Dagblaðið Vísir - DV

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Tidligere udgivet som

Dagblaðið Vísir - DV - 11.09.2013, Qupperneq 16

Dagblaðið Vísir - DV - 11.09.2013, Qupperneq 16
algengt verð 254,6 kr. 254,6 kr. algengt verð 254,4 kr. 254,3 kr. höfuðborgarsv. 254,3 kr. 254,2 kr. algengt verð 254,6 kr. 254,6 kr. algengt verð 256,6 kr. 254,6 kr. Melabraut 254,4 kr. 254,3 kr. Eldsneytisverð 10. september Bensín Dísilolía 16 Neytendur 11. september 2013 Miðvikudagur Hugum að inniloftinu n loftaðu vel út, þrífðu reglulega og varastu að loka inni raka V ið eyðum mikið af tíma okkar innandyra en loft- gæði þar hafa mikil áhrif á líðan okkar og heilsu. Sýnt hefur verið fram á að ýmsir meng- andi þættir í inniloftinu geta valdið einkennum í öndunarfærum, of- næmi og ertingu. Fjallað er um gæði innilofts á heimasíðu Umhverfisstofnunar en þar segir að niðurstöður fjölda er- lendra rannsókna hafi leitt í ljós að sjaldnast sé hægt að benda á einn ákveðinn þátt í innilofti sem fram- kallar vanlíðan eða veikindi. Það virðist frekar vera um að ræða sam- spil margra þátta. Þar eru nokkur dæmi um hvað við getum gert til að bæta inniloftið. n gunnhildur@dv.is Gefum börnunum fjölbreytt nesti n Heimabakaðar bollur, brauðstangir og álegg í formi ídýfu G ott nesti er mikilvægt til að börnin haldi einbeitingu og geti notið skólastarfsins. Hins vegar er þörfin fyrir nesti mjög breytileg allt eft- ir því hvort barnið fær heitan mat í skólanum í hádeginu og hvort það borðar morgunmat,“ segir dr. Anna Sigríður Ólafsdóttir, dósent í nær- ingarfræði við Menntavísindasvið Háskóla Íslands. DV leitaði til Önnu Sigríðar til að fá góð ráð, upplýs- ingar og uppskriftir varðandi gott skólanesti. Hún segir að á meðan flestum dugi ávaxtastund að morgni, ef morgunmaturinn var góður, þá þurfi að hafa meira með fyrir þennan morgunbita ef lystarleysi eða tíma- skortur kemur í veg fyrir ríkulegan morgunverð. Hvorki of lítið né of mikið Um leið og foreldrar þurfa að reyna að tryggja að barnið sé ekki svangt í skólanum er börnunum enginn greiði gerður með of veglegu nesti því þá kemur það niður á skóla- máltíðinni sem er í senn samveru- stund með félagslegt gildi um leið og hún á að metta börnin og næra, að mati Önnu Sigríðar. „Það er heldur óheppilegt ef barnið er of satt til að vilja borða á matartíma skólans. Hins vegar er mjög breytilegt eftir aldri hvenær börnin fá sinn hádegismat þannig að foreldrar þurfa að hugsa hversu langt er á milli mála og læra að stilla magnið með börnunum. Ef nestisboxið kemur alltaf fullt heim aftur þá er annaðhvort of mikið í því, tíminn of knappur til að borða nestið eða nestið kannski ekki í takt við langanir barnsins. Börn eiga að vera þátttakendur í nestisvali og frábært er að venja þau á að útbúa nestið sjálf með aðstoð.“ lykilatriði er að hafa ávöxt eða grænmeti í nestisboxinu Margir skólar kalla millibitann að morgni ávaxtastund og Anna Sigríð- ur segir það gott því það minni börn- in á að forgangsraða grænmetis- og ávaxtabitum. Þeir sem þurfi meira geti bætt við eins og hálfri samloku með góðu áleggi. „Þótt börn séu oft vanaföst og vilji sama nesti dag eftir dag þá getur leiðinn líka gert vart við sig og hjá eldri krökkum er kall- að eftir meiri fjölbreytni. Alls konar matarafgangar geta verið skemmti- legur nestisbiti og ekki er úr vegi að nota alls konar korngrauta. Vel lokuð sultukrukka með hafra-, bygg- eða grjónagraut er vís til að slá í gegn.