Dagblaðið Vísir - DV - 24.11.2010, Blaðsíða 16

Dísilolía
Algengt verð verð á lítra 196,6 kr. verð á lítra 196,6 kr.
verð á lítra 196,4 kr. verð á lítra 196,4 kr.
Algengt verð verð á lítra 197,9 kr. verð á lítra 197,7 kr.
bensín
Akureyri verð á lítra 196,3 kr. verð á lítra 196,3 kr.
Melabraut verð á lítra 196,4 kr. verð á lítra 196,4 kr.
Algengt verð verð á lítra 196,6 kr. verð á lítra 196,6 kr.
Fá Fleiri rAF-
tæki í jólAgjöF?
Rannsóknarsetur verslunarinnar
áætlar að jólaverslunin verði óbreytt
frá því í fyrra að raunvirði. Velt-
an muni aukast um fjögur prósent
vegna hækkunar verðlags en að jóla-
verslunin muni ekki dragast saman
eins og undanfarin tvö ár. „Ætla má
að helst verði vöxtur í raftækjaversl-
un fyrir þessi jól, en það er sú teg-
und verslunar sem hefur aukist hvað
mest á þessu ári. Verð á raftækjum
hefur farið lækkandi og meira er
um að fólk fjárfesti í stærri og dýrari
tækjum en fyrir ári síðan,“ segir í
árlegri skýrslu rannsóknarsetursins.
Fram kemur að dregið hafi úr því að
landsmenn fari í verslunarferðir til
útlanda vegna veiks gengis.
leyFði honuM
Að ryðjAst
n Lastið fær Select við Öskjuhlíð. Af-
greiðslustúlka var að afgreiða ungan
mann, sem var einn í versluninni,
þegar annar viðskiptavinur æddi
inn og vildi greiða fyrir bensín. Í stað
þess að benda honum á að hann
yrði að bíða augnablik, hætti hún að
afgreiða unga manninn
og afgreiddi þann sem
borga bensínið í stað-
inn. Stuttu síðar kom
sami viðskiptavinur
aftur inn og rudd-
ist fram fyrir án þess
að afgreiðslustúlkan gerði
honum að bíða þar til röðin
kæmi að honum.
SENDIÐ LOF EÐA LAST Á NEYTENDUR@DV.IS
gott hjá gáP
n Ánægður viðskiptavinur reiðhjóla-
verslunarinnar GÁP keypti Mon-
goose-fjallahjól í ágúst og var boðið
upp á ókeypis stillingu eftir nokk-
urra mánaða notkun. Hann nýtti sér
það. „Ég kom með hjólið mitt þarna
um tveimur mánuðum eftir að hafa
keypt það en í millitíðinni hafði
ég í klaufaskap brotið frambrettið.
Daginn eftir var ég að hjóla og
tek þá eftir að frambrettið
er orðið heilt aftur. Þeir hjá
GÁP höfðu sett nýtt bretti á
hjólið án þess að rukka
mig um krónu fyrir
það og sögðu mér ekki
einu sinni frá því. Þetta
finnst mér frábær þjón-
usta,“ sagði hann.
LOF&LAST
16 neyTendur UmSjóN: baldur guðmundsson baldur@dv.is 24. nóvember 2010 miðvikudagur
InnkALLA LexuS Neytendastofu hefur borist tilkynn-
ing frá Toyota á Íslandi um að innkalla þurfi 199 bifreiðar sem vænt-
anlega séu í umferð hér á landi. Um er að ræða 14 bifreiðar af
gerðinni Lexus GS300, framleiddar á árunum 2004 til 2006,
vegna bilana í tengingu í bensíngeymi og 185 bifreiðar
af gerðinni Lexus GS300, IS250 og RX300, framleiddar á
árunum 2003 til 2005, vegna leka í höfuðdælu. Frá þessu
er greint á vef Neytendastofu. Fólk er beðið um að hafa
samband við Toyota á Íslandi vegna frekari upplýsinga.e
L
d
S
n
e
y
T
I
Salt hefur bein áhrif á blóðþrýsting og
Íslendingar borða að líkindum miklu
meira salt en ráðlagt er, samkvæmt
upplýsingum á vef Hjartaheilla og
Lýðheilsustöðvar. Hjarta- og æða-
sjúkdómar eru algengasta dánaror-
sök Íslendinga.
Rannsóknir frá 2008 benda til þess
að Danir borði um 8 til 12 grömm af
salti eða allt að helmingi meira en
ráðleggingar Lýðheilsustöðvar mæl-
ast til. Þá má nefna að einn af hverj-
um fimm bandarískum karlmönnum
á aldrinum 35 til 44 ára er með of háan
blóðþrýsting. Þar í landi er lyfjastofn-
un að þrýsta á stjórnvöld um að setja
reglur um leyfilegt saltmagn í mat-
vælum. Um þrjátíu borgir í Banda-
ríkjunum eru í samvinnu við samtök
hjartveikra í Bandaríkjunum að vinna
að því að setja viðmið um salt í mat-
vælum. Landskönnun á mataræði Ís-
lendinga, sem framkvæmd var árið
2002, sýnir að saltneysla hér á landi er
mun meiri en æskilegt getur talist en
hún er að minnsta kosti 9 grömm að
meðaltali á dag. Þá er ekki meðtalið
það salt sem oft er stráð á matinn við
borðhaldið.
