Dagblaðið Vísir - DV - 30.07.2012, Síða 11

stelpur voru kannski kjaftforugri en
ég og svona. Þá sá maður alveg hvað
kom fyrir þær og passaði sig sjálf.“
„Maður gat ekki sagt foreldrum
sínum í símann hvernig manni leið
því það var bara staðið yfir manni,“
segir konan og staðfestir einnig að
bréf hafi verið ritskoðuð og ann-
að slíkt. Þó á hún einnig einhverjar
ljúfari minningar frá Hjalteyri og tel-
ur að hjónin hafi ekki viljað illa. „Við
fórum inn á Akureyri með þeim og
svona. Það var reyndar yfirleitt í ein-
hvern Hvítasunnusöfnuð en fólkið
sem tók á móti okkur þar var yndislegt
og allt svoleiðis.“ Svo rifjar hún upp
daglegan Biblíulestur á heimilinu þar
sem börnunum var hlýtt yfir. „Mað-
ur fékk verðlaun fyrir það hversu vel
maður kunni Biblíuna og svona.“
Vildu skírast í
Hvítasunnusöfnuðinn
Konan man einnig vel eftir því þegar
eldri bróðir hennar og félagi hans
komu í heimsókn til þeirra systra á
Hjalteyri. Bróðir konunnar var þá á
unglingsaldri og bað DV hann að lýsa
heimsókninni. „Þær fengu nær ekkert
að hafa samband við foreldra eða ætt-
ingja nema undir ströngu eftirliti. Ég
þurfti að sækja um leyfi með löngum
fyrirvara og beita samböndum sem
ég hafði við áhrifafólk á Akureyri. Svo
fékk ég ekki einu sinni að vera einn
með þeim í herbergi. Það var kona
sem fylgdist með því að þær segðu
ekki eitthvað vitlaust eða ég talaði um
fólkið heima,“ segir bróðir konunnar.
Þegar það barst í tal að fara með
systurnar í bíó á Akureyri var svar-
ið einfalt. „Það var bara blátt nei.
Það kom ekki til greina.“ Bróðir kon-
unnar rifjar einnig upp bréf sem fjöl-
skyldunni barst frá systrunum er þær
voru á Hjalteyri. „Og ég man að það
sem mömmu sárnaði mest var að
þegar þær höfðu verið þarna í ein-
hverja mánuði, þegar sú eldri sendi
bréf sem var alveg greinilega ritskoð-
að. Það var allt svo frábært og gott,
þær voru farnar að ganga með guði
og höfðu frelsast og svona. Þá báðu
þær um leyfi til að skírast inn í Hvíta-
sunnusöfnuðinn.“
„Köllunarstarf af
trúarlegum ástæðum“
Einar Gíslason, fæddur 1937, og
Beverly Sue Dögg Pálsdóttir, fædd
1946, kynntust undir lok sjöunda ára-
tugarins í Seattle í Bandaríkjunum,
heimaborg Beverly. Þangað fór Ein-
ar í Biblíuskóla ungur að árum en
hann segist hafa tekið mjög ákveðna
stefnu með Drottni um 24 ára aldur.
Síðar náði Einar sér í kennsluréttindi
á Íslandi en Beverly er líka kennara-
menntuð.
Árið 1972 urðu mikil umskipti
í lífi þeirra hjóna er þau fluttust að
Hjalteyri við Eyjafjörð og stofnuðu
þar heimili í Richardshúsi fyrir börn
í erfiðum aðstæðum. Barnaheimilið
var einkarekið og laut því ekki stjórn
neins æðra yfirvalds. Í Degi frá árinu
1973 er umfjöllun um heimilið og þar
stendur að starf þetta sé „unnið sem
köllunarstarf, af trúarlegum ástæð-
um“. Eins og áður kom fram gerði
barnaverndarnefnd Akureyrar, undir
forystu Jóns Björnssonar félagsmála-
fulltrúa bæjarins, athugasemdir við
starfsemina árið 1977. Málið var tekið
til umfjöllunar hjá Barnaverndarráði
Íslands og fljótt tók að halla undan
fæti hjá hjónunum í Richardshúsi.
