Dagblaðið Vísir - DV - 19.10.2011, Síða 14

Matarmiklar vefjur
n Lofið að þessu sinni fær Saffr-
an. Glaður og ánægður viðskipta-
vinur vill fá að hæla staðnum og þá
sér í lagi vefjunum sem þar fást. „Ég
fer oft á Saffran því þar er góðan og
heilsusamlegan mat að fá. Það sem
mér finnst best er að þar er hægt að
fá mjög góðar og girnilegar
vefjur sem eru miklu matar-
meiri en á betra verði en víða
annars staðar. Þetta er topp
staður fyrir um það bil
þúsundkall,“ segir sá
ánægði.
Ósnyrtilegt klósett
n N1 við Hringbraut fær lastið fyrir
sóðaskap á klósetti. Viðskiptavinur
Serrano brá sér á lítið salerni á bens-
ínstöðinni eftir ágætis máltíð. „Óhætt
er að segja að herbergið hafi verið
afar óþrifalegt. Pappír var út um allt
gólf, lyktin yfirþyrmandi og óþrifn-
aður upp um alla veggi.“ Viðskipta-
vinurinn segist hafa prísað sig sælan
fyrir það að vera karlkyns
og þurfa ekki að setjast.
„Þá var baðherbergið
allt útkrotað, nánast
sama hvert litið var. Út-
gangurinn á vaskinum
og speglinum var í stíl,“ segir
viðskiptavinurinn.
14 | Neytendur 19. október 2011 Miðvikudagur
E
ld
sn
ey
ti Bensín Dísilolía
Algengt verð 233,4 kr. 239,2 kr.
Algengt verð 233,1 kr. 238,8 kr.
Höfuðborgarsv. 233 kr. 237,7 kr.
Algengt verð 233,4 kr. 239,2 kr.
Algengt verð 235,9 kr. 239,5 kr.
Melabraut 233,1 kr. 238,8 kr.
SENDIÐ LOF EÐA LAST Á NEYTENDUR@DV.IS
Lof&Last
Móðuna af
speglinum
Til að losna við móðu af baðspegl-
inum eftir sturtu eða bað er gott ráð
að nudda sápu á spegilinn. Þetta
má lesa á nattura.is en þar segir að
eftir að sápan hefur verið sett á skuli
pússa af með eldhúspappír. Eftir það
setjist móða ekki lengur á baðspegil-
inn. Annað speglaráð er á sömu síðu
en þar er varað við því að hengja eða
stilla upp speglum upp þar sem sól-
in getur skinið beint á þá. Sólargeisl-
arnir geta nefnilega brennt bletti í
spegilinn.
Stoðmjólk
Í 100 g Algengur dagskammtur
120 µg 6,0 µg (500g)
Eldislax
Í 100 g Algengur dagskammtur
10,9 µg 10,9 µg (100g)
Síld
Í 100 g Algengur dagskammtur
10,5 µg 10,5 µg (100g)
Silungur
Í 100g Algengur dagskammtur
10,4 µg 10,4 µg (100g)
Smálúða
Í 100 g Algengur dagskammtur
22,0 µg 22,0 µg (100g)
Þorskalifur
Í 100g Algengur dagskammtur
124 µg 124 µg (100g)
Þorska-/Krakkalýsi
Í 100g Algengur dagskammtur
200 µg 10 µg (5g)
Ufsalýsi
Í 100g Algengur dagskammtur
400 µg 10 µg (2,5)
Ýsa
Í 100g Algengur dagskammtur
0,9 µg 0,9 µg (100g)
Egg
Í 100g Algengur dagskammtur
1,4 µg 1,1 µg (80g)
Fjörmjólk
Í 100g Algengur dagskammtur
0,38 µg 0,76 µg (200g)
Cheerios
Í 100g Algengur dagskammtur
3,6 µg 1,1 µg (30 gr)
Smjörlíki
Í 100g Algengur dagskammtur
7,5 µg 1,1 µg (15g)
Isio – 4 olía
Í 100g Algengur dagskammtur
5,0 µg 0,75 µg (15g)
n Íslendingar þjást flestir af D-vítamínskorti n Við erum ódugleg að taka lýsi eða
D-vítamínhylki n D-vítamínskortur getur haft alvarlegar afleiðingar í för með sér
Nauðsyn
D-vítamíns
„Hún segir að þegar D-vítamín hafi fyrst verið
uppgötvað, á fyrstu árum síðustu aldar, hafi
það fljótlega verið útnefnt sannkallað töfralyf, þar
sem það í einni sviphendingu hafi útrýmt landlægri
beinkröm meðal barna.E
f fólk tekur ekki lýsi eða D-víta-
mín þá fær það ekki nóg af
víta míninu. Svo einfalt er það.
Þetta sýna rannsóknir sem hafa
verið gerðar og eins kannanir
á mataræði,“ segir Laufey Steingríms-
dóttir, prófessor í næringarfræði við
HÍ.
Mikið hefur verið rætt um D-víta-
mín að undanförnu og nauðsyn þess
fyrir okkur. Rannsóknir síðustu ára
sýna fram á hversu gífurlega mikilvægt
það er fyrir okkur að fá nægilegt magn
af vítamíninu en einkenni skorts á því
hjá börnum er beinkröm þar sem fót-
leggir bogna og rifbein svigna. Hjá full-
orðnum og öldruðum lýsir skorturinn
sér sem mjúk, kalklítil bein og kallast
það beinmeyra. Nýjar og áhugaverð-
ar rannsóknir benda til að D-vítamín-
skortur geti haft enn alvarlegri afleið-
ingar, svo sem krabbamein, sykursýki
1 og 2, aukna hættu á hjartasjúkdóm-
um, MS-sjúkdómnum, hjartaáfalli og
þunglyndi. Laufey segir að þetta hafi
þó ekki verið staðfest.