Nú fer í hönd tími aðventu og jóla-
halds með tilheyrandi veisluhöld-
um þar sem mikil hefð er fyrir reyk-
tum og söltuðum mat. Lýðheilsustöð
hvetur fólk til að stilla skömmtum af
slíkum mat í hóf, sérstaklega fólk sem
er veikt fyrir, sem ætti þess í stað að
fá sér meira af
grænmeti og öðru meðlæti.
af hverju er saltið slæmt?
Matarsalt samanstendur af tveimur
frumefnum, annars vegar natríum
og hins vegar klóríði (NaCl). Natr-
íumjónin (NA+) eru manninum lífs-
nauðsynleg og gegna mikilvægu hlut-
verki í líkamanum. Natríum bindur
vökva í líkamanum og þar með talið í
blóðinu. Við aukinn þrýsting í kerfinu
eykst blóðþrýstingur og viðvarandi
hár blóðþrýstingur er einn af áhættu-
þáttum hjarta- og æðasjúkdóma.
Nýrun eiga að halda vökvajafnvægi
líkamans í jafnvægi og skila umfram-
efnum, eins og vatni, í þvagblöðruna.
Rannsóknir Hjartaverndar hafa
bent til þess að hár blóðþrýstingur
tvöfaldi áhættuna á heilablóðfalli.
Aðrir lífsstílstengdir þættir geta einn-
ig haft áhrif til hækkunar á blóðþrýst-
ingi svo sem offita, hreyfingarleysi,
reykingar og ofneysla áfengis.
Rannsóknir hafa sýnt að með því
að minnka saltneyslu megi draga
úr hækkun blóðþrýstings. Mest eru
áhrifin hjá þeim sem hafa háþrýsting
fyrir og hjá þeim sem eru yfir kjör-
þyngd en einnig má draga úr þeirri
blóðþrýstingshækkun sem yfirleitt
fylgir hækkandi aldri.
Óhófleg saltneysla getur líka gert
það að verkum að blóðþrýstings-
lækkandi lyf virka verr en ella
– samkvæmt blóðþrýstings-
samtökunum í Bretlandi
(e. Blood Pressure Ass-
ociation). Þau segja
einnig að áhrifa-
ríkasta leiðin til
að lækka háan
blóðþrýsting sé
að skera niður
saltneyslu.
Falið salt
Eins og áður
sagði ráðlegg-
ur Lýðheilsu-
stofnun að saltneysla á dag fari ekki
yfir 6 til 7 grömm. Það viðmið er not-
að víðast annars staðar. Á vef blóð-
þrýstingssamtakanna í Bretlandi
kemur fram að langstærstur hluti
salts sem við neytum sé „falinn“. Átta-
tíu prósents salts fáum við úr mat-
vælum eins og brauði, kexi, unnum
kjötvörum, pakkasúpum og sósum,
sælgæti, skyndibita og öðrum tilbún-
um mat. Aðeins tuttugu prósent salts
komi frá neytendum sjálfum – það er
þeim sem elda matinn.
Samtökin ráðleggja fólki að reyna
ekki að halda bókhald yfir saltneyslu
sína heldur reyna einfaldlega að snið-
ganga vörur sem innihalda mikið salt.
„Fyrst um sinn kann maturinn að
virðast bragðlaus. En ekki gefast upp
– þetta er svipað eins og að hætta að
nota sykur í kaffið. Eftir nokkrar vik-
ur hafa bragðlaukarnir þínir aðlagast
nýjum venjum og þú ferð að læra að
meta mat sem inniheldur ekki eins
mikið salt,“ segir á vefnum.
Vinnur gegn saltinu
Steinefnið kalíum (potassíum) gegn-
ir nokkrum mikilvægum hlutverkum
í líkamanum. Neysla þess getur með-
al annars dregið úr slæmum áhrifum
saltsins. Það heldur blóðþrýstingn-
um og vökvamagninu í jafnvægi,
stuðlar að réttri virkni vöðva og því
Óhófleg salt-neysla getur líka
gert það að verkum að
blóðþrýstingslækkandi
lyf virka verr en ella.
baldur guðmundsson
blaðamaður skrifar: baldur@dv.is
Sannleikurinn
um Saltið
Þó salt sé lífsnauðsynlegt getur of mikil
saltneysla valdið háum blóðþrýstingi og
valdið hjarta- og æðasjúkdómum – algeng-
asta banameini Íslendinga. Rannsóknir
sýna að Íslendingar borða, eins og ná-
grannaþjóðirnar, of mikið salt.
blóðþrýstingslækk-
andi bananar Neysla á
bönunum getur dregið
úr háum blóðþrýstingi.
minna salt í heimalöguðum
mat Stærstur hluti þess salts sem
við neytum kemur úr tilbúnum
mat.
mynd Photos.com
Nokkur góð ráð Lýðheilsustöðvar.
n Veljið lítið unnin matvæli í stað
tilbúinna rétta þar sem þeir innihalda
almennt mikið salt.
n Takmarkið notkun salts við
matargerð – fjöldi annarra krydda
getur kitlað bragðlaukana
n Sleppið því að bera fram salt með
matnum.
n Lesið á umbúðir og vanda valið við
innkaupin.
n Takmarkið skammtastærðina þegar
saltur matur er borðaður.
góð ráð