Eftir að barnaheimilinu var lokað
fluttu hjónin af landi brott og settust
að í Bandaríkjunum að nýju um 1980.
Einar og Beverly voru þó ekki far-
in fyrir fullt og allt og sneru fljótt aftur
heim. Á seinni hluta tíunda áratugar-
ins hófu þau störf sem dagforeldrar í
Garðabæ og gegndu þeim störfum í
níu ár. Þá fengu þau brennandi áhuga
á Montessori-stefnunni svoköll-
uðu, uppeldisstefnu sem kennd er
við helsta frumkvöðul hennar, Maríu
Montessori. Árið 2007 fengu Einar og
Beverly loks leyfi hjá Garðabæ til þess
að hefja starfsemi Montessori-seturs
fyrir börn í húsakynnum Sjálands-
skóla. Nú hefur þeirri starfsemi verið
hætt. Jón Hlífar Guðfinnuson fagnar
því og segir að „þetta fólk hefði aldrei
átt að koma nálægt börnum“.
Árásir og svívirðingar
Þegar DV hafði samband við Einar
og Beverly og bar undir þau ásakan-
ir fyrrum vistbarna á Hjalteyrarheim-
ilinu var þungt í þeim hljóðið og lítill
áhugi fyrir því að ræða málið. „Þetta
var svolítið sárt fyrir okkur að hætta
þegar við hættum því okkur lang-
aði að halda áfram,“ segir Einar. „Það
var ráðist á okkur með alls konar
svívirðingar“ Um aðfinnslur félags-
málayfirvalda, sem gerðar voru að
frumkvæði Jóns Björnssonar í barna-
verndarnefnd Akureyrar, segir Ein-
ar: „Það var allt rekið ofan í þá aftur.
Hann vildi að við værum alveg und-
ir hans stjórn en við vildum bara vera
sjálfstætt heimili.“
Einar segir þær ásakanir sem hér
hefur verið lýst fráleitar með öllu.
„Við kenndum þeim að segja pabbi
og mamma. Við ólum þau bara upp
eins og við vorum sjálf alin upp.“
Hann segir að líkamlegar refsingar
hafi ekki tíðkast á barnaheimilinu.
„Hegðunarvandamál voru eiginlega
bara engin. Við áttum börnin og þau
hlýddu okkur og allir unnu saman.
Þetta var bara gott, vel rekið heimili.
Ég veit ekki um eitt einasta barn sem
hefur lent á villibraut eftir að það fór
frá okkur.“
Hann vísar því jafnframt á bug að
slitið hafi verið á tengsl barnanna við
fjölskyldur þeirra, segir heimsókn-
ir hafa verið með eðlilegu móti og
ekki hafi verið staðið yfir börnunum
er þau töluðu í síma. Um trúarlífið á
heimilinu segir Einar að það hafi ver-
ið „svona álíka eins og í Vatnaskógi“.
„Örugglega farið offari“
Gunnar Þorsteinsson í Krossinum var
meðlimur í Hvítasunnukirkjunni á
þeim tíma sem Hjalteyrarheimilið var
stofnað. „Ég heimsótti þetta heimili á
Hjalteyri einu sinni og man eftir þessu
svona óljóst í minningunni. Mér þótti
afskaplega vænt um Einar, merkileg-
ur skólamaður,“ segir Gunnar og tek-
ur fram að Einar og Beverly séu yndis-
leg hjón sem vilji öllum vel. „En Einar
er þannig maður að örugglega hef-
ur hann farið offari í ýmsu. Hann var
barnslega einlægur og hafði mikla
hugsjón.“
Eins og áður kom fram ráku hjónin
barnaheimilið sjálfstætt og svo virðist
sem fjárskortur hafi háð rekstrinum
töluvert. Einar segir að um helming-
ur fjármagnsins hafi fylgt börnunum
en afganginn hafi þurft að útvega eftir
öðrum leiðum sem ekki eru útlistaðar
nánar. „Þetta var rosalega erfitt, að sjá
um að allir hefðu nóg að borða og nóg
af fötum og öllu sem til þurfti,“ segir
Einar og tekur jafnframt fram að á átta
árum hafi hann ekki fengið frí nema
í um það bil einn og hálfan mánuð
þegar allt er talið.
