera frarn alla samhljóða upp á norðlenzku.
Ég sagði honum þau hörmulegu tíðindi, að
nú væru lúterskir búnir að flæma alla sanna
kristni úr landi, — og kirkjurnar, maður
lifandi, það væri ekki lengur sjón að' sjá
þær. Eða þá prestarnir! Engir litir, ekkert
skraut, ekkert reykelsi. Bara svartir pokar
með spænska pípukraga og meira að segja
í síðbuxum innanundir! Meira að segja
engir dýrlingar lengur, maður guðs og lif-
andi! Ég var nú farinn að hálfskammast
mín fyrir þetta hörmulega ástand, og hætti
að segja blessuðum Marteini fréttir að
heiman. í staðinn fór ég að' skoða myndirn-
ar af kraftaverkum hans og rifja upp fyrir
mér sögurnar um þau. Eg ruglaðist hvað
eftir annað i ríminu, en reyndi að láta á
engu bera. Og ég sá ekki betur en heilagur
Marteinn liti til mín með velþóknun.
★
lö
REYKJALUNDUR