UTBlaðið - 20.01.2006, Síða 39

UTBLAÐIÐ | 39
Rafræn skráning heilsufarsupplýs-
inga eða rafræn sjúkraskrá á rætur
að rekja til upphafs tölvuvæðingar
þegar byrjað var að útbúa kerfi til
að halda sjúkraskrár á stofnunum.
Kröfur nútímans eru aðrar og
meiri en þá var. Með rafrænni
sjúkraskrá er gjarnan átt við að-
gengi að upplýsingum um sjúk-
linginn á þeim stað sem hann er
meðhöndlaður án tillits til þess
hvar upplýsingarnar voru skráðar.
Heilbrigðisnet er hugtak sem
byrjað var að tala um á Íslandi
fyrir miðjan síðasta áratug. Það er
farvegur hinna rafrænu upplýs-
inga, hvort sem um er að ræða
kóðuð gögn á skeytaformi,
röntgenmyndir, lifandi myndir
eða aðrar upplýsingar. Í byrjun
sáu menn fyrir sér skurðgröfur
fara um landið og leggja strengi
en sú heimsmynd er breytt. Nú er
horft til notkunar Internetsins
vegna flestra þátta þessara sam-
skipta með þróun í öryggisbúnaði
og aukinni bandbreidd.
Á vegum heilbrigðisráðuneytis-
ins hafa á undanförnum árum
verið unnin fjölmörg tilrauna- og
þróunarverkefni sem liður í undir-
búningi að uppbyggingu heil-
brigðisnets. Öryggismál hafa þar
skipað stóran sess en einnig má
nefna tilraunir með fjarlækningar,
rafræna lyfseðla, rafræn lækna-
bréf, miðlæga bólusetningaskrá,
rafræna reikninga til Trygginga-
stofnunar ríkisins (TR), þjónustu-
gátt TR og svo mætti lengi telja.
Ein af annarri verða þessar hug-
myndir að veruleika og má þar
nefna þjónustugátt TR, miðlæga
bólusetningaskrá og rafræna lyf-
seðla, sem fjallað er um annars
staðar í blaðinu.
Hvað rafræna sjúkraskrá varðar
má segja að heilsugæslan í land-
inu sé ágætlega sett. Allar líkur
eru á að samskipti heilbrigðis-
stofnana með upplýsingar fari
vaxandi á næstu misserum. Með
sameiningu stofnana, til dæmis á
á Austurlandi og Suðurlandi, er
jafnframt aukin áhersla lögð á
sameiningu kerfa þessara nýju
stofnana. Uppbygging sjúkraskrár-
kerfa á sjúkrahúsum, sérstaklega
þeim stærri, er bæði flókin og
dýr. Það er hins vegar mjög mikil-
vægt, ekki síst í tengslum við
væntanlegt, nýtt hátæknisjúkra-
hús, að byggja upp öfluga innviði
á sviði upplýsingatækni. Í því
samhengi má heldur ekki gleyma
að sjúkrahúsið þarf að tengjast
öðrum stofnunum, enda eykst
samvinna stofnana stöðugt.
Skil heilbrigðisnets og rafrænn-
ar sjúkraskrár eru ógreinilegri en
á árum áður og nú er gjarnan tal-
að um eHealth eða rafræna heil-
brigðisþjónustu. Þannig er vax-
andi áhersla lögð á aðgengi heil-
brigðisstarfsfólks að upplýsingum
um sjúklinginn sem verið er að
meðhöndla, án tillits til þess hvar
upplýsingarnar voru skráðar.
Þarna tvinnast saman rafræn
sjúkraskrá og heilbrigðisnet.
Ljóst er að nauðsynleg upp-
bygging er afar dýr. Hins vegar
hefur verið sýnt fram á í fjölmörg-
um rannsóknum að með öflugri
uppbyggingu á sviði rafrænnar
heilbrigðisþjónustu má ná fram
umtalsverðum fjárhagslegum
ávinningi. Umfram allt er það þó
aukið öryggi í meðhöndlun sjúk-
linga, og þar með aukin gæði
þjónustunnar, sem skiptir mestu
máli.
INNN hf. ráðgjafa- og hugbúnað-
arhús er eitt af reyndustu þekk-
ingarfyrirtækjum á veflausnamark-
aði hérlendis. Síðan árið 1997
hafa afurðir INNN hf. á borð við
LiSA.net verið lykilþáttur í vef-
væðingu stórra sem smárra fyrir-
tækja á alþjóðlegum vettvangi.
Viðskiptavinahópur INNN hf. er
mjög fjölbreyttur og henta afurðir
fyrirtækisins því flestum atvinnu-
greinum. Meðal viðskiptavina
INNN hf. eru KB banki, Össur hf.,
Seðlabankinn, Hagstofan, Sumar-
ferðir og Kvennaskólinn en virkir
viðskiptavinir eru vel á þriðja
hundrað.
INNN hefur á að skipa vel
menntuðu og afkastamiklu starfs-
fólki sem vinnur eftir skilgreind-
um verkferlum til að tryggja að
væntingar og þarfir viðskiptavina
séu uppfylltar á þann máta sem
best hentar hverju verkefni fyrir
sig. Menntunarsvið starfsmanna er
víðfeðmt t.a.m. verkfræði, tölvun-
arfræði, viðskiptafræði og arki-
tektúr.
Kröfur viðskiptavina og starfs-
manna til aðgengis upplýsinga í
nútíma rekstrarumhverfi eru sífellt
að aukast. Í flestum tilvikum er
