Dagblaðið Vísir - DV - 30.07.2012, Blaðsíða 10

E
f maður sagði eitthvað vitlaust,
blótaði eða eitthvað, þá var
maður tekinn inn á baðher-
bergi og skrúbbaður í manni
kjafturinn með sápu,“ seg-
ir Jón Hlífar Guðfinnuson sem hefur
lagt fram kæru á hendur hjónunum
Einari Gíslasyni og Beverly Sue Dögg
Gíslason. Jón Hlífar var vistaður á
barnaheimili sem hjónin ráku á Hjalt-
eyri við Eyjafjörð á áttunda áratugn-
um. Heimilið var einkarekið og því
sjálfstætt en starfaði með gildi Hvíta-
sunnukirkjunnar að leiðarljósi. Í við-
tali við DV lýsir Jón Hlífar dvöl sinni
á heimilinu ítarlega og greinir þar frá
miklu andlegu og líkamlegu ofbeldi.
Á meðal annarra heimildamanna DV
eru fleiri fyrrum vistbörn á heimilinu
og ættingjar þeirra auk mæðgna sem
búsettar voru á Hjalteyri og áttu sinn
þátt í því að heimilinu var lokað.
Viðmælendur blaðsins eru á einu
máli um að Einar og Beverly hafi
stjórnað heimilinu með harðri hendi.
Fram kemur að hjónin hafi hindr-
að samskipti barnanna við fjölskyld-
ur sínar eftir fremsta megni og reynt
að innræta þeim trúarskoðanir Hvíta-
sunnukirkjunnar. Þegar leitað var til
Einars Gíslasonar vísaði hann öllum
þessum ásökunum á bug.
Ekki hefur verið fjallað um barna-
heimilið á Hjalteyri í fjölmiðlum áður
og aðeins er minnst á það lítillega í
skýrslu sem forsætisráðuneytið vann
árið 2007 í kjölfar þess að Breiða-
víkurmálið kom fram í dagsljósið. Þar
kemur fram að barnaverndarnefnd
Akureyrar hafi gert athugasemdir við
starfsemina árið 1977 og heimilið
hafi verið til umfjöllunar hjá Barna-
verndarráði Íslands í talsverðan tíma.
Árið 1980 var rekstri barnaheimilisins
endalega hætt.
Skítug systkini
„Við vorum bara rosalega skítug. Það
átti að hreinsa okkur. Við komum frá
svo skítugu fólki,“ segir Jón Hlífar um
vistina á Hjalteyri. „Þau fengu okkur
til að trúa að við ættum allt skilið, og
mér fannst ég eiga allt skilið.“ Sam-
kvæmt Jóni var andlegt ofbeldi og
kúgun daglegt brauð á barnaheim-
ilinu auk þess sem óþægum börn-
um var refsað með barsmíðum. Það
kemur heim og saman við framburð
annarra fyrrverandi vistbarna.
Jón Hlífar fæddist árið 1970 og var
eitt fjögurra systkina sem dvöldust á
heimilinu í nokkur ár. Móðir þeirra var
búsett á Fáskrúðsfirði og þjáðist af geð-
klofa. Elsta systir Jóns Hlífars, Margrét
Wium Sigurðardóttir, var fædd árið
1963 og sagði hún frá reynslu sinni
af Hjalteyri í skjóli nafnleyndar í Vik-
unni árið 1998. Margrét lést úr krabba-
meini árið 2000. Hún minntist þess að
martröðin hefði byrjað morguninn eft-
ir að systkinin komu á staðinn. Þá hafi
þau verið rifin eldsnemma á fætur og
þeim sagt að þau væru „börn djöfuls-
ins“. DV hefur undir höndum minn-
isblöð Margrétar frá fullorðinsárunum
sem sjá má hér til hliðar.
Eldri bróðir Jóns Hlífars, Ágúst
Wium, fæddist árið 1968 og var einnig
vistaður á Hjalteyri en drukknaði árið
1986. Yngsti bróðirinn, Steinar Sör-
ensson, kom nokkurra mánaða gam-
all á heimilið en var sendur heim
vegna lungnabólgu. Hann segist prísa
sig sælan yfir veikindunum í dag. Enn
annar bróðir þeirra, Albert Wium,
fæddur 1966, var vistaður á barna-
heimilinu á Kumbaravogi en áður
hefur verið greint frá illri meðferð á
börnum þar.
Skipað að rassskella
yngri börnin
„Ef yngri krakkarnir pissuðu und-
ir þá áttum við sem vorum eldri að
taka þau og rassskella þau. En mað-
ur reyndi kannski að taka lakið og fela
það í staðinn,“ segir Reynir Ragnars-
son sem var með elstu börnunum á
Hjalteyrisheimilinu er hann var send-
ur þangað árið 1972, þá 12 ára gam-
all. Reynir man vel eftir vistinni hjá
Einari og Beverly og ber þeim ekki vel
söguna frekar en Jón Hlífar og Mar-
grét Wium.
