Reykjalundur - 01.06.1954, Síða 22

hringskipun virðist hafa verið mikið eftir-
læti íslenzkra listamanna miðaldanna,
ekki einungis á altarisklæðum, heldur einn-
ig í silfursmíð, handritalýsingum og út-
skurði, og er Valþjófstaðarhurðin þar nær-
tækast dæmi.
En hvað' um heilagan Martein? Eins og
við sáum er honum nú heldur farið að förl-
ast örlætið (sem var þó ekki nema svona
og svona), og er nú farinn að vísa á undir-
tyllurnar, eins og fleiri máttarstólpar þessa
heims. En honum verður ekki kápan úr því
klæðinu! Djákninn þrjózkast við, og þegar
betlarinn eltir Martein inn í kirkjuskotið,
þar sem hann situr á einmæli við drottinn
sinn, er ekki lengur undankomu auðið.
Hann fer úr kyrtlinum undir kápu sinni
”leynilega“, eins og sagan segir, og sýnir
næsti reitur okkur þann atburð.
Neð'sta myndröðin hefst á því, að Mar-
teinn gengur út á meðal heiðingja að boða
guðs orð, og koma þá til hans lijón með
lík sonar síns nýandaðs og biðja hann ásjár.
Hann tók við líkinu og féll á bæn, og innan
stundar fékk hann móðurínni sveininn lif-
andi. Marteinn hélt áfram göngu sinni og
stráði krafta.verkum í slóð sína, hvar sem
hann fór. Og er hann fór frá Treverisborg,
þá kom á móti honum „kýr óð' af djöfli,
sú er hljóp frá nautum, og stangaði menn
ef fyrir urðu. En er hún kom til Martinus
beljandi, þá gerði hann krossmark á móti
henni og bað hana stað nema. En er hún
nam staðar, þá sá Martinus djöful sitja
á baki henni og mælti: „Far braut þú óvin-
ur frá smala manna og kvel eigi meinlaus
kvikindi.“ Þá flýði illgjarn andi. En kýrin
skildi hver hana græddi og féll til fóta
Martinus.“ Einnig þessi mynd er snilldar-
lega sett í hringrammann, og hefur lista-
maðurinn eflaust kosið að gera kýrina
svona litla til þess djöfullinn vrði enn ógn-
þrungnari. Þvi satt. að segja er hann ekkert
frýnilegur, og trúi ég því að mörg fróm
sála, sem forð'um kraup við gráturnar í
kirkju þessa klæðis, hafi krossað sig með
angist anglitis við hann.
En við skulum fylgja heilögum Marteini
síðasta spölinn. Hann er nú búinn að sýna
kraftaverk sín á mönnum bæði og búfé,
og er nú að því kornið að hann reyni einnig
mátt sinn við fugla himinsins. Honum hefur
eflaust orðið' mikið um að sjá djöfulinn
ríða á beljunni, því nú er hann bókstaflega
farinn að sjá þann svarta allstaðar. Hann
kemur að á og sér þar skarfa veiða fisk í
ánni. Öðrum hefði kannski ekki þótt þetta
neitt merkilegt, en ónei, heilagur Ma.rteinn
var á öðru máli: „Þetta er líking djöfla,“
segir Martinus, „og grípa þeir (skarfarnir)
þá,- er eigi sjá við þeim, og þeir sæta óvör-
um og verða þó aldrei saddir.“ Tekur hann
nú til að stugga við skörfunum, svo þeir
flykkjast saman og fljúga frá ánni, á fjöll
og skóga. „En allir dáðu krapt Martinus,
— segir sagan, — er fuglar skyldu hlýða
boðum hans.“
Síðasta mvndin sýnir lokadægur þessa
ágæta dýrlings hér á jörð. Hann liggur á
dánarbeði, en munkar og aðrir syrgjendur
sitja um kring. Sálin stígur upp úr munni
hans í barnslíki. og mér sýnist ekki betur
en það séu kardinálar með háa og skraut-
lega hatta, sem taka við henni og flytja
upp á leið. Yzt til hægri sér á djöfulinn
með svipu sína, og fórnar hann líka liönd-
um. En eins og við höfum séð, höfðú tek-
izt með þeim Marteini talsverðir kunnug-
leikar. svo nærvera jtess úr neðra skýtur
hér ekkert skökku við. Frásögn helaisög-
unnar um andlát Marteins lýkur með þess-
um orð'um: „Þá báðu prestar þeir, er til
hans komu, að hann liægði líkama sínum
og snerist á ýmsar hliðar. En hann svaraði
þeim: Látið mig heldur sjá himininn en
jörðina, bræður, að andinn fari sína götu
réttleiðis til guðs“.“
—o—
20
REYKJALUNDrit