Húnavaka - 01.05.1997, Blaðsíða 98

96
HÚNAVAKA
torfVörðu á Barkarás og þaðan á háls upp. Að norðan takmarkast hann af
landamerkjum Syðri-Löngumýrar. Landsvæði þetta eignaðist Blöndudals-
hólakirkja um 1350. Arið 1858 höfðu þeir sr. Þorlákur Stefánsson, prest-
ur í Hólum og Jón Halldórsson, bóndi á Höllustöðum, makaskifti á
Reitnum og 5/12 hlutum úr Syðra-Tungukoti (nú Brúarhlíð). Sjálfsagt
hafa Hólaklerkar nýtt landið til beitar og haft þar selstöðu. Selið hefur
síðan breyst í húsmennskubýli er nefndist Hólaborg. Er nafnkennt fólk
þar til húsa á árunuml830 til 1835.
Ekki hefur verið erfíðis- eða áhættulaust fyrir Hólaklerka að nýta þetta
land því yfir Blöndu var að sækja. Um 1630 drukknuðu tveir synir prests-
ins í Hólum á Hólavaði, voru þeir á heimleið frá selinu. Það var trú
manna að ekki yrðu slys á Hólavaði ef kirkjan stæði opin. í þetta skipti
hafði það gleymst. Arið 1630 var prestur í Hólum sr. Sumarliði Einars-
son og munu þetta hafa verið synir hans.
Árið 1655 réði sr. Sumarliði sér aðstoðarprest er hét Þorleifur Ólafsson
og var frá Sölvatungu. Tók sr. Þorleifur við prestakallinu 1658 og hélt
það til 1688. Ekki slapp sr. Þorleifur áfallalaust frá viðskiptum við Blöndu.
Drukknaði sonur hans, Sigurður að nafni, í ánni. Ekki hefur mér tekist
að ársetja þennan atburð. En öðrum syni sr. Þorleifs (Birni) heppnaðist
að komast klakklaust yfir Blöndu. Hann hóf búskap á Guðlaugsstöðum
um 1680 og bjó þar til dauðadags. Síðan hafa afkomendur hans setið
Guðlaugsstaði óslitið til þessa dags eða í um 315 ár.
Hagakot
Á Sléttárdal austanverðum, nokkurn veginn miðsvæðis á milli Stóradals
og eyðibýlisins Sléttárdals, er hæð er nefnist Hagakotshæð. Þegar ég var
lítill drengur að alast upp í Sléttárdal, var stundum heyjað þar. Þegar
búið var að hirða heyið komu í ljós daufar húsarústir. Munu það hafa
verið rústir eyðibýlisins Hagakots. Lítið er vitað um búendur á býlinu því.
Þó er ein undantekning. I Sýslu- og sóknarlýsingum Bókmenntafélags-
ins er kafli um Auðkúluheiði eftir Björn á Brandsstöðum. Þar segir í kafla
um Hveravelli: „Þar hafðist við Arnes með Eyvindi og Höllu og tekinn af
Birni í Hagakoti og Guðmundi áÁsum um 1762.“ Þar höfum við nafnið
á einum manni sem kenndur er við Hagakot. En var þá til Guðmundur á
Ásum á sama tíma? Svo er. Guðmundur á Ásum var þekktur maður í
Svínavatnshreppi á þessum tíma og átti sér allmikla sögu og ævintýralega.
Guðmundur var Hálfdánarson, bróðir Jóns stórbónda á Grund. Eiga
mjög margir Húnvetningar ætt sína að rekja til þeirra. Hefur Bjarni Jón-
asson í Blöndudalshólum ritað fróðlegan þátt um þá Hálfdánarsyni. Eg