Morgunblaðið - 23.03.2015, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 23. MARS 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Íhádegisfrétt-um í gær sagðiRíkisútvarpið
frá því að Samfylk-
ingin væri hætt við
að gera Ísland að olíuveldi.
Fylkingin vill að „undið verði
ofan af“ heimildum manna til að
leita að olíu á Drekasvæðinu.
Ákvörðunin er bein afleiðing af
því að formaður Samfylkingar
stendur nú eða fellur með einu
atkvæði. Aldrei þessu vant
verður „RÚV“ ekki sakað um
að hafa ekki haft raunverulega
frétt þegar það hjalar um sitt
hjartans mál, stöðu Samfylk-
ingarinnar.
„RÚV“ upplýsti að Stein-
grímur J. Sigfússon hefði í
rauninni verið aðalmaðurinn í
væntanlegu olíusukki, sem
Samfylkingin ályktaði í gær að
hún sæi nú eftir. Þetta er næst-
um stórfrétt, því enginn einn
maður belgdi sig jafnmikið út
um Drekasvæðið og Össur
Skarphéðinsson. Hann gerði
það hvenær sem færi gafst og
raunar oftar, á milli þess sem
hann stillti sér upp með fram-
tíðar kollegum sínum í olíu-
sælunni, sjeikunum af Al
Thani-ættinni í Katar, þeim
Tamin bin Hames Al Thani og
Abdulla bin Nasser bin Khalifa
Al Thani. Fleiri íslenskir virð-
ingarmenn voru í þessum miklu
myndaalbúmum og óþarft upp
að telja. En aldrei glitti þó í
Steingrím J. sem „RÚV“ hefur
nú bent á að hafi verið hinn
löðrandi leiðtogi málsins. Hann
hefur kannski baslað með bor á
Drekasvæðinu þegar mynd-
irnar voru teknar.
Samfylking-
arfræðimenn hafa
útskýrt að það fel-
ist mikill styrkur í
því fyrir flokkinn að sitjandi
formaður hafi unnið lítt þekkt-
an frambjóðanda með heilu at-
kvæði eftir nokkurra klukku-
tíma kosningabaráttu.
Yfirlýsingar þess sem varð
undir um að allt væri í himn-
eskri friðsemd eftir úrslitin hafi
einnig styrkt flokkinn verulega.
En nú segir hinn örláti eins
atkvæðis tapari allt aðra sögu:
„Ég er að íhuga stöðu mína í
þingflokknum og framtíð mína
þar,“ segir Sigríður Ingibjörg
Ingadóttir, þingmaður Sam-
fylkingarinnar“ á Eyjunni, óop-
inberu málgagni flokksins, og
bætir við að hún íhugi að hætta
í stjórnmálum vegna þeirra við-
bragða sem formannsframboð
hennar hefur fengið.
Það var kannski eins gott að
Anna Pála fékk sitt atkvæði.
Annars væri nýkjörinn formað-
ur Samfylkingar alvarlega að
hugsa um að hætta í stjórn-
málum tveimur dögum eftir
kjör kveinandi yfir gagnrýni
netverja. Á sigurstund leit Árni
Páll formaður út eins og hann
hefði fengið sólsting og svo
hrekkur áskorandinn, sem
næstum vann, af hjörum út af
aðfinnslum, sem voru málefna-
legar, miðað við netumræður.
Þetta er því örugglega rétti
tíminn til að hætta að kenna
Samfylkingu við dreka og fjar-
lægja hana snarlega út af svæð-
inu.
Eftirleikurinn slær
út forleikinn}Pappírsdrekar skjálfa
Þegar „arabískavorið“ brast á
árið 2011 vonuðust
margir til þess að
almennu mótmælin
sem geisuðu í
Norður-Afríku og Mið-
Austurlöndum yrðu til þess að
flýta fyrir lýðræðisþróun í
arabaheiminum. Reyndin varð
önnur, þar sem vorið varð
mestmegnis til þess að auka á
upplausn í ríkjum heimshlutans
og þar sem áður sátu einræð-
isherrar hirtu annaðhvort ísl-
amistar eða hershöfðingjar
völdin.
Eina ljósið í myrkrinu hefur
verið Túnis, en þar var búið að
setja nýja stjórnarskrá og
halda lýðræðislegar kosningar.
Þó að landið þyrfti að glíma við
íslamista líkt og önnur ríki
heimshlutans hafði það náð
mun meiri árangri í að koma á
stöðugleika, og mátti kalla
landið fyrirmynd annarra
arabaríkja í þeim efnum og
vonir stóðu til að það yrði þeim
leiðarljós. Þá hefur landið
byggt upp á
löngum tíma blóm-
lega ferðaþjónustu
og þannig verið í
nánari samskiptum
við Vesturlönd en
flest ríkin í heimshlutanum.
Hin forkastanlega árás á
Bardo-safnið á fimmtudaginn,
þar sem meira en tuttugu
manns létu lífið, og upp undir
fjörutíu til viðbótar særðust, er
því gríðarlegt áfall. Með henni
er í senn vegið að lýðræðinu í
Túnis og því litla sem enn eimdi
eftir af arabíska vorinu.
