Dagblaðið Vísir - DV - 04.11.2009, Blaðsíða 7
fréttir 4. nóvember 2009 miðvikudagur 7
Kærunefnd sem tók fyrir úrskurði
Fjármálaeftirlitsins á árunum 1998 til
2006 var hluti af vandamálunum við
íslenska eftirlitskerfið með fjármála-
markaðnum. Þetta segir Páll Hreins-
son, formaður rannsóknarnefndar Al-
þingis, aðspurður hvort kærunefndin
sé til skoðunar hjá rannsóknarnefnd-
inni. Páll staðfestir að svo sé. „Hún
kemur inn í tölfræðilega hlutann og
hvernig starfsemi hennar var í tengsl-
um við Fjármálaeftirlitið. Hún er hluti
af lýsingu á eftirlitskerfinu og vanda-
málum þess,“ segir Páll um kæru-
nefndina.
Nefndin var skipuð þremur mönn-
um, síðast þeim Erni Höskuldssyni,
Garðari Valdimarssyni og Kristjáni Jó-
hannssyni. Hlutverk nefndarinnar var
að staðfesta eða ógilda þá úrskurði um
brot á fjármálamarkaði sem Fjármála-
eftirlitið sendi frá sér.
Ógilti meirihluta úrskurðanna
Líkt og DV greindi frá á mánudaginn
ógilti kærunefndin hins vegar á milli
70 og 80 prósent af þeim úrskurðum
sem kærðir voru til nefndarinnar á ár-
unum 1998 til 2006.
Þetta kom fram í máli Eiríks Jóns-
sonar, lektors í lögfræði við Háskóla
Íslands, sem hélt fyrirlestur um efn-
ið í Háskólanum síðastliðinn föstu-
dag. Eiríkur skrifaði grein um málið
þar sem hann ber saman hvernig op-
inberar eftirlitsstofnanir hér á landi:
Fjármálaeftirlitið, Samkeppniseftir-
litið og Neytendastofa, hafa beitt því
sem hann kallar lögmætisreglu. Lög-
mætisreglan gengur út á það hversu
mikla lagastoð úrskurðir eftirlitsstofn-
ana þurfa að hafa til að kærunefndir
þessara stofnana geti staðfest þá.
Í fyrirlestri Eiríks kom fram að gríð-
arlegur munur væri á því milli eftir-
litsstofnananna þriggja hversu mik-
illar lagastoðar kærunefndirnar hefðu
krafist þegar tekin var ákvörðun um
það hvort staðfesta ætti úrskurði þeirra
og refsa einstaklingum og fyrirtækjum
fyrir brot. Í tilfelli Samkeppniseftirlits-
ins, til dæmis, ógilti kærunefnd þeirr-
ar stofnunar á milli 10 og 20 prósent af
úrskurðum stofnunarinnar.
Til einföldunar má því segja að í til-
felli kærunefndar Fjármálaeftirlitsins
hafi verið gerð miklu strangari krafa
um að um lögbrot hafi verið að ræða
til að nefndin staðfesti úrskurði stofn-
unarinnar en í tilfelli Samkeppniseft-
irlitsins og Neytendastofu.
Aðspurður segist Páll Hreinsson
ekki geta tjáð sig meira um starfsemi
nefndarinnar. „Meira get ég ekki tjáð
mig um starfsemi nefndarinnar,“ en
kærunefndin var lögð niður árið 2006.
Frá þeim tíma hafa málsaðilar sem
Fjármálaeftirlitið úrskurðar brotlega
á fjármálamarkaði þurft að kæra úr-
skurði þess til dómstóla.
Kerfið virkaði ekki
Páll Gunnar Pálsson, forstjóri Fjár-
málaeftirlitsins á árunum 1998 til
2005, segir að nefndin hafi vissulega
verið talin vandamál í stjórnartíð
hans hjá stofnuninni. „Þetta var tal-
ið vandamál og var ein af ástæðum
þess að kerfinu var breytt. Af því má
auðveldlega draga þá ályktun að það
hafi verið mat manna að þetta kerfi
væri, í tilfelli Fjármálaeftirlitsins, ekki
að virka sem skyldi,“ segir Páll og bætir
því við að eitt af vandamálunum hafi
auk þess verið að Fjármálaeftirlitið
hafði ekki möguleika á að áfrýja nið-
urstöðum kærunefndarinnar.
Aðspurður hvort hann hafi ekki
verið pirraður þegar úrskurðum Fjár-
málaeftirlitsins var ítrekað snúið við
meðan hann var forstjóri segir Páll:
„Jú, það er auðvitað þannig að þetta
kerfi studdi ekki sem skyldi við eðlilegt
fjármálaeftirlit. Það var mat löggjafans
á endanum að þetta kerfi virkaði ekki.
