Dagblaðið Vísir - DV - 17.07.2013, Blaðsíða 14

Sandkorn
E
itt stærsta meinið á fjölmiðla­
markaði er Ríkisútvarpið sem
er einskonar tilberi á hverjum
einasta landsmanni. Þessi stofn­
un ber höfuð og herðar yfir aðra
fjölmiðla án þess þó að þurfa að standa
undir rekstri sínum. Þúsundir milljóna
af almannafé renna inn í báknið sem
síðan stendur í grimmri samkeppni
við fjölmiðla á frjálsum markaði. Það
er fyrir löngu liðin tíð að þessi risi eigi
sérstakt erindi í íslensku samfélagi. Sú
tíð er fyrir löngu að baki þar sem menn
gátu barið sér á brjóst og sagt að fyrir­
bærið gegni menningarlegu hlutverki.
Og fréttastofa Ríkisútvarpsins er í dag
helst umtöluð fyrir þjónkun við tiltekin
hagsmunaöfl.
Í dag er Ríkisútvarpið að mestu
leyti markaðsvætt fyrirbæri sem skeyt­
ir lítt um heiður. Langt er um liðið síð­
an Stikluþættir Ómars Ragnarsson­
ar voru framleiddir og stóðu undir því
að vera menningararfur. Í staðinn hafa
komið froðuþættir sem gjarnan eru
bakkaðir upp með bjórauglýsingum.
Innan Ríkis útvarpsins er helst að finna
menningu innan Rásar 1 sem haldið
hefur sjó í gegnum tímann. Sjónvarp­
ið og Rás 2 eru afþreyingarfyrirbæri þar
sem enginn metnaður er til annars en
að standa í samkeppni við sápustöðv­
ar á borð við Stöð 2. Og árangurinn sem
ríkis miðillinn hefur náð er sá helstur að
ná til sín auglýsingum og hrifsa þannig
brauðið frá frjálsum fjölmiðlum sem
berjast í bökkum.
Sjálfur ríkisfjölmiðillinn fer á svig
við lög með því að auglýsa Egils gull
eða hvað eina sem bannað er með lög­
um og aðrir fjölmiðlar eru dæmdir fyr­
ir. Þetta gerist á vakt Páls Magnússon­
ar útvarpsstjóra og er á ábyrgð stjórnar
RÚV ohf. Ríkismiðillinn sleppur með
að ljúga því að bjór sé léttöl og þiggur
peninga fyrir. Stóra meinið í auglýs­
ingabrölti hins niðurgreidda fjölmið­
ils er sá að öllum bransanum blæðir og
aðrir fjölmiðlar þrífast ekki á eðlilegum
forsendum.
Illugi Gunnarsson menntamálaráð­
herra hefur valdið uppnámi með því
að viðhalda þeirri reglu að Alþingi skipi
stjórn RÚV í stað þess að úthluta skip­
unarvaldinu annað. Það er í rauninni
ekkert við það að athuga. Þetta er stofn­
un sem lýtur pólitísku valdi vegna þess
að hún er í almenningseign. Vandinn
liggur hins vegar í því þegar flokkar og
siðlausir einstaklingar fara að beita hinu
pólitíska afli í eigin þágu. Dæmi eru til
um slík inngrip frá æðstu stöðum.
Núverandi menntamálaráðherra
er talsmaður frelsis og einkaframtaks.
Ef hann er heill í sinni pólitík er það af
hinu góða að hann herði tökin. Þá get­
ur hann notað allt sitt pólitíska afl í að
uppræta meinið með því að skera nið­
ur sápuna og koma skikki á fjölmiðla­
markaðinn. Eðlilegt er að einkavæða
Rás 2 og gjörbreyta núverandi rekstri
sjónvarpshlutans. Stöð 2, Skjár einn
og netmiðlarnir geta séð um að fóðra
almenning á amerískri dægurmenn­
ingu eða íslenskum hraðfréttum. Ríkis­
stofnun á ekki að gera út á fíflagang eða
froðu.
Það verkefni býður nú menntamála­
ráðherra að hreinsa spillinguna út úr
RÚV og loka stórum hluta rekstrarins.
Ef ráðherrann er aftur á móti að hugsa
um RÚV sem valdatæki er illa komið.
