Morgunblaðið - 23.03.2015, Qupperneq 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 23. MARS 2015
BAKSVIÐ
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Biðlistar heyra nánast sögunni til á
Stuðlum, en börnin og unglingarnir
sem þangað koma eru eldri og vandi
þeirra flóknari en áður var. Fyrir
skömmu voru gerðar endurbætur á
neyðarvistuninni á Stuðlum sem hafa
gefist vel, m.a. við að koma í veg fyrir
að eldri unglingar hafi óæskileg áhrif
á yngri börn.
Stuðlar eru meðferðarstöð fyrir
börn og unglinga undir 18 ára aldri
og skiptist starfsemin í tvennt; með-
ferðardeild og neyðarvistun. Sex
pláss eru á hvorri deild.
Unglingar eru vistaðir á neyðar-
vistun af barnaverndarnefndum eða
lögreglu og er gert ráð fyrir að vist-
unin vari í eins skamman tíma og
unnt er á meðan frekari úrræði eru
undirbúin. Eftir endurbætur sem þar
voru gerðar fyrir þremur mánuðum
er m.a. hægt að skipta hópnum niður,
en fyrir breytingarnar gátu komið
upp aðstæður þar sem starfsfólk var
uggandi um að ungmenni sem langt
voru komin í neyslu og afbrot hefðu
samskipti við yngri börn. Nú er tekið
við fleirum á neyðarvistunina og það,
ásamt breyttri nálgun á málefni
barna í vanda, hefur leitt til þess að
biðlistar heyra nánast sögunni til.
„Undanfarna mánuði hafa ekki
verið neinir biðlistar hér á neyðar-
vistuninni og við höfum getað annað
öllum það sem af er ári,“ segir Böðvar
Björnsson, deildarstjóri neyðarvist-
unar Stuðla.
Stelpu- og strákadeild
Endurbæturnar á neyðarvistun-
inni fólust m.a. í því að henni var skipt
í stelpudeild með tveimur rýmum og
strákadeild með þremur rýmum. Að
auki er þar nú neyðarrými fyrir einn,
sem er hugsað sem skammtímaúr-
ræði fyrir þá sem af ýmsum ástæðum
er ekki hægt að vista allan daginn
með öðrum unglingum. „Við gætum
t.d. verið með 17 ára gamlan strák
sem hefur verið mikið í afbrotum og
neyslu og við viljum ekki að hann sé
að umgangast 14 ára stráka sem eru
að koma inn út af vægari hlutum. Þá
væri t.d. hægt að hafa hann í þessu
sérrými.
Við lentum líka í að þurfa að fresta
að taka inn nýja krakka, ef hér var
einhver mjög erfiður og ofbeldisfull-
ur. En það gerist ekki lengur,“ segir
Böðvar og segir að nýja neyðarrýmið
hafi t.d. verið nýtt fyrir gæsluvarð-
haldsvist ungs afbrotamanns.
Nýja fyrirkomulagið býður upp á
að hægt er að skipta krökkunum t.d.
eftir aldri og ef óæskileg samskipti
koma upp. „Það getur myndast inn-
byrðis spenna í hópnum; mörg eru að
koma inn vegna mikilla erfiðleika og
þurfa einfaldlega ró. Við þurfum að
geta gripið inn í ef okkur líst ekki á
samskiptin, en það gátum við ekki áð-
ur,“ segir Böðvar.
Fyrir utan að nú er hægt að taka
við fleirum segir Böðvar breyting-
arnar hafa haft góð áhrif á starfsem-
ina á ýmsan hátt. Krökkunum líði
betur og betur gangi að vinna með
þeim.
15-17 ár algengasti aldurinn
Algengasti aldur þeirra sem koma
á neyðarvistun Stuðla er 15-17 ár,
ekki er mikið um börn 12-13 ára. Yf-
irleitt er mest um innlagnir fyrstu
mánuði ársins, en Böðvar kann engar
skýringar á því. „Einhverra hluta
vegna kemur þetta í tímabilum.“
Böðvar segir tilkomu MST, sem er
meðferðarúrræði á vegum Barna-
verndarstofu, eina af ástæðunum fyr-
ir því að dregið hefur úr biðlistum.
Meðferðin er veitt fjölskyldum barna
sem glíma við alvarlegan hegðunar-
vanda, sem að óbreyttu yrðu vistuð
utan heimilis. „Þessir krakkar komu
meira eða minna allir á Stuðla áður,
en núna tekur MST þessi vægari
mál,“ segir Böðvar.
