Dagblaðið Vísir - DV - 04.11.2009, Blaðsíða 13
Arnaldur Indriðason er aðalgæinn í íslenska
glæpasögubransanum og varpar með vinsæld-
um sínum og svimandi sölutölum skugga á kol-
lega sína þótt sumir þeirra gefi honum ekkert
eftir þegar kemur að stíl, hugmyndaauðgi og
skemmtilegheitum. Hvað sem öllum mannjöfn-
uði íslenskra krimmahöfunda líður má slá því
föstu að Arnaldur mun án efa styrkja stöðu sína
enn frekar með sinni nýjustu bók, sé það yfirleitt
hægt. Slíkar eru vinsældir meistarans sem hóf
reyfarann til vegs og virðingar í íslenskum bók-
menntum fyrir áratug eða svo.
Svörtuloft er besta og skemmtilegasta bókin
sem Arnaldur hefur sent frá sér um árabil. Þetta
er í raun stórmerkilegt þar sem hún hverfist um
Sigurð Óla sem hingað til hefur verið leiðinleg-
asta löggan í hinu vinsæla þríeyki Arnaldar. Í
Svörtuloftum blæs hann hins vegar heilmiklu lífi
í þennan annars flata og þreytandi hrokagikk og
sýnir um leið styrk sinn sem rithöfundur en fyr-
ir fram hefði maður nánast talið útilokað að lesa
sig í gegnum 326 blaðsíður af bröltinu í Sigurði
Óla.
Þunglyndi eintrjáningurinn Erlendur Sveins-
son hefur verið hryggjarstykkið í vinsælustu
bókum Arnaldar og ætla má að fauskurinn sá
eigi mikið í vinsældum bókanna. Erlendur hef-
ur keyrt reyfara Arnaldar áfram nánast einn og
óstuddur með tvo frekar fjarlæga og óspennandi
fylgihnetti, Elínborgu og Sigurð Óla, á sveimi í
kringum sig. Þjóðarsálin virðist hafa tekið ást-
fóstri við Erlend og því sýndi Arnaldur nokkra
dirfsku með Myrká í fyrra þegar hann lét Erlend
hverfa austur á land og leyfði Elínborgu að eiga
sviðið. Elínborg var alveg rúmar hundrað blað-
síður að hrökkva í gang og ætlaði mann lifandi
að drepa með yfirþyrmandi áhuga sínum á aust-
urlenskri matargerðarlist og áhyggjum af per-
sónulegu bloggi unglingssonar síns.
Myrká var því seigfljótandi framan af en þeg-
ar Elínborg hætti að elda og einhenti sér í saka-
málið hresstist Eyjólfur til muna og Myrká stóðst
líklega vonir og væntingar flestra aðdáenda Arn-
aldar þótt Erlendur væri að mestu fjarri góðu
gamni.
Þessir sömu aðdáendur verða að bíða eft-
ir Erlendi enn um sinn þar sem Svörtuloft ger-
ist á sama tíma og Myrká. Erlendur er því týnd-
ur einhvers staðar uppi á fjöllum og Sigurður Óli
stússast, mest einn síns liðs, í ýmsum málum þar
sem Elínborg er á fullu að krydda mat og eltast
við morðingja svefnnauðgarans í Myrká. Nú veit
maður auðvitað ekkert hvað Arnaldi gengur til
að hvíla blessaðan kallinn hann Erlend svona
tvö ár í röð. Kannski hefur hann gaman af því að
stríða lesendum sínum vegna þess að varla get-
ur hann verið orðinn leiður á kempunni? Hitt
er hins vegar víst að Arnaldur hnyklar vöðvana
í Svörtuloftum og sýnir og sannar að hann getur
vel spjarað sig án aðalhetjunnar og tekst bráðvel
að markaðssetja leiðindapúkann Sigurð Óla sem
hingað til hefur verið ósköp flöt pappalögga.
Þessi hægrisinnaði, fordómafulli og kaldi
gaur kemur sterkur inn og krækir sér meira að
segja í smá samúð enda eru allir hrokaboltar
svolítið aumkunarverðir þegar vel er að gáð. Sem
fyrr tekur Arnaldur sér sinn tíma í að byggja sög-
una upp og er ekki með neinar flugeldasýningar
en ólíkt Myrká er Svörtuloft áhugaverð nánast frá
fyrstu síðu. Aðalmálið snýst um leit að fúlmenni
sem lemur lausláta konu með ýmislegt maðkað í
pokahorninu til ólífis.