„Hann var harður húsbóndi,“ segir
Reynir og rifjar jafnframt upp strangt
trúaruppeldi á heimilinu. „Oft var val-
ið eitt barn og látið syngja kristilegt lag
í matsalnum. Einu sinni þegar ég var
valinn sagði ég nei. Þá skipaði Einar
Gísla mér að koma fram í eldhús þar
sem hann náði mér niður og settist
ofan á mig,“ segir Reynir og bætir við:
„Ég fékk ekki að borða þetta kvöld.“
Reynir var sonur Sigurbjörns
Ragnars Jóhannssonar lögreglu-
manns og var sendur á Hjalteyri fyrir
tilstuðlan prests í Hafnarfirði þar sem
hann bjó. „Ég var svolítill ólátabelgur
þegar ég var krakki. Það var verið að
forða mér frá slæmum félagsskap. En
ekki fór ég í betri félagsskap.“ Foreldr-
ar Reynis heimsóttu hann á 13 ára af-
mæli hans og fengu að fara með hann
til Akureyrar. Þar sagði Reynir föður
sínum frá því að honum líkaði dvölin
á Hjalteyri alls ekki. Að sögn Reynis fór
faðir hans í kjölfarið á skrifstofu Einars
og las yfir honum. „Eftir þetta var að-
eins meiri friður.“
Reynir segist hafa gert það sem
í hans valdi stóð til að hjálpa yngri
börnum á heimilinu og þegar á leið
færði hann sig upp á skaftið. Er hann
var 14 ára var hann rekinn heim eftir
að hafa slegist við Beverly. „Hún réðist
á vin minn, Magga frá Akureyri, og fór
að rífa í hárið á honum og svona. Þá
réðist ég á hana. Ég var bara að vernda
krakkana.“ Reynir hyggst leita réttar
síns líkt og Jón Hlífar hefur gert. „Ég vil
endilega koma þessu öllu í dagsljósið.“
Ættingjar reknir burt
Þó að lögreglumaðurinn sunnan úr
Hafnarfirði hafi fengið að heimsækja
son sinn á afmælisdaginn er ljóst að
svo einfalt var það ekki alltaf. Um það
vitnar Stefán Jónsson, móðurbróð-
ir Jóns Hlífars og systkina hans, sem
enn í dag er búsettur á Fáskrúðsfirði.
Eitt sinn ferðaðist Stefán alla leið til
Hjalteyrar ásamt foreldrum sínum,
afa og ömmu barnanna, í þeim til-
gangi að heimsækja systkinin. „Við
fengum ekki inngöngu þarna,“ seg-
ir Stefán sem þá var kominn vel yfir
tvítugt. „Við komum að girðingu og
þar var hlið sem við fengum ekki að
fara inn fyrir. Það var bara ekki hægt
að heimsækja þau.“
Þó reynst hafi misjafnlega auðvelt
að heimsækja vistbörnin á Hjalteyri
virðist ljóst að hjónin hafi reynt að
einangra þau frá fjölskyldum sínum
sem mest þau máttu. Um þetta ber
öllum heimildamönnum DV saman.
Staðið var yfir börnunum þá sjaldan
þau fengu að tala í símann, bréf voru
ritskoðuð og leyfi til heimsókna voru
háð afar ströngum skilyrðum.
Verðlaunuð fyrir Biblíukunnáttu
DV ræddi við konu sem dvald-
ist á barnaheimilinu á Hjalteyri er
hún var um það bil 11 ára gömul og
kýs að koma fram undir nafnleynd.
Hún fæddist í Hafnarfirði og móðir
hennar var alkóhólisti. Því sá barna-
verndarnefnd Hafnarfjarðar til þess
að hún var send ásamt yngri systur
sinni á nokkur barnaheimili og dvald-
ist hún meðal annars á Hjalteyri um
nokkurra mánaða skeið. Þrátt fyrir
stutta viðdvöl man konan ýmislegt frá
tíma sínum þar, til dæmis mikla ein-
angrun, stífar reglur og róttækar bók-
stafstrúarskoðanir. Auk þess minnist
hún líkamlegra refsinga þó sjálf hafi
hún ekki orðið fyrir slíku.
„Ég hef ekkert gott um þetta fólk að
segja þannig lagað. Hann var rosalega
strangur og það mátti lítið sem ekkert.
Og hann var mjög róttækur trúmaður.
Miðað við önnur heimili sem ég hafði
verið á var hann alveg ofboðslega rót-
tækur.“ Aðspurð um líkamlegar refs-
ingar segir konan: „Það voru aldrei
lagðar á mig hendur. En hann átti það
til, ég get alveg vottað það. Maður sá
hann leggja hendur á önnur börn,“
segir hún og bætir við: „Einhverjar
n Kæra andlegt og líkamlegt ofbeldi á barnaheimili Hvítasunnuhjóna n Forstöðumaður segir líkamlegar refsingar ekki hafa tíðkast
„Börn djöfulsins“ á Hjalteyri
10 Fréttir 30. júlí 2012 Mánudagur
Endurfundir Jón Hlífar (til hægri) og Reynir Ragnarsson höfðu ekki sést í áratugi er þeir komu saman á nýjan leik í síðustu viku. Reynir man eftir bræðrunum Ágústi og Jóni Hlífari en þeir
voru talsvert yngri en hann. Mynd Eyþór árnaSon
Ólafur Kjaran Árnason
blaðamaður skrifar olafurk@dv.is