Dagblaðið Vísir - DV - 16.09.2013, Blaðsíða 22

22 Menning 16. september 2013 Mánudagur
Leikstjóri „Gúmmítarzan“ heimsækir Ísland
n Áhugaverðir erlendir gestir á RIFF
A
lþjóðlega kvikmyndahátíð­
in RIFF sem hefst síðar í
mánuðinum dregur að sér
fjölda erlendra gesta eins og
við er að búast. Tveir erlendir gest­
ir munu þó vafalítið fanga óvenju
mikla athygli þetta árið. Um er að
ræða tvo erlenda leikstjóra með
ólíka bakgrunna, en þó í báðum
tilfellum afar áhugaverða.
Fyrst ber að nefna danska leik­
stjórann Søren Kragh­Jacobsen
sem kemur hingað með nýjustu
mynd sína, danska sálfræðitryll­
inn STUND GAUPUNNAR. Kragh­
Jacobsen er frægur fyrir mynd­
irnar „Sjáðu sæta naflann minn“
frá 1978 og „Gúmmítarzan“ frá
árinu 1981 sem byggð er á sögu
Ole Lund Kirkegaard. Fyrir utan
þessi „feel­good“ kassastykki þá
er Kragh­Jacobsen jafnframt einn
stofnanda Dogma95 sáttmálans
ásamt Thomas Winterberg og Lars
von Trier. Kragh­Jacobsen hefur
einnig leikstýrt þáttum í Borgen
sjónvarps seríunni.
Hinn erlendri gesturinn sem gefa
skal gaum þetta árið er kanadíski
leikstjórinn Bruce LaBruce sem
mætir til leiks með nýjustu mynd
sína, GERONTO PHILIA sem út­
leggst á íslensku sem „gaml ingja­
girnd“. Kvik myndir LaBruce eru
ekki klám í hefðbundnum skilningi
en fjalla flestar um kynlíf og jaðar­
tengda kynhegðun. Má þar nefna
umfjöllunarefni eins og BDSM,
vændi, kynhneigð til uppvakn­
inga­ og vampíra ásamt ýmis kon­
ar parafílíu. Hans nýjasta mynd,
og sú sem sýnd verður á RIFF í ár,
þykir þó væg miðað við fyrri mynd­
ir hans, að minnsta kosti myndrænt
séð, en hún fjallar um hið óvægna
efni gamlingjagirnd á fremur hefð­
bundinn hátt. n
simonb@dv.is
50 ástæður til að vera á
móti listamannalaunum
n Eiríkur Örn Norðdahl segir umræðu um listamannalaun minna á fótboltaspil n „Ekki einfalt mál“
R
ithöfundurinn Eiríkur Örn
Norðdahl vakti athygli á
samfélagsmiðlinum Twitt­
er þegar hann varpaði fram
50 rökum gegn listamanna­
launum í síðustu viku. Eiríkur er
handhafi Íslensku bókmenntaverð­
launanna fyrir skáldsöguna Illsku og
hefur sjálfur notið styrkja. Hann er
nú búsettur í Svíþjóð og segir Ísland
alltaf virka aðeins klikkaðra þegar
maður býr ekki á landinu.
Hvað fékk þig til að setja 50 ástæð­
ur gegn listamannalaunum á blað.
Varstu að tala gegn eigin sannfær­
ingu?
„Ég lét út úr mér að ég ætlaði að
prófa að vera mótfallinn ríkisstyrkt­
um listum án þess að hafa ákveðið
að segja meira – byrjaði svo að telja
upp rök fyrir máli mínu. Ég var nýbú­
inn að lesa einhvern pistil eða blogg
– þúsundasta pistilinn eða blogg­
ið – sem mærði mikilvægi lista og
það rann einhvern veginn upp fyr­
ir mér að þetta væri andlaus síbylja,
þótt hún væri velmeinandi, og gerði
kannski minna úr listum frekar en
meira, þegar allt kæmi til alls.
Ekki gegn eigin sannfæringu
Ég var ekki að tala gegn eigin sann­
færingu. Ég held að það sé mikilvægt
að reyna að hafa margar mótsagna­
kenndar skoðanir á sama málinu,
að leyfa sér að hugsa gegn hags­
munum sínum og enn fremur gegn
vanahugsun sinni. Hugsun á ekki að
vera stasis, kyrrstaða, og samræða á
ekki að vera „chicken“ á traktorum.