Þá mun bjórvæðing Páls Magnússonar
enn og aftur verða ofan á með stórtjóni
fyrir allan almenning. Illugi á leik. Hann
hefur nú tækifæri til þess að sanna póli­
tísk heilindi sín með því að uppræta ill­
gresið í Efstaleiti.
Ármann ókyrr
n Ármann Kr. Ólafsson,
bæjar stjóri og oddviti Sjálf­
stæðismanna í Kópavogi, er
tekinn að ókyrrast nú þegar
prófkjör í bænum nálgast.
Gunnar Birgisson, fyrrver­
andi bæjarstjóri og sam­
starfsmaður Ármanns, er í
startholunum með að sækja
að Ármanni sem hafði af
honum sætið á sínum tíma.
Hermt er að Gunnar safni
nú liði til hefnda.
Allt að opnast
í Færeyjum
Ég notaði mat
sem hækju
Eivör segir mikið hafa breyst eftir andlát Rasmussen. – DV Sverrir Björn Þráinsson léttist um 63 kíló. – DV
Bjórvæðing RÚV
N
iðurskurður hjá hinu opinbera
nam í kjölfar bankahrunsins á
milli fimmtungs og fjórðungs –
20 og 25 prósent að raunvirði.
Það er óhemjumikill niðurskurður og fá
dæmi um aðrar eins aðfarir í opinber­
um rekstri á aðhaldstímum. Ég óttast að
á ýmsum sviðum hafi verið of hart fram
gengið en ástæðan fyrir því að þetta gekk
eftir var skilningur starfsmanna innan
opinbera geirans á því að ekki væri
komist hjá aðhaldi og niðurskurði eft­
ir að tekjustofnar ríkis og sveitarfélaga
hrundu í fjármálakrísunni. Starfsfólk
hafði almennt á þessu skilning og var
reiðubúið að láta sitthvað yfir sig ganga
tímabundið vegna sameiginlegra erfið­
leika þjóðarinnar.
Rétttrúnaðar krafist
Nú er sest að völdum í landinu ný ríkis­
stjórn – skipuð sömu stjórnmálaflokkum
og á sínum tíma stýrðu okkur út í efna­
hagsfenið. Og ekki er upphafið gæfu­
legt. Byrjað er á því að afsala ríkissjóði
milljörðum króna með skattaeftirgjöf til
ferðaþjónustu og sjávarútvegs, þeirra at­
vinnugreina sem þrátt fyrir allt standa
best að vígi í efnahagslífinu. Fyrir vikið er
hagur ríkissjóðs lakari en ella hefði orðið.
Þá hefur verið sett á laggirnar hag­
ræðingar/niðurskurðarnefnd – svipuð
og oft hefur viðgengist – meðal annars
á síðasta kjörtímabili. Nema tónarnir úr
þessari nýju nefnd lofa ekki góðu. Ýmsir
nefndarmenn skirrast ekki við að gefa út
sverar yfirlýsingar um hve hart skuli nú
gengið fram og það sem verra er, póli­
tískir ákafamenn af hægri vængnum
krefjast rétttrúnaðar. Í anda örgustu
peningafrjálshyggju eru þessir pólitísku
trúboðar byrjaðir að eggja nefndina til
vafasamra verka: „Þora þau?“ hét leiðari
Ólafs Þ. Stephensen í síðasta helgarblaði
Fréttablaðsins en þar sagði hann að það
eigi „ekkert að vera að afsaka það mark­
mið að fækka starfsmönnum ríkisins“ en
fyrr í leiðaranum hafði hann varað við
því að niðurskurðarmenn einblíndu á
„smápeningana“ því „stóru upphæðirnar
liggja í velferðar­ og menntakerfinu.“
Okkur sagt að allir græði
Hvað þýðir það þá að þora? Væntan­
lega að leggja til atlögu við velferðar­ og
menntakerfið. Nú sem fyrr eiga lausn­
irnar að liggja í því að markaðsvæða
skólana og heilbrigðisþjónustuna en
árangurinn af því mun birtast öllum,
starfsfólk fái betri laun, nemendur og
sjúklingar betri menntun og lækningu
meina sinna og viti menn, tilkostnaður­
inn verði minni!
