Dagblaðið Vísir - DV - 10.06.2011, Blaðsíða 35

Umræða | 35Helgarblað 10.–14. júní 2011
Orkumikill
heilsugúrú og
rithöfundur
Þorbjörg Hafsteinsdóttir er
höfundur bókanna 10 árum yngri á 10
vikum og Matur sem eflir og yngir sem
eru í fyrsta og öðru sæti á metsölulista
bókaverslana.
Hver er konan?
„Ég er svo margt. Ég er 18 ára, ég er 50 ára og
ég er 95 ára. Ég er orkumikil, rokk og rólari,
heilsugúrú og rithöfundur. Ég er mjög ástríðu-
full þegar kemur að því sem ég tek mér fyrir
hendur.“
Hvaða bók lastu síðast?
„Ég er að lesa bók sem heitir The Decision Tree
sem fjallar um það hvernig bandaríska heil-
brigðiskerfið virkar.“
Af hverju ertu stoltust?
„Ég er stoltust af dætrunum mínum þremur. Já
og af sjálfri mér líka.“
Hvað er það skrýtnasta sem þú hefur
borðað?
„Heili úr kind sem ég borðaði í Marokkó fyrir
nokkrum árum síðan.“
Hver er uppáhaldsmaturinn þinn?
„Lambasteikin hjá mömmu með sósu,
kartöflum, rauðkáli og öllu tilheyrandi.“
Þurfa Íslendingar að bæta mataræði
sitt?
„Heldur betur, ég held að það sé þröngur
hópur sem er að gera það gott en mestur hluti
þjóðarinnar þarf að taka sig í gegn. Það er samt
bara ánægjulegt að eiga það eftir.“
Kemur það þér á óvart að bókin þín sé
söluhæst um þessar mundir?
„Já og nei. Hún kom út í Danmörku og var
söluhæst þar í fleiri vikur. Ég vonaði að hún
yrði það líka heima á Íslandi og því er ég mjög
þakklát og stolt.“
Nær maður árangri á 10 vikum?
„Já, heldur betur.“
Hefur þú sjálf verið illa stödd með
matarvenjur?
„Já, ég hef verið mjög illa stödd. Eiginlega
þveröfugt við þann stað sem ég er á í dag. Sem
betur fer, því annars væri ég ekki á þessum
stað í dag.“
Eru fleiri bækur á leiðinni?
„Já, það eru tvær bækur óútkomnar á Íslandi
sem hafa komið út á Norðurlöndunum. Svo er
fimmta bókin í smíðum sem er að vísu ennþá
bara í huganum en hún mun koma út.“
„Já og nei. Veðrið er ekki sem best en ég er
alveg tilbúin í sumarið.“
Eir Arnbjörnsdóttir
21 árs nemi
„Langt í frá.“
Friðbjörn Yngvi Leifsson
18 ára jafningjafræðari
„Það er á leiðinni.“
Hrafnkell Ásgeirsson
18 ára jafningjafræðari
„Nei, það finnst mér ekki.“
Gunnar Gylfason
17 ára jafningjafræðari
„Tæknilega, en ég get samt ekki séð að það
sé komið.“
Úlfar Viktor Björnsson
17 ára nemi
Maður dagsins
Er sumarið komið?
Dýpkun Hann virðist smár við hliðina á gröfunni þar sem hann fylgist ábúðarfullur á svip með vinnu við dýpkun smábátahafnarinnar í Reykjavík í vikunni. MYND: RóBERt
REYNissoN
Myndin
Dómstóll götunnar
Sá sögulegi atburður varð í vik-unni að landsdómur kom í fyrsta sinn saman til að rétta
yfir ráðherra, Geir Hilmari Haarde,
fyrrverandi forsætisráðherra. Rétt-
urinn á rætur í einveldi nítjándu
aldar þegar örðugt reyndist að
draga ráðherra Danakonungs til
ábyrgðar. Landsréttur var fyrst lög-
festur hér á landi árið 1915 en lög-
um um hann var síðast breytt árið
1963 að undirlagi Bjarna Bene-
diktssonar.
Landsréttur á sér hliðstæðu í
danska ríkisréttinum sem fjórum
sinnum hefur verið kallaður sam-
an. Þrisvar fram til ársins 1910 en
svo aftur árið 1995 í svokölluðu
Tamílamáli þegar dómsmálaráð-
herrann, Erik Ninn-Hansen, var
sakaður um að hafa með blekk-
ingum stungið undir stól réttmætri
ósk tamílskra flóttamanna frá Srí
Lanka um að fá ættingja sína til
Danmerkur.
Álíka réttur er einnig til í norskri
stjórnskipan. Hann var mikið not-
aður á nítjándu öld en hefur ekki
komið saman síðan árið 1927. Fyr-
irbærið er annars afar sjaldgæft
svo réttarhöldin yfir Geir Haarde
eru söguleg á vestræna vísu.