Ljóst er að framburði hjónanna
Einars og Beverly ber ekki saman við
lýsingar annarra heimildarmanna DV
á heimilislífinu á Hjalteyrarheimilinu.
Í miðvikudagsblaði DV birtist viðtal
við mæðgur sem settust að á Hjalteyri
árið 1978. Þær fór fljótt að gruna að
ekki væri allt með felldu í Richards-
húsi þar sem barnaheimilið var rekið
og tóku til sinna ráða. n
n Kæra andlegt og líkamlegt ofbeldi á barnaheimili Hvítasunnuhjóna n Forstöðumaður segir líkamlegar refsingar ekki hafa tíðkast
„Börn djöfulsins“ á Hjalteyri
Fréttir 11Mánudagur 30. júlí 2012
Minnisbréf Margrétar
„Þetta varð
byrjunin á martröð“
Margrét Wium Sigurðardóttir var elst nokkurra systkina sem dvöldu á
Hjalteyrarheimilinu. Þangað var hún send ásamt yngri bræðrum sínum
árið 1972, er hún var 11 ára gömul, vegna veikinda móður þeirra. Margrét
lést úr krabbameini árið 2000. Yngri systir hennar hefur varðveitt minn-
isbréf hennar og afhenti DV afrit af slíkum bréfum við vinnslu þessarar
umfjöllunar.
Í minnisbréfum Margrétar kemur fram að hún hafi verið kvíðin
og hrædd þegar farið var með systkinin á Hjalteyri. Við komuna létti
henni þó er hún komst að því að heimilisfólkið væri sama fólk og sá um
sunnudagaskólann. „En þetta varð síður en svo byrjunin á betra lífi. Þvert
á móti. Þetta varð byrjunin á martröð, martröð sem ég varð að ganga
í gegnum með öll skynfæri í lagi,“ stendur í minnisbréfunum. „Martröð
sem átti eftir að standa yfir í nær fimm ár. Lengstu ár
ævi minnar. Ár sem ég vil helst þurrka út en get ekki.
Sársaukinn nístir enn þegar ég hugsa til baka um
þennan tíma.“
Margrét lýsir jafnframt trúarboðskap hjónanna. Ef
börnin bæðu Jesú ekki að frelsa sig undan öllum synd-
um sínum myndu þau brenna í helvíti. „Ég sem alltaf
hafði haft þá trú að Guð væri góður. Allt í einu varð hann
að stóru grimmu skrímsli. Skrímsli sem refsaði mér ef að
ég gerði eitthvað rangt.“ Þá rifjar Margrét upp hirtingar
og harðræði. „Ég lærði það fljótt að ef ég ætlaði ekki að
verða flengd eða dregin á eyranu þá var um að gera að
láta sem minnst fyrir sér fara.“
„Þær fengu nær
ekkert að hafa
samband við foreldra
eða ættingja nema undir
ströngu eftirliti.
Gústi og Nonni Bræðurnir Ágúst og Jón Hlífar dvöldu á Hjalteyrarheimilinu í tæp fimm ár.
Nú er Ágúst látinn en Jón hefur lagt inn kæru vegna illrar meðferðar heimilinu. Myndin er frá
árinu 1978.
Þegar Guð var ennþá góður Þessi mynd af
systkinunum Margréti og Alberti er sennilega frá árinu
1968 eða 1969. Í minnisbréfum Margrétar kemur fram að
á Hjalteyri hafi Guð hætt að vera góður og orðið að „stóru
grimmu skrímsli“.„Við áttum börnin
og þau hlýddu okk-
ur og allir unnu saman.