Lítið af D-vítamíni í fæðunni
Samkvæmt könnunum á mataræði
Íslendinga fá eingöngu þeir sem
taka lýsi eða bætiefni ráðlagðan dag-
skammt af D-vítamíni. Ástæðan er sú
að afar lítið er af því í mat og fáum við
alls ekki nægilegt magn þess úr fæð-
unni. „Jafnvel þó við borðum hollan og
góðan mat,“ segir Laufey og bætir við
að D-vítamín sé í örfáum fæðutegund-
um og þá helst feitum fiski en gallinn
er sá að við borðum svo lítið af honum
nú til dags.
Matvæli sem innihalda D-vítamín
eru: Feitur fiskur svo sem lax, silung-
ur, lúða, makríll, sardínur og síld. Lýsi
og D-vítamínbættar mjólkurvörur eins
og Fjörmjólk og Stoðmjólk. Einnig D-
vítamínbætt smjörlíki og töluvert er af
því í eggjarauðum.
Sólarvörn hindrar myndun
D-vítamíns
Þar við bætist að með aukinni vitund
um skaðsemi sólargeisla notum við í
síauknum mæli sólarvörn. „Við get-
um framleitt D-vítamín sjálf úr sólar-
geislum. Á veturna er sólin of lágt á
lofti en áður fyrr söfnuðum við upp D-
vítamínforða á sumrin. Fólk í dag átt-
ar sig kannski ekki á því að með því að
nota sólarvörn erum við að hamla D-
vítamínsmyndun. Foreldrar bera mjög
samviskusamlega vörn á börnin frá
toppi til táar og passa þar með að þau
skaðist ekki af sólinni en gleyma að
gefa þeim D-vítamínsdropa. Kannski
finnst fólki það gamaldags en það er
afar mikilvægt.“
Viðmið mun hækka
Miðað við ráðleggingar Lýðheilsu-
stöðvar á fólk á aldrinum 2 til 60 ára að
fá 10 míkrógrömm, eða 400 alþjóðleg-
ar einingar, á dag. Eldra fólk á að fá 15
míkrógrömm, eða 600 alþjóðlegar ein-
ingar. „Þegar fólk eldist minnkar hæfi-
leikinn til að framleiða D-vítamín í
húðinni og nýta það úr matnum. Þetta
er því sérstaklega mikilvægt fyrir eldra
fólk. Líka börnin, það má ekki gleyma
þeim.“ Til að ná 10 til 15 míkrógrömm-
um á dag sé bráðnauðsynlegt að taka
vítamín eða lýsi, til dæmis eina barna-
skeið af þorskalýsi og til að ná hærri
skömmtum sé jafnvel þörf á að taka
bæði lýsi og D-vítamín.
Laufey á sæti í sérfræðihóp sem
vinnu nú við að endurmeta ráð-
leggingar um D-vítamínskammta á
Norður löndum. Niðurstöður úr þeirri
vinnu verða að öllum líkindum kynnt-
ar næsta sumar og segir hún að líkur
séu á að viðmiðin verði hækkuð. Þau
verði þá nær þeim amerísku sem eru
heldur hærri en við höfum hér, eða 15
míkrógrömm fyrir fullorðna og 20 eftir
sextugt.
Vil bæta D-vítamíni í
mjólkurafurðir
Aðspurð hvort hægt sé að taka of mik-
ið af D-vítamíni segir Laufey að með
því að taka of stóra skammta af fæðu-
bótarefnum sé það hægt. Sérstaklega
sé það varhugavert þegar börn eigi í
hlut. Hins vegar sé svo lítið af D-víta-
míni í mat, að úr þeirri átt sé ekki hægt
að fá of mikið. „Það gæti svo sem orð-
ið, ef D-vítamíni verður bætt í stórum
skömmtum í allt of mörg matvæli, og
þess vegna þarf að hafa eftirlit með
íblöndun. Ég tel hins vegar mikilvægt
að D-vítamíni verði bætt í alla mjólk,
til dæmis 10 míkrógrömm í lítra, og í
olíur, smjör og smjörlíki.“
Þurfum að vera vakandi
Hún segir að þegar D-vítamín hafi fyrst
verið uppgötvað, á fyrstu árum síðustu
aldar, hafi það fljótlega verið útnefnt
sannkallað töfralyf, þar sem það í einni
sviphendingu hafi útrýmt landlægri
beinkröm meðal barna. „Svo höf-
um við orðið afslöppuð og teljum
að við þurfum ekki að hafa áhyggj-
ur af skorti. Við þurfum hins veg-
ar alltaf að vera vakandi. Menn
eru farnir að sjá þetta aftur og við
erum farin að greina beinkröm
hjá börnum á ný. Það er því afar mik-
ilvægt að fólk sé meðvitað um þetta
og viðhaldi ráðlögðum dagskammti,“
segir Laufey.
Upplýsingar um D-vítamín í mat-
vælum sem Laufey tók saman
og mun kynna á ráðstefnu um D-
vítamín í matvælum sem haldin
verður næstkomandi föstudag.
Gunnhildur Steinarsdóttir
blaðamaður skrifar gunnhildur@dv.is
Lýsi og önnur bætiefni
Það er nauðsynlegt fyrir
okkur að taka lýsi og D-vít-
amín daglega.
Laufey Steingrímsdóttir, prófessor í
næringarfræði við HÍ Segir að við fáum
ekki nægilegt magn D-vítamíns úr fæðunni.