Bakari og smiður
Forsætisráðherra er gefið að sök
glæpsamleg vanræksla á síðustu
mánuðunum í aðdraganda banka-
hrunsins haustið 2008. Sitt sýnist
hverjum um réttmæti réttarhald-
anna en sumum þykir skjóta held-
ur skökku við að Geir Haarde sitji
einn á sakamannabekk fyrir Ís-
landshrunið á meðan höfuðpaur-
arnir leika lausum hala – og hafa
sig jafnvel ákaft og blygðunar-
laust í frammi í þjóðmálaumræð-
unni. Meira að segja með hávær-
um blaðskellandi háðsglósum um
menn og málefni. Mörgum finnst
því eins og að verið sé að hengja
bakara fyrir smið því hrunið eigi
sér lengri og mun flóknari að-
draganda. Margir hafa enn fremur
óbragð í munni yfir því hvernig til
málsins var stofnað á Alþingi.
En hvað svo sem mönnum
finnst um yfirstandandi réttar-
höld þá hygg ég að fæstum þyki
landsrétturinn þekkilegt tæki í
nútíma réttarfari til að draga ráð-
herra til ábyrgðar – enda tilheyrir
landsréttur löngu horfnu þjóð- og
stjórnskipulagi.
samábyrgð
Svo vill til að nú þegar í fyrsta sinn
er réttað yfir ráðherra fyrir lands-
dómi erum við í stjórnlagaráði ein-
mitt í miðjum klíðum við að end-
urskoða ákvæði stjórnarskrárinnar
um ráðherraábyrgð. Mörgum þykir
óréttlátt að Geir sitji einn ráðherra
á sakamannabekk. En það er sök-
um þess að ríkisstjórnin er ekki
fjölskipað stjórnvald. Ráðherrar
eru við núverandi skipan aðeins
ábyrgir fyrir eigin málaflokki en
ekki sameiginlega fyrir stjórnar-
stefnunni.
Þessu viljum við í stjórnlagaráði
breyta og gera ríkisstjórnina sam-
ábyrga í mikilvægum og stefnu-
markandi málum. Við slíka skipan
geta einstaka ráðherrar ekki leng-
ur fríað sig ábyrgð á stefnu og at-
höfnum stjórnarinnar nema þeir
bóki hreinlega sérstaka andstöðu.
Allir sem til þekkja vita að leiðtogar
stjórnarflokkanna ráða mestu um
stjórnarstefnuna og því væri nær
að ráðherraábyrgðin endurspegli
þá staðreynd.
Meiri réttarfestu
Í yfirstandandi málarekstri þyk-
ir réttarfarslega vafasamt að nýr
meirihluti á Alþingi skipi sérstaka
þingnefnd til að rannsaka embætt-
isfærslu ráðherra fyrri ríkisstjórn-
ar. Sama Alþingi skipi svo sérstak-
an saksóknara auk viðbótardómara
í þennan sérrétt sem landsdómur
er. Í tillögum stjórnlagaráðs er nú
gert ráð fyrir að festa ferlið í mun af-
markaðri skorður.
Við leggjum til að á Alþingi starfi
fyrirfram skipuð eftirlits- og stjórn-
skipunarnefnd sem ákveði að und-
angenginni könnun hvort hefja
skuli rannsókn á embættisfærslu
ráðherra. Saksóknari meti svo sjálf-
stætt hvort ástæða sé til að kæra í
málinu fyrir útvíkkuðum Hæsta-
rétti. Þannig yrði skilið mun betur
á milli valdþáttana en í landsdóms-
fyrirkomulagi einveldistímans.
Þríþætt ráðherraábyrgð
Við leggjum til að ráðherraábyrgð
komi til með þrennum hætti. Í
fyrsta lagi beri ráðherra ábyrgð á
eigin embættisfærslu í þeim mál-
efnum sem undir hann heyra. Í
öðru lagi beri ráðherra ábyrgð á
aðild sinni þegar ríkisstjórn tekur
ákvarðanir sameiginlega sem fjöl-
skipað stjórnvald. Í þriðja lagi beri
forsætisráðherra sjálfstæða ábyrgð
á meginatriðum stjórnarstefnunn-
ar og á verkstjórn sinni í ríkisstjórn,
því að halda ríkisstjórnarfundi um
mikilvægi málefni og að halda ráð-
herrum upplýstum um stöðu og
gang mála á vettvangi ríkisstjórnar-
innar.
Ábyrgð okkar allra/Ekki benda á mig
Kjallari
Dr. Eiríkur
Bergmann„Svo vill til að nú
þegar í fyrsta sinn
er réttað yfir ráðherra
fyrir landsdómi erum við
í stjórnlagaráði einmitt
í miðjum klíðum við að
endurskoða ákvæði
stjórnarskrárinnar um
ráðherraábyrgð.