“ Brauð og álegg – blanda af próteini og kolvetnum sem mettar Hún segir að brauð og álegg standi í sjálfu sér alltaf fyrir sínu sem mál- tíð eða millibiti. Á meðan brauðið sé kolvetnagjafi veiti áleggið almennt prótein og fitu sem tryggir ásamt trefjunum úr brauðinu að við verð- um södd lengur. „Svo er auðvitað málið að toppa brauðmáltíðina með grænmeti og ávöxtum og þannig er komin fjölbreytt máltíð án mikillar fyrirhafnar. Brauðbitinn verður skemmtilegri ef hann er ekki alltaf í formi samloku. Heimabakaðar boll- ur eða brauðstangir og álegg í formi ídýfu, flatkökur og vefjur auka fjöl- breytnina.“ Hún bendir á að áherslan sé að velja oftar brauð með meira magni trefja. Þau séu bæði hollari og standi lengur með manni. Í stað- inn fyrir ost og skinku sé líka um að gera að velja fjölbreyttari prótein- gjafa sem álegg á brauðið. Fiskmeti mætti vera algengara á brauði okk- ar, sem og baunamauk (húmmus) og hnetusmjör. „Auðvelt er að gera baunamauk og hnetusmjör úr hvers konar baunum, hnetum og fræjum og um að gera að vera óhræddur að prófa sig áfram með töfrasprotann og galdra fram gómsætar blöndur.“ einnig þarf að huga að drykkjum Anna Sigríður nefnir einnig að huga þurfi vel að drykkjarvali. Áherslan í skólum hafi verið á vatn og léttmjólk og víða mjólk í áskrift og gott aðgengi að vatni. Hæfilegt sé að börn fái tvo til þrjá skammta af mjólk og mjólkur- mat á dag. Því sé eitt mjólkurglas í skólanum góður kostur og hún tekur fram að ekki eigi að þamba mjólk í öll mál. „Sama má segja um safa en það þarf að tempra drykkjuna á þeim enn frekar og hæfilegt að fá eitt glas af hreinum safa á dag. Lykilinn að góðu nesti má þó setja í eina setningu sem fjölbreyttan mat í hæfilegu magni þar sem ávextir og grænmeti eru í forgrunni,“ segir Anna Sigríður. n Hollt nesti Börnin þurfa að hafa með sér gott og hollt nesti til að veita þeim nær- ingu yfir daginn. Heimagert hnetusmjör 3 dl hnetur að eigin vali – ein eða fleiri tegundir 1–2 msk. bragðlítil matarolía (má sleppa) Olíunni má sleppa, en athugið að hnetur geta verið mjög misolíumiklar og því er ráð að bæta olíunni bara við eftir þörfum. Olían úr hnetunum losnar ekki úr læðingi fyrr en matvinnsluvélin eða töfrasprotinn hefur fengið að vinna á hnetunum í dálitla stund. Maukið þar til hneturnar verða að nokkuð fínu og mjúku mauki. Grófleikinn gefur hnetusmjörinu hins vegar mis- munandi karakter og er því um að gera að prófa sig áfram með áferð ekki síður en hnetutegundir. Laxa-lárperu kæfa 100–150 grömm af reyktum silungi eða laxi (einnig má nota afganga af soðnum fiski í staðinn) ½ lárpera (avókadó) 1 msk. sítrónusafi Örlítil piparrót (má líka nota wasabi eða sleppa) Sítrónupipar eða pipar eftir smekk 1. Lárperan og fiskurinn skorinn í bita 2. Maukið fyrst lárperuna í matvinnslu- vél eða með töfrasprota, bætið svo við fiskbitum og kryddi og maukið í stutta stund (passið að mauka ekki of lengi því þá verður