Sigurður Óli skakklappast inn í málið nán-
ast á meðan vondi kallinn er að brjóta höfuð-
kúpu konunnar með hafnaboltakylfu þar sem
hann mætir á vettvang í frekar óheppilegum
einkaerindum. Hann lætur það þó ekki aftra sér
að hann tengist málinu persónulega í gegnum
gamlan kunningja og sekkur sér í rannsóknina af
fullum krafti. Eins og við er að búast liggja marg-
ir undir grun þegar lausgyrtum konum er í hel
komið þannig að ekki er allt sem sýnist. Og að
hætti höfundarins leiðir rannsóknin Sigurð Óla
í óvæntar áttir.
Arnaldur hleður svo alls konar hliðarmálum
utan um aðalglæpinn og heldur þannig lesand-
anum áhugasömum og vel við efnið. Bæði eru
persónulegar hremmingar Sigurðar Óla áhuga-
verðar og ekki síður hefndaraðgerðir fullorðins
fórnarlambs barnaníðings sem tekur réttlæt-
ið í sínar hendur. Þessar hliðargötur eru nógu
skemmtilegar til þess að manni leiðist ekki lest-
ur bókarinnar þótt Arnaldur fari á heldur rólegu
tempói framan af.
Eins og í fyrri verkum Arnaldar er textinn
löðrandi í samfélagsgagnrýni og höfundurinn
er eðli málsins samkvæmt ákaflega upptekinn af
öllu því ljóta sem fólk gerir öðrum og ömurleg-
um afleiðingum ofbeldis af ýmsu tagi. Elínborg
átti það til í fyrra að missa sig í gaggandi fordæm-
ingar en að þessu sinni er dapurleg mannlífsrýni
Arnaldar lágstemmdari en mun áhrifaríkari fyr-
ir vikið.
Sá heimur sem Arnaldur lýsir er ljótur og
kaldur eins og við er að búast þegar ferðast er
um undirheima og skuggalegustu kima manns-
sálarinnar. Stíll Arnaldar er oft á tíðum nokkuð á
skjön við yrkisefnið þar sem hann skrifar ósköp
dannaðan og á köflum sterílan texta. Stundum er
svolítið skýrslubragð af þessu og sögumaðurinn
svífur virðulegur yfir sviðinu og talar til dæmis
um gosdrykkjaverksmiðju og stóra útlenda hús-
gagnaverslanakeðju í stað þess að demba sér
bara beint í raunveruleikann og tala um Vífilfell
eða Ölgerðina og IKEA. Þetta verður enn vand-
ræðalegra þegar skúrkarnir opna kjaftinn með
sínu eðlilega og subbulega orðbragði en ljót orð
eins og „tussa“ eru einhvern veginn út úr kú þeg-
ar þau dúkka upp í hátimbruðum texta Arnaldar.
Virðulegur stíll Arnaldar er annars eiginlega eini
ljóðurinn á ráði hans í þessari prýðilegu glæpa-
sögu þar sem Arnaldur sýnir að hann er enn að
sækja í sig veðrið og fer létt með að spjara sig án
Erlends. Þórarinn Þórarinsson
Í góðum málum
á Erlends
svörtuloft
Arnaldur IndriðasonSkemmtilegasta
bók Arnaldar í
nokkur ár þar sem
hann sýnir að-
dáendum sínum
fram á að hann fer
létt með að skrifa
fínerís reyfara án
þess að hafa hinn
dáða Erlend sér
við hlið.
Útgefandi:
Vaka-Helgafell
Fyrsta bókablað DV í
haust er hér fullburða
fætt. Í því fær ævisaga
tónskáldsins Jóns Leifs
fimm stjörnur, Þórar-
inn Eldjárn er sagður
beittari en áður í
smásagnaskrifun-
um en bók Jónasar
Kristjánssonar er
hins vegar sögð gefa
snubbótt yfirlit yfir
merkilegan feril.
dæmir...
Alltaf sama
sagan
Eftir Þórarin Eldjárn
„Hugmyndaríkar
smásögur með beitt
ari blæ en áður hjá
Þórarni.“
Jón Leifs -
Líf í tónum
Eftir Árna Heimi Ingólfsson
„Öll fyrri verk um
Jón Leifs hverfa í
skuggann af þess
ari metnaðarfullu
og vönduðu ævi
sögu.“
Himinninn yfir
Þingvöllum
Eftir Steinar Braga
„Persónurnar eru
kannski ekki að
breyta rangt eða sí
og æ að mistakast
en þær færast samt
sífellt nær myr
krinu, hryllingnum
og dauðanum.“
Paradísarborgin
Eftir Óttar Norðfjörð
„Á eftir að verða
klassík þegar fram
dregur.“
Frjáls og
óháður
Eftir Jónas Kristjánsson
„Jónas gerir að
öllum líkindum
minna úr ferli
sínum en efni
standa til.“
Ævisaga Ein-
ars Benedikts-
sonar
„Hófstilltar og
viðkunnanlegar
endurminningar.“
Fölsk nóta
Eftir Ragnar Jónasson
„Hefði sómt sér
mun betur sem
smásaga.“
skáldsaga