haldið utan um þessar upplýsing-
ar í mörgum ólíkum upplýsinga-
kerfum sem eiga mörg hver erfitt
með samskipti sín á milli eða
bjóða ekki upp á framsetningu
sem nýta má í birtingu á vefrænu
formi. Það er einmitt á þeim vett-
vangi sem þekking og styrkleikur
INNN hf. og LiSA.net nýtast hvað
best en samþætting og birting á
vefrænu formi eru þeir eiginleikar
sem veflausnir INNN hf. byggjast
á.
Upplýsingatækni er samheiti yfir
ýmsar greinar sem lúta að hönn-
un, þróun og nýtingu tækni í
samfélagi þar sem tölvur eru
notaðar á markvissan hátt til að
vinna með gögn. Dæmi um fræði-
greinar sem falla undir upplýs-
ingatækni eru tölvunarfræði, hug-
búnaðarverkfræði, upplýsinga-
fræði, rafeindafræði og fjarskipta-
fræði. Hægt að segja að upplýs-
ingatækni sé í dag orðinn hluti af
flestum fræðigreinum þar sem
tölvur eru nýttar til að skapa og
miðla upplýsingum.
Til að þróun geti orðið í upp-
lýsingatækni þarf ungt fólk að
mennta sig á þessu sviði en
námsval nemenda er gjarnan
mjög kynbundið og leita stúlkur
oft í greinar sem tengjast umönn-
un og samskiptum en drengir
meira í tæknigreinar. Á
myndinnni má sjá fjölda kvenna í
námi í þremur námsgreinum á há-
skólastigi á árunum 2002-2004
samkvæmt upplýsingum frá Hag-
stofu Íslands. Neðsta línan á
myndinni sýnir fjölda kvenna í
námi í tæknigreinum og verk-
fræði, miðlínan sýnir fjölda
kvenna í lækningum og heil-
breiðgisgreinum en efsta línan
sýnir fjölda kvenna í uppeldis-
fræði, íþróttum og kennaranámi.
Á myndinni sést einnig að fjölgun
kvenna í námi í tæknigreinum og
verkfræði hefur verið mun hægari
en í uppeldisfræði, íþróttum og
kennaranámi.
Ef litið er á tölur fyrir árið 2004
kemur í ljós að 338 konur voru í
námi í tæknigreinum og verk-
fræði, 1.444 í námi í lækningum
og heilbrigðisgreinum en 2.674 í
námi í uppeldisfræði, íþróttum og
kennaranámi. Konur í tæknigrein-
um og verkfræði eru þá um 7,6
prósent af þessum hópi árið 2004.
Ef við berum saman konur og
karla í tæknigreinum og verkfræði
kemur í ljós að konur eru um
24% nemenda árið 2004.
Í mínum huga er óæskilegt fyr-
ir starfsgrein að hafa ekki jafnt
hlutfall kvenna og karla og eru
rökin meðal annars þau að flestar
starfsgreinar þurfa að þjóna
báðum kynjum og hafa skilning á
þörfum þeirra og óskum.
Brugðist við fækkun kvenna í
tölvunarfræði
Tölvunarfræði er ein þeirra greina
sem nefndar voru hér að framan
og fellur undir upplýsingatækni.
Þrátt fyrir gott námsframboð og
góða atvinnumöguleika hafa sí-
fellt færri nemendur laðast að
þeirri grein undanfarin ár og þá
sérstaklega hefur konum fækkað.
Erfitt er að segja til um ástæðuna
enda er hún eflaust ekki einföld.
Rannsóknir hafa sýnt að konur
skorti hvatningu og fyrirmyndir í
tölvunarfræði. Til að bregðast við
þessu var faghópurinn UT-konur
stofnaður árið 2005 og er mark-
mið hans m.a. að stuðla að fjölg-
un kvenna í upplýsingatækni og í
háskólanámi í tölvunarfræði og
kerfisfræði (sjá nánar á
www.sky.is). Félagið hefur stofn-
að vinnuhópa: rithóp, fræðslu- og
hvatningarhóp, tölfræðihóp og
skemmtihóp, sem hafa að mark-
miði að virkja félaga til verka. Við
UT-konur hvetjum konur til að
ganga til samstarfs við okkur (net-
fang utkonur@sky.is) en einnig
viljum við hvetja ungar konur til
að kynna sér náms- og starfs-
möguleika í upplýsingatækni.

Ásrún Matthíasdóttir.
Komdu að læra upplýsingatækni!
– eftir Ásrúnu Matthíasdóttur, lektor við Háskólann í Reykjavík og formann UT-kvenna
Rafræn sjúkraskrá og heilbrigðisnet
– eftir Benedikt Benediktsson, tölvunarfræðing í heilbrigðisráðuneyti
Veflausnir og hugvit
– eftir Ágúst Valgeirsson, þróunarstjóra INNN hf.

Óli Freyr Kristjánsson, verkefna-
stjóri, og Ágúst Valgeirsson, þróun-
arstjóri hjá INNN hf.
Gamli og nýi tíminn í hnotskurn! Til
vinstri er fullur kjallari af röntgen-
filmum í Röntgen Domus í Reykja-
vík. Til hægri er tækið sem tekur við
stafrænum röntgenmyndum og er í
senn gagnageymsla og vefþjónn.
Þarna má geyma þrefalt fleiri
myndir en unnt er að koma fyrir í
kjallaranum!
Sjá nánar bls. 19.