UTBlaðið - 20.01.2006, Blaðsíða 41

UTBLAÐIÐ | 41
Eitt af lykilhlutverkum Landmæl-
inga Íslands er að miðla upplýs-
ingum um Ísland til almennings.
Á undanförnum árum hefur stofn-
unin aukið hagnýtar upplýsingar
á vef sínum, www.lmi.is, og með-
al annars boðið upp á Kortaskjá
þar sem hægt hefur verið að
skoða kort í mælikvörðunum
1:100 000 og 1:750 000. Þessi
þjónusta mælist vel fyrir og var
vefur LMÍ meðal þeirra bestu í út-
tekt á vefjum ríkis og sveitarfélaga
hvað varðar nytsemi.
Nýverið opnaði stofnunin nýja
útgáfu af Kortaskjánum með öll-
um Atlaskortum í mælikvarðanum
1:100 000 auk stafræns korts sem
byggt er á IS 500V kortagrunnin-
um, svokölluðum LUK-grunni, þar
sem hægt er að kveikja og
slökkva á ákveðnum lögum og fá
upplýsingar um þau gögn sem
liggja á bak við hvert fyrirbæri.
Þannig er t.d. hægt að sjá íbúa-
þróun þéttbýlisstaða eða vegnúm-
er vegakerfisins. Skemmtileg nýj-
ung í kortaskjánum er örnefnaleit
með um 43.000 örnefnum sem
allir notendur venjulegs vefhug-
búnaðar geta leitað í. Slíkt hefur
ekki verið mögulegt áður. Ör-
nefnaleit er einnig byggð þannig
upp að aðrir notendur LUK-kerfa
geta nú þegar tengt hana kerfum
sínum og þjónustu og hafa því
ávallt aðgang að uppfærðum ör-
nefnagrunni án þess að þurfa að
reka hann sjálfir.
Myndaskjár
Þessa dagana er verið að opna
nýjan Myndaskjá Landmælinga Ís-
lands en þar mun stofnunin birta
loftmyndir og gervitunglamyndir
af Íslandi. Í fyrstu verður hægt að
skoða Landsat gervitunglamyndir
með 30 metra greinihæfni, Spot-5
gervitunglamyndir með 10 og 2,5
metra greinihæfni, og svo loft-
myndir úr myndasafni stofnunar-
innar, sem í eru um 140.000
myndir teknar 1937-2000. Einnig
verður hægt að hlaða einfölduð-
um útgáfum af loftmyndunum inn
á tölvur notenda kjósi þeir það.
Miklar breytingar eru væntan-
legar á starfsemi Landmælinga Ís-
lands á næstu misserum. Í því
breytta umhverfi mun stofnunin í
auknum mæli nýta sér Vefinn til
að miðla landfræðilegum gögnum
af Íslandi. Kortaskjár og Mynda-
skjár eru fyrstu skrefin á þeirri
leið en uppbygging þeirra er á
þann veg að auðvelt er að bæta
þar inn nýjum kortum eða mynd-
um. Landmælingar Íslands munu
því áfram vísa veginn í landupp-
lýsingum á Íslandi.
Kortaskjáir Landmælinga Íslands
Flestir þekkja lyfseðla og hafa
handleikið þá en færri þekkja
hina löngu leið sem upplýsingar á
lyfseðlinum eiga fyrir höndum.
Leiðin er í stuttu máli sú að lækn-
ir skrifar seðilinn og afhendir
sjúklingi sem síðan afhendir seðil-
inn í apóteki til að fá viðeigandi
lyf afhent. Seðillinn fer síðan frá
apótekinu til Tryggingastofnunar
(TR) vegna greiðslu á hluta TR í
kostnaði við lyfin. Fjöldi lyfseðla
er hátt í 2 milljónir á ári að jafnaði
og því er eftir miklu að slægjast
með því að gera þetta ferli skil-
virkara og koma samskiptunum á
rafrænt form, auk þess sem aukið
öryggi í allri meðhöndlun er mjög
mikilvægt.
Fyrsti áfangi voru pappírslaus-
ar sendingar lyfseðla milli apó-
teka og TR fyrir um 5 árum. Þá
dró verulega úr pappírsvinnu.
Annar áfangi var þegar lyfja-
gagnagrunnur var tekinn í notkun
á nýliðnu ári. Lyfjagagnagrunnur-
inn er tvíþættur, þar sem TR hefur
gögn til fjárhagslegs eftirlits með
útgefnum lyfseðlum og landlækn-
isembættið hefur gögn til eftirlits
með lyfjanotkun í landinu al-
mennt og sér í lagi með notkun
ávanabindandi lyfja.
Lyfseðlar sendir rafrænt
Undanfarin 2 ár hefur staðið yfir
tilraunaverkefni á Akureyri með
sendingar lyfseðla frá læknum til
apóteka. Þetta gefur góða raun og
því hefur verið ákveðið að inn-
leiða fyrirkomulagið á landsvísu.
Læknar á heilsugæslustöðvum
munu ríða á vaðið en síðan er
ætlunin að aðrir læknar geti
einnig hafið rafrænar sendingar
lyfseðla. Fyrirkomulagið verður
þannig að sjúklingur getur beðið
lækni um að senda lyfseðilinn í
ákveðið apótek svo lyfin verði til-
búin til afhendingar þegar hann
kemur þangað. Einnig er mögu-
legt að láta lyfseðilinn bíða í
ákveðnu pósthólfi (lyfseðlagátt)
og hvaða apótek sem er getur sótt
hann þangað að beiðni sjúklings.
Ávinningurinn í því ferli sem
byggt hefur verið upp er fyrst og
fremst fólginn í vinnusparnaði og
öryggi í allri meðhöndlun lyf-
seðla. Stærsti ávinningurinn fæst
hins vegar með lokaáfanganum
sem felst í því að byggja upp
lyfjayfirlit sjúklings (medicin-
profil) sem geymir allar lyfjaávís-
anir sjúklings. Hafi læknir, sem
skrifar lyfseðil, möguleika á að-
gangi að þess háttar yfirliti má
koma í veg fyrir stóran hluta
þeirra óhappa sem verða við
lyfjagjöf. Óhöpp geta gerst t.d.
þegar sjúklingar taka lyf sem ekki
er heppilegt að tekin séu saman
og geta jafnvel verið lífshættuleg
eða taka sama lyfið tvisvar vegna
ávísana á mismunandi heiti sama
lyfs. Stefnt er að því að koma upp
lyfjayfirliti sjúklings á allra næstu
árum.
Mikilvægi persónuverndar
verður aldrei ítrekað of oft og þar
sem lyfseðlar hafa að geyma við-
kvæmar persónuupplýsingar er
jafnan leitast við að tryggja öryggi
við rafræna umsýslu lyfseðla eins
og frekast er unnt.
Rafrænar lyfjaupplýsingar
– eftir Benedikt Benediktsson, tölvunarfræðing í heilbrigðisráðuneyti