Það verður viss prófsteinn
fyrir stjórnvöld í Túnis hvernig
þau bregðast við árásinni. Nú
þegar er búið að handtaka
nokkra, sem taldir eru tengjast
tilræðismönnunum tveimur
sem féllu í áhlaupi lögreglunnar
og þess þriðja er leitað. Framar
öllu verður að tryggja að þetta
óhæfuverk, og þær
öryggisráðstafanir sem farið
verður í, muni ekki verða til
þess að draga úr lýðræðis-
þróuninni í Túnis.
Óhæfuverkið í
Bardo-safninu vegur
að lýðræðisþróun}
Haustar loks að í Túnis?
D
ómur Hæstaréttar í Al-Thani-
málinu svokallaða hefur eðli máls
samkvæmt vakið heilmikla at-
hygli, enda er málið það fyrsta
þar sem stjórnendur eins af
stóru bönkunum þremur eru sakfelldir og hef-
ur dómurinn ótvírætt fordæmisgildi, eins og á
eftir að koma í ljós á næstu misserum.
Lítið hefur hins vegar borið á umræðu um
einn anga málsins, sem snýr að hlerun símtala
sakborninga við verjendur þeirra. Hinir
ákærðu fóru fram á að málinu yrði vísað frá
meðal annars á grundvelli þess að lögreglan
hefði tekið upp samtöl tveggja sakborninga við
verjendur og ekki eytt símtölunum þegar í
stað. Þannig hefði verið brotið á grundvallar-
rétti sakaðs mann til trúnaðarsamtals við verj-
anda.
Hæstiréttur hafnaði þessum mótbárum og sagði ein-
faldlega að ekki lægi fyrir að þessi gögn hefðu verið nýtt
til sönnunar eða haft einhver áhrif á rannsókn málsins,
auk þess sem rétturinn fékk ekki „séð hvernig lögregla
gæti almennt hagað aðgerðum við hlustun síma sakborn-
ings á annan hátt en gert var í þessu tilviki“.
Sú athugasemdalausa framkvæmd sem sérstakur sak-
sóknari hefur viðhaft virðist ganga út á að öll símtöl í til-
tekið númer, sem heimild er til að hlera, séu tekin upp og
síðan sé farið yfir þau eftir á. Upptökum af símtölum við
verjendur sé þá eytt, en svo virðist sem ýmis mistök geti
komið upp við þá yfirferð. Hæstiréttur virðist ekki hafa
haft miklar áhyggjur af þessum afglöpum sak-
sóknara í Al-Thani-málinu, ólíkt því sem var í
Imon-málinu svokallaða, þar sem Héraðs-
dómur Reykjavíkur taldi að rannsakendur
hefðu brotið gegn 36. og 85. grein sakamála-
laganna.
Engin ástæða er til að draga heilindi rann-
sakenda í efa. Hins vegar verður meðferð
þeirra á viðkvæmum gögnum að vera hafin yf-
ir allan vafa. Réttur sakbornings til trúnaðar
um samtöl við verjanda sinn er gríðarlega mik-
ilvægur og felst til að mynda í bæði 6. og 8.
grein mannréttindasáttmála Evrópu um rétt-
láta málsmeðferð og friðhelgi einkalífs. Þetta
trúnaðarsamband verður að vera tryggt.
Símhleranir eru mjög alvarlegt inngrip í
persónuleg réttindi manna og er því nauðsyn-
legt að heimildum til þeirra séu settar þröngar
skorður. Því miður eru hins vegar vísbendingar um að
dómstólar hafi túlkað þessar heimildir alltof rúmt. Á ár-
unum 2009 til 2013 var til dæmis aðeins fimm af 720 beiðn-
um um hleranir hafnað. Hlutfallið var 99,3%, sem er með
því hæsta sem þekkist í lýðræðisríkjum. Þess má geta að í
máli Iordachi gegn Moldavíu árið 2009 komst Mannrétt-
indadómstóll Evrópu að þeirri niðurstöðu að sambærileg
framkvæmd og hér á landi við símhleranir bryti gegn áð-
urnefndri 8. gr. mannréttindasáttmála Evrópu og veitti
ekki næga vernd gegn misnotkun valds af hálfu ríkisins.
Íslensk stjórnvöld verða að sjá til þess að þessi þýðingar-
mikla vernd sé tryggð. kij@mbl.is
Kristinn Ingi
Jónsson
Pistill
Friðhelgi einkalífsins ógnað
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Verkefni starfshóps innan-ríkisráðherra um breið-bandsvæðingu alls lands-ins, sem skipaður var 5.
febrúar 2014, var tvíþætt: Annars
vegar að gera tillögur að útfærslu á
alþjónustukvöðum í fjarskiptum,
einkum hvað varðaði aðgang að net-
tengingum. Hins vegar að gera til-
lögur um útbreiðslu á breiðbandi svo
það stuðli sem best að settum mark-
miðum fjarskiptaáætlunar og ríkis-
stjórnarinnar. Haraldur Benedikts-
son alþingismaður var formaður
starfshópsins.
