Dagblaðið Vísir - DV - 06.06.2011, Blaðsíða 15

Neytendur | 15 Mánudagur 6. júní 2011
Garðeigendur eru hvattir til að úða sem minnstu eitri á tré sín:
Tími trjámaðksins er kominn
Garðeigendur fara nú að huga að því
að eitra fyrir trjámaðki en hann fer að
láta sjá sig á þessum tíma árs eða í lok
maí og byrjun júní. Um þetta er rætt
á heimasíðu Umhverfisstofnunar en
þar eru lögð fram nokkur atriði sem
garðeigendur geta haft til hliðsjón-
ar svo minnst röskun verði á lífríki
garðsins og að viðkvæmur gróður sé
varinn fyrir skemmdum.
Þar segir að mikilvægt sé að átta
sig á því að með því að úða trén drep-
um við ekki einungis maðkinn heldur
öll skordýr sem úðinn lendir á, hvort
sem þau eru skaðleg eða gagnleg.
Vert sé að hafa í huga að hin gagn-
legu skordýr lifa oft á skaðvöldunum
sem herja á plönturnar og veita okkur
því lið í baráttunni gegn þeim, en þau
geta líka verið fæða fyrir önnur dýr.
Trjámaðkurinn er til dæmis sjálfur
fæða fyrir fugla þannig að með því að
drepa hann drögum við úr fæðufram-
boði fyrir dýr sem við viljum hafa í
kringum okkur. Úðun sé því óþyrmi-
legt inngrip í gang náttúrunnar.
Þær tegundir sem verða hvað
mest fyrir skemmdum af völdum
maðksins eru víðir, toppar, kvistar og
misplar og því nauðsynlegt að úða
þessi tré til að verja þau.
Sumar trjátegundir eru alveg laus-
ar við trjámaðkinn og ætti því ekki
að úða. Þetta eru barrtré, alaskaösp,
gljávíðir, gullregn og sólber. Auk þess
geta margar tegundir náð sér á strik
eftir skemmdir án þess að þær séu
úðaðar, til dæmis birki.
Umhverfisstofnun gefur garðeig-
endum það ráð að meta þörfina fyr-
ir úðun áður en hafist er handa. Ef
skoðun leiðir í ljós skemmdir á gróðri
en lítið sem ekkert sést af trjámaðki,
þá er orðið of seint að úða og í raun
og veru skaðlegt því þá er verið að
drepa saklaus nytjadýr, auk þess sem
laufblöðin á plöntunum láta oft á sjá 
eftir úðun. Séu hvorki skemmdir né
maðkur ekki sjáanleg er ekki gagn af
úðun þar sem maðkurinn hefur ekki
klakist út. Rétti tíminn til að bregð-
ast við er því stuttur og mikilvægt að
grípa til aðgerða á réttum tíma.
gunnhildur@dv.is
„Mataræði okkar hefur breyst meira
á síðustu fimmtíu árum heldur en á
tíu þúsund árum þar á undan. Það er
ekki bara af því að við borðum meira
af unnum mat og öðruvísi fæðu held-
ur höfum við breytt fæðinu sem dýr-
in borða, sem við svo borðum. Þetta
skilar sér í lélegri gæðum til okkar, “
segir Unnur Pálsdóttir, eigandi HaPP
og stjórnarmaður í Krafti, en hún
hefur skrifað og haldið fjölda fyrir-
lestra um mataræði og krabbamein.
Hlutir sem við getum breytt
Unnur bendir á að samkvæmt graf-
inu séu 70 prósent af orsakavöldum
krabbameins í okkar höndum. „Þetta
er svo áhugavert því að það er svo
margt sem við getum gert sjálf. Áfengi,
offita, hreyfingarleysi, reykingar og
mataræði hefur allt áhrif og þetta eru
allt hlutir sem við getum breytt. Þar
fyrir utan segja rannsóknir að erfða-
tengdar orsakir séu þrjú til fimmtán
prósent svo að á grafinu er sá þáttur
ofmetinn. Þar með hafa hinir þættirn-
ir meira vægi og ég er sannfærð um
að mataræðið skiptir alltaf meira og
meira máli þar sem við erum sífellt að
fara lengra frá réttri braut.“
Unnar matvörur út
Mælt er með því að við reynum að
taka unnar kjötvörur sem mest út úr
mataræði okkar en það er ekki ein-
ungis kjötið sem er unnið því flest
matvæli eru það að einhverju leyti.
Aðspurð um það hvort við þurfum
að sleppa öllum unnum matvælum
og hvort það sé gerlegt segir Unn-
ur að í unnum kjötvörum séu ýmis
viðbætt efni. „Þetta eru efni sem eru
okkur ekki náttúruleg og því slæm
fyrir líkamann. Þá er betra að borða
hreint kjöt og sem minnst af unnum
vörum. Það á við um allar vörur sem
við leggjum okkur til munns, ekki
bara kjötvörur.“
Höfum fjarlægt næringuna og
vörnina
Í sambandi við önnur matvæli seg-
ir Unnur að hægt sé að taka ein-
falt dæmi eins og af korntegund.