Það er að mínu mati fjandsamlegt
lýðræðinu og ekki síður „Listinni“
með stóru L­i að geta aldrei stað­
ið með öðrum en sjálfum sér. Það
hefur orðið sífellt vinsælla á Íslandi
á síðustu árum að hvika aldrei frá
skoðunum sínum, gefa aldrei á sér
höggstað, viðurkenna aldrei að það
geti verið göt í rökum manns eða
eitthvað til í mótrökunum. Það ER til­
finningakúgun að spyrja hvað mætti
bjarga mörgum mannslífum fyrir
sinfóníuhljómsveitina – og barna­
skapur að láta eins og listir séu einu
fórnanlegu fjárútlát ríkisins – en það
er kannski bara samt relevant spurn­
ing. Það þarf ekki að þýða að við eig­
um að fórna sinfóníunni eða gera
allt sem tilfinningakúgandi populist­
ar segja. En spurningunni „manns­
líf eða listaverk?“ svörum við bara
undanbragðalaust. Mannslíf, altso.“
„Peningar eru tík“
Breytti það, að fara í gegnum þessi
rök, sýn þinni á listamannalaun?
„Í sjálfu sér ekki. Ekki nóg. Mér
hafa lengi þótt listamannalaun
vafasöm fyrir hlutleysi listamanna,
fyrir klíkuskap og fleira. Maður
er háður þeim sem borgar launin
manns. Margt af rökunum er dálítið
tongue­in­cheek – ég held að það
sé mikilvægt að taka ekki listina svo
alvarlega að maður kafni. Og hún
er einhvern veginn í senn bæði alfa,
omega og algerlega irrelevant.
Nýhil þáði um árið framkvæmda­
styrki frá Landsbankanum og þá fór
maður í gegnum allan skalann á
nokkrum misserum – því við vorum
innbyrðis ósátt við þetta og flest sí­
fellt að skipta um skoðun. Hvort við
værum þá háð Björgólfi. Hvort þetta
mætti. Og þá komu listamannalaun­
in alltaf inn í – hvers vegna máttu
menn vera á mála hjá Davíð Odds­
syni og Halldóri Ásgrímssyni en ekki
Björgólfi? Listamenn eru alveg jafn
mikið skraut – og áróðurstæki – fyr­
ir ríkið og þeir eru fyrir einkaað­
ila. Spurningin er svo meðal annars
hvort maður leyfi heiminum að
teyma sig um í bandi eða ekki – og
það er að mörgu leyti spurning sem
snýr inn á við, snýst um að streitast á
móti, frekar en að málið sé svo einfalt
að maður geti eða þurfi bara að fórna
sér á sjálfspíslaraltari eilífra blank­
heita, til að verða heilagur listamað­
ur. En það þýðir ekki að það sé einfalt
mál að þiggja listamannalaun, hver
sem borgar þau, og það er ekki held­
ur einfalt mál að vera háður kaup­
endum á „frjálsum markaði“. Þetta er
bara ekkert einfalt mál. Og á ekki að
vera. Peningar eru tík.“
Alltaf sama umræðan
Er umræðan á Íslandi um listir og
menningu á villigötum. Af hverju
þessi pólarísering? Breytist sýn
Símon Birgisson
blaðamaður skrifar simonb@dv.is
Eiríkur Örn
Norðdahl
Ef við ætlum ekki
að breyta um
tón þá eigum við
eftir að drepa
hvert annað úr
leiðindum.
MyNd KRIstINN MAgNússoN
Ekki glóra„ Þegar kemur að lofts-laginu og öllu því þá höfum við ekki hugmynd.
Ekki glóru. Við erum
búin að vera að fylgjast
með þessu í kannski 100 ár af einhverju viti.