Þetta sýndi löggjafinn í verki með því
að leggja kærunefndina niður. Mitt
mat var það sama og löggjafans: Þetta
kerfi var ekki að virka,“ segir Páll.
Í lagafrumvarpinu frá 2006 þar sem
lögunum um Fjármálaeftirlitið var
breytt og kærunefndin lögð niður er
hins vegar ekkert minnst á tölfræðina
sem Eiríkur ræddi um í fyrirlestri sín-
um og ekkert er rætt um þá staðreynd
að kærunefndin hafi ógilt marga af úr-
skurðum stofnunarinnar.
Í athugasemdunum er ákvörðun-
in um að leggja kærunefndina niður
rökstudd með því að mikilvægt sé fyr-
ir Fjármálaeftirlitið að úrskurðir þess
geti farið fyrir dómstóla og var vísað til
fyrirkomulagsins í nágrannalöndum
okkar í því sambandi. Fyrir lagabreyt-
inguna gátu úrskurðir Fjármálaeftir-
litsins hins vegar ekki farið fyrir dóm-
stóla og hafði kærunefndin því síðasta
orðið.
Jónas Fr. Jónsson, forstjóri Fjár-
málaeftirlitsins á árunum 2005-2009,
tekur undir gagnrýni Páls og segir að
ýmsar ákvarðanir nefndarinnar hafi
verið óheppilegar og búið til erfið
fordæmi. Hann vill aftur á móti ekki
tjá sig um að hversu miklu leyti hann
kom að því að nefndin var lögð niður.
Rannsóknarnefnd Alþingis rannsakar starfsemi kærunefndar Fjármálaeftirlitsins á árunum 1998 til 2006.
Formaður rannsóknarnefndarinnar telur nefndina hafa verið vandamál. Fyrrverandi forstjóri Fjármálaeft-
irlitsins telur nefndina hafa haft alvarleg áhrif á fjármálaeftirlit.
KÆRUNEFNDIN KOM
Í VEG FYRIR EFTIRLIT
DÆMI UM úRsKURð sEM KÆRUNEFNDIN sNERI VIð:
Í grein sinni nefnir Eiríkur nokkur dæmi um úrskurði sem kærunefnd Fjármálaeftir-
litsins sneri við. Til að mynda nefnir hann dæmi um úrskurð Fjármálaeftirlitsins frá
árinu 2004 þar sem stofnunin lagði stjórnvaldssekt á regluvörð hjá fjármálafyrirtæki
sem tilkynnti ekki um þrenn viðskipti, sem félög sem voru nátengd honum áttu,
með hlutabréf í fjármálafyrirtækinu sem hann starfaði hjá. Eiríkur segir að kæru-
nefndin hafi tekið fram að óðelilegt væri að maður sem starfaði sem regluvörður
hefði sjálfur eftirlit með eigin viðskiptum en ógilti samt niðurstöðu Fjármálaeftirlits-
ins á þeim forsendum að hátterni regluvarðarins væri ekki klárlega brot á lögum.
Eiríkur vitnar í umræddan úrskurð í greininni þar sem segir: „Þegar litið er til þess að
hvergi er í nefndri [...] gr. né öðrum ákvæðum laganna tekið á því hvernig með eigi
að fara þegar regluvörður félags tengist sjálfur viðskiptum með bréf þess, og engin
slík ákvæði er heldur að finna í áðurgreindum reglum B hf. um meðferð innherja-
upplýsinga og innherjaviðskipti, þykir ákærða ekki verða gerð stjórnvaldssekt á
þeim grundvelli.“
IngI F. VIlhjálmsson
blaðamaður skrifar ingi@dv.is
studdi ekki við eðlilegt eftirlit
Fyrrverandi forstjóri Fjármála-
eftirlitsins telur að kærunefnd
sem tók fyrir kærða úrskurði
stofnunarinnar hafi komið í veg
fyrir eðlilegt eftirlit með íslenska
fjármálamarkaðnum.
Vanþróuð stofnun Grein Eiríks Jónssonar, lektors í lögfræði, má skilja sem svo
að Fjármálaeftirlitið hafi verið nokkuð vanþróuð stofnun í stjórnartíð Páls Gunnars
Pálssonar og að kærunefndin hafi meðal annars orsakað bitleysi stofnunarinnar.
Kærunefndin var ekki starfandi í tíð Jónasar Fr. Jónssonar í Fjármálaeftirlitinu.
nefndin hluti vandamálsins Páll Hreins-
son, formaður rannsóknarnefndar Alþingis,
segir að kærunefnd Fjármálaeftirlitsins hafi
verið eitt af vandamálunum í eftirlitskerf-
inu með fjármálalífinu á Íslandi.