Funi Sigurðsson, forstöðumaður
meðferðardeildar Stuðla, segir deild-
ina nú aðallega taka þá krakka sem
MST ráði ekki við. „Eftir tilkomu
MST varð mikið fall í beiðnum um
vistun og þörfin minnkaði. En það
hefur leitt til þess að við fáum eins-
leitari hóp en áður, börnin sem koma
inn núna eru með fjölþættari vanda
en áður. Stundum er hann þyngri;
t.d. meiri neysla, flókinn geðrænn
vandi og stundum heilmikill fjöl-
skylduvandi.“
Miðlungs eða mikil áhætta
Önnur breyting sem orðið hefur er
að krakkarnir sem koma í meðferð á
Stuðlum eru eldri en áður var. „Við
erum með talsvert af krökkum sem
eru komnir af grunnskólaaldri, með-
alaldurinn er 16 ára.“
Þegar ákveðið er að taka barn til
meðferðar á Stuðlum er gert áhættu-
mat þar sem farið er yfir sögu barns-
ins og helstu áhættuþættir skoðaðir
eins og afbrotasaga, fjölskylduað-
stæður og uppeldi, menntun, at-
vinnuþátttaka, vinir, vímuefnanotkun
og tómstundir. Að auki er persónu-
leiki, viðhorf og afstaða lögð til
grundvallar. „Við metum þessa þætti
og þau börn sem hingað koma eru
ýmist í miðlungs eða hárri áhættu.
Barn í hárri áhættu gæti t.d. verið í
langvarandi neyslu og afbrotum.“
Funi segir vissulega jákvætt að
biðlistar séu svo gott sem horfnir.
„En það þarf að hafa í huga að þörfin
hefur ekkert minnkað, úrræðin eru
einfaldlega önnur.“
Færri börn, en flóknari vandi
 Breytingar á Stuðlum hafa gefist vel  Meðferðarúrræði Barnaverndarstofu gagnast mörgum
 Biðlistar eru svo gott sem horfnir  Geta núna aðskilið þau eldri frá þeim yngri, ef þurfa þykir
Morgunblaðið/Kristinn
Forstöðumenn Þeir Böðvar (t.v.) og Funi láta vel af umbótunum á Stuðlum.
MST er meðferðarúrræði á veg-
um Barnaverndarstofu fyrir fjöl-
skyldur barna á aldrinum 12-18
ára sem glíma við alvarlegan
hegðunarvanda. MST fer fram á
heimili barnsins og hámarks-
lengd meðferðarinnar er 3-5
mánuðir. Barnaverndarnefndir
sækja um MST-meðferð til
Barnaverndarstofu og úrræðið
er veitt á öllu landinu.
Meðferðin felst í að draga úr
eða yfirvinna vandamál barns
og efla hæfni foreldra til að tak-
ast á við vandann, að því er
kemur fram á vefsíðu Barna-
verndarstofu.
Meðferð
á heimili
MST UM ALLT LAND
Morgunblaðið/Kristinn
Meðferð Þrátt fyrir að biðlistar hafi minnkað er þörfin enn sú sama.
Morgunblaðið/Kristinn
Stuðlar Þar er meðferðarstöð fyrir börn og unglinga undir 18 ára aldri.
Allt sem þú vilt vita um
heilsu, útivist og mann-
rækt, framreitt af
Sigmundi Erni á einkar
áhugaverðanmáta.
LÍFSSTÍLL
www.hringbraut.is
við miðlum af reynslu
„Þetta er mín hugmynd – hún er rót-
tæk en ég hef ekki farið með þetta
formlega fyrir flokkinn eða rætt hana
við aðra flokka,“ segir Birgitta Jóns-
dóttir, kapteinn Pírata, en hún vill að
stjórnarandstaðan geri með sér
stjórnarsáttmála eins og ríkisstjórnir
gera með sér eftir kosningar.
Hugmyndin er að það liggi ljóst
fyrir áður en gengið er til kosninga að
stjórnarandstöðuflokkanir myndu
gera með sér bindandi samkomulag
sem hafi það að markmiði að klára
vinnu við nýja stjórnarskrá og leysa
upp þingið.
„Ég hef verið að spjalla við ýmsa
pírata um þetta og fengið ágætis við-
brögð. Þetta er ekkert sem er farið af
stað – það eru jú tvö ár í kosningar.
Þetta er enn bara hugmynd. En ég
skynja að mikill fjöldi Íslendinga er
að kalla eftir þessu.“
Birgitta segir að hugsanleg at-
burðarás fyrir næstu kosningar gæti
þá litið svona út: „Þeir stjórnmála-
flokkar sem hafa áhuga á að vinna
saman að eftirfarandi atburðarás
gera með sér stjórnarsáttmála fyrir
kosningar sem mun innihalda eft-
irfarandi: Þjóðaratkvæðagreiðsla um
hvort haldið verður áfram með aðild-
arviðræður að ESB. Nýja stjórnar-
skráin verður samþykkt.
Þá myndi þjóðaratkvæðagreiðsla
vera sett í undirbúning og henni hrint
í framkvæmd.
Á meðan yrðu lagatæknilegir
hnökrar nýrrar stjórnarskrár lagað-
ir. Strax eftir að niðurstöður þjóðar-
atkvæðagreiðslu liggja fyrir er ný
stjórnarskrá samþykkt og þing leyst
upp og til nýrra kosninga boðað.“
benedikt@mbl.is
Ekkert sem er farið af stað
 Hugmynd Birgittu Jónsdóttur, kapteins Pírata, um að
stjórnarandstaðan geri með sér stjórnarsáttmála
Morgunblaðið/Kristinn
Róttæk Hugmynd Birgittu Jónsdóttur, kapteins Pírata, snýst um að stjórn-
arandstaðan geri með sér stjórnarsáttmála líkt og þekkist víða erlendis.