Ólafur Þ. Stephensen er ekki einn
um þessar töfralausnir. Þannig er Helgi
Vífill Júlíusson mættur á ritstjórnar­
síðu Morgunblaðsins á mánudegi með
hvatningu um að „hrista upp í heil­
brigðiskerfinu“. Samkvæmt honum er
samkeppni allra meina bót. Þannig segir
hann að „samkeppni um fólkið ætti að
bæta kjörin“ og síðan er vitnað í ýmsa
aðila um ágæti samkeppninnar.
Allt þetta erum við búin að heyra
margoft áður. Allan aðdraganda hruns­
ins var þetta eins konar mantra. Líka
krafa Ólafs Þ. Stephensen sem kemur
fram í mánudagsleiðara hans um að það
verði að auðvelda stjórnendum hjá hinu
opinbera að reka starfsfólk. Vitnar hann
máli sínu til stuðnings til ónafngreindra
forstjóra sem vilji geta rekið fólk á auð­
veldari máta en nú er unnt.
Vilja að sjúkrahús séu
rekin eins og fyrirtæki
Einna verst þykir mér sú hrikalega rang­
hugmynd, sem er að finna í leiðaraskrif­
um Fréttablaðsins og áður hjá Vigdísi
Hauksdóttur, formanni fjárlaganefnd­
ar Alþingis, að ríkinu eigi að jafna við
fyrirtæki. Ólafur Þ. Stephensen segir
að á einkamarkaði reyni menn að forð­
ast uppsagnir en stjórnendur verði að
taka ákvarðanir með hag fyrirtækjanna
að leiðarljósi: „Ef það kemur ekki nóg í
kassann verður að skera niður útgjöldin
og víðast hvar er slíkt erfitt án þess að
fækka fólki,“ segir Ólafur ritstjóri.
Nú er það svo að í flestum stofnunum
var starfsfólki fækkað verulega í aðhalds­
aðgerðum fyrrverandi ríkisstjórnar. Á
Landspítalanum – illu heilli – um mörg
hundruð manns, í lögreglunni verulega
að sama skapi – einnig illu heilli – og
þannig mætti áfram telja. Hér tala menn
sem standi þeir úti á þekju og hafi ekki
fylgst með einu né neinu!
Það er hreinlega rangt að bera saman
ýmsa þætti opinberrar þjónustu og starf­
semi flestra fyrirtækja. Vissulega verða
opinberar stofnanir að reyna að laga sig
að fjárhagnum. En þær starfa líka sam­
kvæmt lögum og ber lagaleg skylda til að
sinna tilteknum verkefnum. Eða hvað
gerir bráðamóttakan þegar fjármunir
eru uppurnir en jafnframt komið með
konu í barnsnauð á bráðamóttöku eða ef
fjöldaslys yrði?
Allt verði gott ef buddan fái að ráða
Kannski eru Ólafur og félagar búnir að
hugsa þetta allt og kæra sig kollótta. Þeir
vilji einfaldlega fylgja sinni hugsjón,
nefnilega að innleiða markaðslögmálin
alls staðar þar sem því verður við kom­
ið. Þetta geri þeir í þeirri trú að með því
að gera öll samskipti í samfélaginu að
markaðssamskiptum – á milli kaupanda
og seljanda – þá verði allt gott.
Nýlegur Morgunblaðsleiðari var
helgaður sömu hugsjón. Tekið var undir
með Sambandi ungra sjálfstæðismanna,
sem 7. júlí síðast liðinn héldu upp á
„skattadaginn, daginn sem fólk hættir að
vinna fyrir hið opinbera og fer að vinna
fyrir sig sjálft.“
Hvar liggja landamæri
eigingirninnar?
Mér varð á að spyrja hvað þetta þýddi
og svaraði sjálfum mér síðan á heima­
síðu minni: „Svo er að skilja lesandi
góður að þegar þú vinnur fyrir skött­
um til að fjármagna Krabbameinsdeild
Landspítalans, Veðurstofuna, Haga­
skólann, Landhelgisgæsluna, slökkvi­
liðið, vatnsveituna og lögregluna, þá
ertu samkvæmt þessum kokkabókum
ekki að vinna fyrir sjálfan þig held­
ur einhverja allt aðra, þér fullkomlega
framandi.
