Reykjalundur - 01.10.1977, Síða 34

orku eða þolinmæði til að sýna jafnmikla um-
hyggju og áður.#
Ef veikindin verða mjög langdregin breyt-
ist aðstaða sjúklingsins enn frekar sem síðar
verður að vikið.
Dæmi um sjúkdóm, þar sem sjúklingshiut-
verkið hentar allvel, er einfalt fótbrot. Sjúk-
lingurinn má að vissu leyti teljast heppinn
þar sem ljóst er í slíkum veikindum livað þarf
að gera til þess að sjúkdómurinn læknist og
hann komist aftur til fyrra lífs og starfs. Hlut-
verk læknisins er að greina brotið rétt, setja
það rétt saman, stjórna meðferð. Hjúkrunar-
fólk og sjúkraþjálfarar hjálpa sjúklingnum á
ýmsan veg. Sé sjúklingurinn hlýðinn og sam-
vinnuþýður, verður hann væntanlega heill
aftur eftir nokkrar vikur. Lífsmáti hans kemst
væntanlega í samt lag um svipað leyti og fót-
urinn brotni er orðinn heill.
Því miður læknast ekki allir sjúkdómar
svona fljótt og vel. Sumir sjúkdómar læknast
seint skv. eðli sínu. Ekki liggur alltaf Ijóst
fyrir hver er orsök sjúklegs ástands og hvernig
á að lækna það. Vanlíðan eða skortur á starfs-
getu getur haft margvíslegar og flóknar or-
sakir. Sé svo er hætta á að sjúkrahúsdvöl
vari lengi og bati fáist ekki eða verði ófull-
kominn. í þessu sambandi mætti hugsa sér
aukavandamál sem getur komið upp í sam-
bandi við sams konar fótbrot og getið er hér
að ofan. Sjúklingur gæti t.d. fyllst kvíða, varð-
andi það hvort hann fengi fullan bata. Gerum
ráð fyrir að hann fengi þá hugmynd, að ekki
væri þorandi að byrja að reyna á fótinn. Þá er
líklegt að upp komi heil röð vandamála. Fæt-
* Umhyggjan þverr örar ef engin skiljanleg eða sýnileg
ástæða er fyrir veikindum. Lágmarkskrafa er að sjúk-
dómurinn liafi nafn svo að hacgt sé að tala um iiann.
Skv. þessu standa þeir sjúklingar verr að vígi, sem liafa
ósýnilegar s.s. starfrænar eða andlegar truflanir, þótt
jaeir þurfi kannski mest á þeim „hlunnindum1 að halda
scm sjúklingshlutverkið veitir. Þó er þeim nokkur „bót“
að jreirri staðreynd að j>cir sem jtjást verulega af svefti-
leysi, kvíða og þunglyndi fá venjulega ýmsa líkamlega
fylgikvilla og verður ]>á vanlíðan ]>eirra skiljanleg öðru
fólki.
inum fer verr fram en ella, þar sem ekki er
reynt á hann á eðlilegan liátt. Hann gæti
mögulega visnað upjr og orðið hálflamaður.
Sjúklingurinn heldur áfram að kvarta og
kviða. Hann heldur áfram að krefjast þess að
læknirinn lækni sig. Læknirinn getur illa ujrp-
fyllt Jressar kröfur á sama hátt og hann er
vanur í starfi sínu. En ef sjúklingurinn heldur
áfram að kvarta og geta hans er augljóslega
skert er líklegt að hann verði áfram á sjrítal-
anum eða einhverjum öðrum spítala. Til-
hneiging slíks sjúklings er að halda áfram að
gera kröfur til þeirra, sem eiga að hjálpa, en
gera minni kröfur eða engar til sjálfs sín.
Hann tekur ekki virkan þátt í því verkefni að
ná heilsu, en lætur ábyrgðina hvíla á öðrum
sem hann hefur og vissan rétt til skv. viðtekn-
um skilningi samfélagsins á hlutverki sjúk-
lings. Ef læknir og hjúkrunarfólk taka við
Jtessari kröfu sjúklingsins í stað ]>ess að gefa
honum verulega ábyrgð á eigin endurhæfingu.
er útlitið slæmt. Dvölin á spítölum lengist og
allt stefnir í ])á átt að viðkomandi verði að
einhverju leyti öryrki, sem þarf hjólastól eða
örorkubætur. Sjálfstraust slíks einstaklings
verður lítið, enda er staða hans ótraust. Líklegt
er að kvíðinn, sem áður var getið breytist í
þunglyndisástand, sjúklingurinn verði niður-
dreginn, ósáttur, haldinn máttvana reiði og
ásökun í garð læknisins og heilbrigðiskerfis-
ins, sem honum finnst að hafi mistekist að
lækna sig. Það, sem byrjaði sem líkamlegur
sjúkdómur, heldur reyndar áfram að líta út
sem líkamlegur sjúkdómur, en hefur að
nokkru leyti umbreyst í félagslegt og geðrænt
vandamál. Hvort sem hann heldur áfram að
dvelja á stofnunum eða dvelst á heimili sínu,
er virkni slíks einstaklings sem lifandi mann
eskju í flestum skilningi skert.
Lengi mætti ræða um hlutverkaskiptingu
milli læknis og sjúklings, en í stuttu máli má
segja, að því minni ábyrgð, sem læknirinn
leyfir sjúklingi sínum að taka, því óvirkari
sem sjúklingurinn er í meðfreð, þeim mun
32
REYKJAl.UNDUR