Húnavaka - 01.05.2009, Page 45

H Ú N A V A K A 43
Réttarveggir stóðu því misvel og þurftu mikið viðhald. Á seinni árum gömlu
réttarinnar gáfust sumir dilkseigendur upp á að halda við hlöðnum veggjum.
Voru þá sett upp skilrúm úr timbri og jafnvel vírneti en ekki urðu þær úrbætur
til fegurðarauka.
Stafnsréttin gamla var mikið mannvirki enda fyrr á tímum talin ein af
þremur fjárflestu réttum landsins. Hinar voru Hraunsrétt í Aðaldal og
Þverárrétt í Borgarfirði. Almenningur var geysistór rétthyrningur er sneri frá
austri til vesturs, um 700 fermetrar. Dilkar til beggja hliða voru 22 talsins.
Vegna lögunar sinnar var almenningurinn mjög erfiður til dráttar. Þegar allt
féð úr nátthaga var komið inní réttina og rúmt var orðið í almenningnum var
fénu þrengt saman með grindum. Þeir sem áttu endadilka urðu að kappkosta
að vera búnir að draga mest af sínu fé áður en það var gert.
Nánast allar fjárréttir sem byggðar hafa verið á seinni áratugum eru
hringlaga. Er það augljós kostur þar sem allir standa jafnt að vígi við
dráttinn.
Til er heimild um endurbyggingu Stafnsréttar strax á nítjándu öldinni eða
um fimmtíu árum eftir að hún er upphaflega byggð. Sýnir það vel að
byggingarefnið var hvergi nærri gott.
Fundur að Stafnsrétt
Árið 1862, þann 5. maí, héldu Húnvetningar og Skagfirðingar fund að
Stafnsrétt og ræddu réttarbyggingu á þeim stað er réttin var fyrst byggð um
1812-13 enda var hún orðin léleg. Fundarmenn voru alls 23 og um helmingur
þeirra Skagfirðingar. Fundarstjóri var Jónas Jónsson hreppstjóri að Syðra-
Vatni og fundarritari Jóhannes Guðmundsson á Gunnsteinsstöðum.
Samþykkt var að byggja réttina á sama stað og verið hafði og hefjast handa
þegar um vorið. Bar öllum dilkseigendum að mæta til starfa mánudaginn í
Gömul mynd úr Stafnsrétt.