En ef barnið þitt veikist eða mamma
þín eða þú sjálfur, og nauðsynlegt verð­
ur að sækja til framangreindra stofn­
ana, hvenær skyldi þjónustan byrja að
vera í þína eigin þágu? Og hvenær hætt­
ir hún að vera það? Ræðst það af skyld­
leika við sjúklinginn? Eða ertu bara að
vinna fyrir sjálfan þig þegar þú borgar
fyrir lækningu við eigin krabbameini?
Það er náttúrulega hægt að sjá til þess
að þú borgir aldrei fyrir aðra með því að
láta greiða við innganginn að Melaskól­
anum eða Grensásdeild Landspítalans.
Þannig er hægt að tryggja að hugsjón­
ir ungra sjálfstæðismanna rætist og að
engin hætta sé á að þeir þurfi nokkurn
tímann að borga fyrir aðra manneskju.“
Skólinn, sjúkrahúsið og
öll hin fyrirtækin
Margt minnir nú á dagana fyrir hrun.
En getur það virkilega verið að þjóðin
ætli að leyfa nýrri ríkisstjórn að endur­
taka öll gömlu mistökin? Þau sögðu fyr­
ir hrun að ef aðeins bankarnir kæmust
í einkaeign þá yrði okkur tryggð ævar­
andi farsæld. Þetta átti síðan að gilda
um allt, líka skólann og sjúkrahúsið; öll
fyrirtækin á hinum óskeikula markaði.
Muniði? n
Á að endurtaka öll gömlu mistökin?
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Fréttastjóri menningar: Símon
Birgisson (simonb@dv.is) Ritstjórnarfulltrúi: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjónarmaður helgarblaðs og innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og
vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is) Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
14 17. júlí 2013 Miðvikudagur
Leiðari
Reynir Traustason
ritstjóri skrifar
rt@dv.is
Kjallari
Ögmundur
Jónasson
alþingismaður skrifar
„ Í anda örgustu pen-
ingafrjálshyggju eru
þessir pólitísku trúboðar
byrjaðir að eggja nefndina
til vafasamra verka.
Sala 365
n Það liggur í loftinu að út­
gáfurisinn 365 sé falur þeim
sem eiga
grjótnóg af
peningum.
Fjárhags­
staða eigend­
anna, Jóns
Ásgeirs Jó-
hannessonar
og Ingibjargar Pálmadóttur,
er fremur óljós. Afkoma 365
gefur til kynna að þau eru
ekki að fá mikinn arð af fyr­
irtækinu. Orðrómur er um
að lífeyriskóngurinn Helgi
Magnússon hafi hug á að
komast yfir fyrirtækið með
peningum lífeyrissjóðanna.
Hugmyndir eru uppi um að
arðbært kunni að vera að
sameina það Skjá einum.
Skjálfti
n Vigdís Hauksdóttir, þing­
maður Framsóknarflokks­
ins, hefur sagt að „allt sé
undir“ í
vinnu hag­
ræðingar­
hóps ríkis­
stjórnarinnar.
Þingmað­
urinn hefur
ekki viljað
gefa út hvað hún eigi við
með þessum orðum og hvar
hún sjálf vilji helst skera nið­
ur í ríkisútgjöldum. Hvar
niðurskurðarhnífnum verð­
ur beitt mun byrja að skýrast
eftir fund hagræðingarhóps­
ins í vikunni. Stofnanir og
aðilar sem reiða sig á opin­
bert fé á fjárlögum geta því
byrjað að skjálfa.
Eyðslusamur sýsli
n Ríkisendurskoðun gerir
athugasemdir við stofnanir
sem ítrekað hafa farið fram
úr fjárlög­
um. Á meðal
þeirra sem
ekki kunna
fótum sín­
um forráð er
Ólafur Helgi
Kjartansson,
sýslumaður á Selfossi sem
ekki hefur náð að halda sig
innan fjárheimilda. Ólafur
er þess utan afar umdeild­
ur í starfi fyrir embættisfær­
slur sínar. Reiknað er með
að nýr innanríkisráðherra
komi böndum á eyðslu­
klærnar.