„Kornið er þrískipt og samanstend-
ur af kjarna, sem inniheldur næringu
plöntunnar, miðlagi og hýði, sem ver
plöntuna. Það sem við höfum gert er
að fjarlægja kjarnann og hýðið eða
hlutana sem næra og verja plönt-
una og svo borðum við unna hlut-
ann sem er bara kolvetni og prótein.“
Með þessu erum við að henda stein-
efnunum, vítamínunum, andoxun-
arefnunum og trefjunum og það er
slæmt. Það er ekki verið að eitra mat-
vælin heldur er tekið úr þeim það
sem er mikilvægt fyrir okkur. „Allt
þetta er gert í skjóli þess að ná kostn-
aðinum niður. Ef hýðið og kjarninn
eru fjarlægð lengist endingartími
kornsins.“
Á hverju nærðist dýrið?
Hvað varðar kjöt og kjötvörur segir
Unnur að í raun ættum við ekki að
hugsa svo mikið um það af hvaða
dýri kjötið komi. Við ættum frekar að
hugsa út í hvað dýrið fékk að borða
á meðan það lifði. „Dýr sem er alið
á góðu fóðri gefur af sér betri afurð-
ir. Við erum til dæmis með egg til
sölu hér á landi sem eru sérstaklega
merkt og innihalda meira af omega
Unnur Pálsdóttir Segir að helstu orsakir krabbameins séu þættir sem við getum breytt.
Maturinn Með því að borða meira af matvælum úr jurtaríkinu stuðlum við að heilbrigði á
ýmsan hátt. Mynd: HaPP
Mataræði skiptir sífellt meira máli í baráttunni gegn krabbameini n Mikilvægt er að
uppræta einkenni og rót vandans n allt sem við borðum ætti að vera sem minnst unnið
Grænmeti gegn krabbameini
Unnur segir að sterkustu stríðsmenn-
irnir gegn krabbameini séu í grænmeti
sem er beiskt og súrt. „Ef við tökum
kál sem dæmi þá er beiskt kál eins og
klettasalat og sellerí betra en til dæmis
iceberg eða sætt grænmeti. Þessi beisk-
leiki er það sem ver plönturnar og ver
okkur líka.“ Hún nefnir einnig að lífrænar
plöntur þurfi að verja sig sjálfar og fram-
leiða þess vegna efni sem ver þær. Þær
þurfi að vera sterkar og þessi efni skili
sér svo til okkar.
3 en venjuleg egg. Þessi egg eru þó í
raun eins og öll egg voru hér fyrir 50
árum og á þessu sjáum við hversu
mikið matvæli okkar hafa breyst síð-
ustu áratugi. “
Við þurfum gott byggingarefni
Unnur bendir einnig á að mann-
eskjan sé í stöðugri endurnýjun og
á um það bil sjö árum verði hún að
meira eða minna leyti ný manneskja
þar sem flestar frumur hafa endur-
nýjað sig. „Þetta er mjög einfalt og
snýst um það sem þú setur ofan í þig
en úr því eru frumurnar búnar til.
Við þurfum því að hugsa um hvort
næring okkar sé gott byggingarefni í
nýjar æðar, bein og húð. Þú ert alltaf
að búa til nýjan þig og spurningin er
hvort þú ætlar að búa til gæðaeintak
eða slakt eintak.“
Upprætum rót vandans
„Að mínu mati er helsta mýtan sú
að það séu einhver einstök töfra-
efni sem komi í veg fyrir eða lækni
krabbamein. Ný og ný efni komast
í tísku en svo hendum við þeim út
því þau lækna ekki ein og sér. Okkur
hættir því til að sjá ekki skóginn fyrir
trjánum og einblína um of á einstök
efni eða fæðutegundir þegar raunin
er sú að samlegðaráhrif alls þess sem
við neytum, hugsum og framkvæm-
um skapar heilbrigði. Þetta snýst um
heildina og við verðum að fara að
hugsa um krabbamein á heildrænan
hátt og uppræta bæði einkennin og
rót vandans. Ef brunabjalla glymur
heima hjá þér þýðir ekkert að sprauta
vatni á hana til að slökkva eldinn. Þú
verður að finna rót vandans, slökkva
eldinn og slökkva á viðvörunarbjöll-
unni,“ segir Unnur að lokum.
„Þetta snýst um
heildina og við
verðum að fara að hugsa
um krabbamein á heild-
rænan hátt og uppræta
bæði einkennin og rót
vandans.“
Gunnhildur Steinarsdóttir
blaðamaður skrifar gunnhildur@dv.is