Setjum fram alls
konar kenningar
sem hafa virst
ganga upp. Heimt-
um áætlanir og alls
konar.Þeir sem setja
spurningarmerki
við allar þessar
hugmyndir eru
stimplaðir ruglaðir
eða með annarlega
hagsmuni. Jafnvel hvort tveggja. Stóru
ljótu fyrirtækin vilja auðvitað ekki hætta
að framleiða drasl. Olíuríkin ekki hætta
að dæla upp olíu. Kína vill ekki hætta að
nota kol. Það hentar ekki stefnunni að
koltvísýringurinn valdi þessu. Hentar ekki
fyrirtækjunum. Fólk hoppar ofan í skot-
grafirnar. Teboðsfólk og fyrirtæki á móti
umhverfisverndarsinnum. Það er blásið
til orrustu. Þegar líður á orrustuna hættir
sannleikurinn að skipta máli. Það má nota
hvaða rök sem er því þetta er barátta. Hvað
er í raun og veru að gerast í loftslagsmálum
er ekki lengur aðalatriði. Heldur hvort það
hentar í baráttunni eða ekki.Hitinn hefur
ekki hækkað undanfarin eitt til tvö ár. Á
heimskautinu fer hann lækkandi. Af hverju
veit enginn. Það er eitthvað rangt við
útreikningana. En þó svo að það sé eitthvað
rangt við útreikningana þá er það samt
rétt – segja sérfræðingarnir. Því það væri
blátt áfram hræðilegt fyrir vísindin ef hitinn
hækkar ekki meir. Svo vísindamennirnir og
„global warming“ fólkið halda sig við sínar
skýringar. Þetta er samt rétt! Svona eins og
femínistar í Gillzmáli. Það má vera að hann
sé saklaus en þrátt fyrir það er hann sekur.
Við viljum ekki hafa rangt fyrir okkur. Sama
hversu rangt það er.
guðmundur Kr. oddsson skrifar um
díalektík loftlagsumræðunnar – goddsson.
blogspot.com
Alls engin
skemmti lesning„ Seint verður þetta sögð skemmtilesning þótt lesandanum sé vel haldið
við efnið og hver sjokker-
andi frásögnin reki aðra.
Stundum er sagt um banka að þeir séu of
stórir til að hrynja, að meiri hagsmunir séu
í því fólgnir að halda þeim í lagi. Á Íslandi
áranna eftir hrun varð niðurstaðan oftar en
ekki sú að sumir viðskiptajöfrar væru orðnir
of umsvifamiklir til að þeir mættu missa
sín. Nauðsyn braut ekki endilega lög en hún
virtist trompa réttlæti og sanngirni, í það
minnsta fær maður það á tilfinninguna við
lestur þessarar bókar. Þetta er oft raunin
þegar reisa þarf ríki úr rústum eða koma á
friði í ólgandi samfélagi, samanber Vestur-
Þýskaland eftir seinni heimsstyrjöld þar
sem margir í stjórnkerfinu höfðu áður gegnt
ábyrgðarstörfum á Hitlerstímanum, eða
Suður-Afríka þar sem embættismenn frá
aðskilnaðarskeiði héldu sínum stöðum.
guðni th. Jóhannesson sagnfræðingur
um bókina Ísland ehf – spassian.is
Endalaus deila„ Fyrir stuttu sá ég status frá Oddi Snæ um að ákveðin hljómsveit væri
betri en önnur, við þann
lestur fékk ég loksins
kjark til að stíga
einnig fram og
loksins viðurkenna
að Blur er betri en
Oasis, takk Oddur.
Matthías Már
Magnússon útvarpsmaður um deiluna
endalausu – Facebook
Áleitnar
spurningar„ Spurningarnar sem vöknuðu á meðan á sýn-ingunni stóð yfirfærði ég
einnig á önnur samfélags-
leg vandamál. Ég horfi á
fréttirnar og hugsa með mér hvað þetta sé
hræðilegt en skipti svo yfir og horfi á Friends
með glöðu geði og hlæ vandamálin í burtu.
Er aðgerðarleysi það sama og að samþykkja
vandamálið? Ef ég vil ekki opna myndir af
efnavopnaárásum í Sýrlandi er ég þar með
að segja að ég sé með árásaraðilunum í liði?
Eða er það leið okkar til þess að lifa af í heimi
styrjalda, ofbeldis og ógeðs.
Eva Halldóra guðmundsdóttir um hið
póstmóderníska ástand – reykvelin.is
úr gúmmítarsan Íslendingar
tóku ástfóstri við þessa
skemmtilegu þroskasögu eftir
Kragh-Jacobsen.