fiskurinn seigur og bragðið ekki jafn ferskt). Kryddið í lokin og smakkið til. Best borið fram kalt með góðu grófu brauði. anna sigríður Ólafsdóttir Fjölbreyttur matur í hæfilegu magni er lykillinn að góðu nesti. Þrif á leikföngum Það þarf að þrífa leikföng barn- anna reglulega og sér í lagi yngri barna sem setja allt upp í sig. Það á sérstaklega við um þegar leik- föngin eru greinilega skítug, ef barnið eða annar fjölskyldumeð- limur hefur verið veikur eða þegar annað barn hefur verið í heim- sókn og hefur handfjatlað leik- föngin. Það má þrífa þau á ýmsa vegu en það fer að sjálfsögðu eftir því úr hvaða efni leikföngin eru. Þrif á hörðum leikföngum án rafhlaða Þessi leikföng er hægt að þrífa eins og diska. Settu þau í uppþvotta- vélina eða í vaskinn. Smá sápa og heitt vatn er allt sem þarf. Stærri leik- föng má þrífa með því að blanda jafnt vatni og ediki, úða því á leik- fangið og þurrka svo af með klúti. Þrif á hörðum leikföngum með rafhlöðum Það þarf að hafa annan hátt á þegar kemur að þessum leikföng- um því vatn eyðileggur rafbúnað- inn. Það er hægt að nota blöndu af vatni og ediki, úða henni á og þurrka. Það þarf þó að varast að setja ekki of mikið því sum þeirra eru sérstaklega við- kvæm fyrir raka. Þrif á mjúkum leikföngum án rafhlaða Þrífa má slík leikföng eins og hvern annan þvott. Skelltu þeim í vélina og settu örlítið þvottaefni eða jafnvel matarsóda. Betra er að hengja leikföngin upp því sum þeirra þola ekki þurrkara. Þrif á mjúkum leikföngum með rafhlöðum Það getur verið erfitt að þrífa þessi leikföng. Í sumum þeirra er hægt að fjarlægja rafhlöðukassann og setja þau í þvottavél- ina. Ef ekki er hægt að fjarlægja hann má úða edik og vatnsblöndu yfir leikfangið. Það má einnig reyna að hand- þvo þau en þá þarf að fara varlega og bleyta ekki rafhlöð- urnar. Þrif á baðleikföngum Mikilvægt er að fjarlægja allt vatn úr plastleikföngum sem börn leika sér með í baðkarinu því annars myndast þar fljótt mygla. Gunnhildur Steinarsdóttir blaðamaður skrifar gunnhildur@dv.is 1 Loftræstu reglulega Gott er að láta blása hressilega í stutta stund í einu til að fá hreint loft inn í rýmið. Ekki er mælt með því að hafa glugga opinn að staðaldri því slíkt er sóun á hita og þar með fjármunum. 2 Láttu lofta vel um nýja hluti fyrstu vikurnar Rok- gjörn efni gufa upp frá nýjum hlut- um eins og húsgögnum og raftækj- um. Forðast skal að hafa raftæki í svefnherbergjum. 3 Ekki loka raka inni Raki af völdum leka, of lítillar loft- ræstingar eða vegna þess að verið er að þurrka þvott í íveruherbergjum skapar örverum góð vaxtarskilyrði sem geta leitt til þess að þær fara að mynda gró, ertandi efni og jafnvel eitur. Mikill raki eykur einnig út- gufun efna frá ýmsum hlutum. 4 Þrífðu reglulega Ýmis efni leynast í rykinu sem ekki er æskilegt að anda að sér. 5 Hugaðu vel að viðhaldi húsnæðisins Mikilvægt er að koma í veg fyrir leka sbr. umfjöllun um raka hér að ofan. Þegar ráðist er í nýbyggingu, breytingar eða viðhald húsnæðis er rétt að skoða hvaða þættir í byggingu/breytingu hús- næðisins hafa áhrif á inniloft þess. loftaðu vel út Láttu blása vel í gegn í stuttan tíma.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.