Hann sagði að næsta skref væri
að innanríkisráðherra legði minn-
isblað fyrir ríkisstjórn og gerði grein
fyrir skýrslunni. Væntanlega mundi
ráðherrann síðan undirbúa þings-
ályktunartillögu um fjarskiptaáætl-
un til fjögurra ára með fram-
kvæmdaáætlun. „Hún hefur
skýrsluna til að styðjast við. Svo
ákveður hún hvaða áherslu hún vel-
ur. Hún er frjáls að því þrátt fyrir
skýrsluna. Ég reikna engu að síður
með að skýrslan verði uppistaða í
nýrri fjarskiptaáætlun með fram-
kvæmdaáætlun,“ sagði Haraldur.
Hann sagði að þessum hugmyndum
hefði verið vel tekið.
Notendur taki þátt í kostnaði
Í inngangi Haraldar að skýrslu
hópsins kemur m.a. fram að tryggja
þurfi öryggi fjarskiptatenginganna,
þar með talið að hringtengja öll
landsvæði. „Til að leggja und-
irstöður að þessu markmiði er nauð-
synlegt að ráðast í átak í öllum
landshlutum. Starfshópurinn gerir
þá tillögu að á næstu árum megi,
með samstarfi við sveitarfélög og
virkum útboðum á almennum mark-
aði, vinna að settu markmiði.“
Uppbygging breiðbandsnetsins
er háð fjárveitingum frá Alþingi.
Haraldur nefnir einnig í inngangi
sínum að notendur tenginga eða
sveitarfélög fyrir þeirra hönd taki
einnig þátt í kostnaðinum. Ríkið
muni sjá um undirbúning og fram-
kvæmd útboða í samvinnu við
heimamenn og sveitarfélög.
Stuðningur af hálfu ríkisins
miðist einungis við lögheimili með
heilsársbúsetu og þar sem atvinnu-
starfsemi er allt árið. Tengingar frí-
stundahúsa og aukahúsa verði án
þessarar þátttöku ríkisins.
Haraldur sagði í samtali að
reiknað væri með því að hver ljós-
leiðaratenging skilaði tekjum af
áskriftargjaldi. Miðað er við að hver
tenging skili 250.000 kr. tekjum.
Auk þess væri miðað við að greitt
yrði tengigjald upp á 250.000 kr. Það
gæti verið greitt af notendum eða
sveitarfélögum að hluta eða í heild.
Með þessu móti sagði Haraldur að
hlutur ríkisins gæti orðið 3,5-4 millj-
arðar króna.
Markmið fyrsta áfanga verk-
efnisins 2015-2020 verður að tryggja
öllum landsmönnum breiðband.
Ekki er víst að hægt verði að
tryggja öllum lögheimilum með
heilsársbúsetu breiðband um ljós-
leiðara. Í þeim tilvikum er lagt til að
tryggja þeim samband t.d. um há-
hraðafarnet, örbylgjutengingar eða
gervitungl. Starfshópurinn telur
raunhæft að stefna að því að
99,9% landsmanna eigi kost á
breiðbandi um þráðbundið að-
gangsnet fyrir árslok 2020.
Starfshópurinn leggur til að
þetta landsátak verði unnið í
samvinnu ríkis og sveitarfélaga.
Ábyrgð og skipulagning verði
á hendi ríkisins en sveitar-
félög og ríkið ákveði í sam-
einingu forsendur fyrir for-
gangsröðun framkvæmda.
Ljósleiðaraátak
í öllum landshlutum
Morgunblaðið/Skapti
Ljósleiðari lagður Stefnt er að því að allir landsmenn eigi kost á breið-
bandstengingu fyrir árslok 2020. Víða verða því plægðir ljósleiðarar í jörð.
Netnotkun íslenskra heimila er
með því mesta sem þekkist í
heiminum og algengur hraði
nettenginga er nú um og yfir
50 Mb/s. Því þykir eðlilegt að
setja markið við 100 Mb/s árið
2020, að því er segir í skýrsl-
unni.
Á annan tug sveitarfélaga
hefur nú þegar ljósleiðaravætt
dreifbýli sitt. Fjöldi tengdra
heimila utan þéttbýlis í þeim
sveitarfélögum er rúmlega 500.
Um er að ræða eftirfarandi
sveitarfélög:
Akrahrepp, Ásahrepp (í
undirbúningi), Fljótsdals-
hrepp, Helgafellssveit,
Hvalfjarðarsveit, Mýrdals-
hrepp, Skeiða- og Gnúp-
verjahrepp, Skútustaða-
hrepp, Tjörneshrepp,
Svalbarðsstrand-
arhrepp, Sveit-
arfélagið Ölfus
og Öræfasveit.
500 sveita-
bæir tengdir
ÍSLENSK HEIMILI Á NETINU
Haraldur
Benediktsson