Húnavaka - 01.05.2009, Page 77

H Ú N A V A K A 75
ég að vatnið hafi verið ræst frá uppsprettunni á meðan á hleðslunni stóð en
fyrir framan er töluverður halli. Síðan hefur fráveitulögnin verið stífluð þegar
verkinu hefur verið lokið. Brunnurinn var stráheill þegar ég fór niður í hann
1977.
Vindrafstöð var fyrir ofan bæinn, töluvert mannvirki, en var óvirk þegar ég
kom þarna fyrst og ekki notuð. Reyndar hafði eitthvert átak verið gert í
vindrafstöðvarmálum í hreppnum því víða voru þessar myllur uppistandandi
og sums staðar í lagi. Fremst á hlaðinu var stór hestasteinn, 50x130x80 cm og
á honum stóð, að mig minnir, ártalið 1860 sem er sennilega byggingarár
bæjarins.
Vistfræði Syðri-Löngumýrar
Hnattstaða jarðarinnar er 65 gráður og 29 mínútur N og 19 gráður 52
mínútur V og hallar jörðin í móti austri. Jörðin er u.þ.b. 6 ferkm. Hún á merki
við Höllustaði að sunnan, Stóradal að vestan, Ytri-Löngumýri að norðan og
Brúarhlíð og Blöndudalshóla að austan en þar rennur Blanda á merkjum. Eftir
jörðinni renna upprunalega þrír lækir. Merkjalækurinn rennur milli Syðri-
Löngumýrar og Höllustaða, alveg frá Grámannsflá og niður í Blöndu. Tveir
lækir renna niður frá efri brúnum norðan við miðju jarðarinnar og afmarka
bæjarstæðið og eldra túnstæði. Þar hefur verið þurrast á jörðinni.
Eins og nafn jarðarinnar ber með sér er hún mýrlend og votlend en inn á
milli eru vallendismóar, börð og brúnir. Í 250 metra hæð yfir sjávarmáli tekur
við þróttmikill fjalldrapi og samfelldar hálfdeigjur sem enda svo í Stóradalshálsi,
eða svokölluðum Hálsi, sem er efsti hluti jarðarinnar. Þar uppi, sunnan við
miðju jarðarinnar nær svokölluðum Lækjum, eru Kirkjuhólar. Jurtaflóra
jarðarinnar var fjölskrúðug. Við plöntusöfnun vegna náms míns við
búvísindadeildina á Hvanneyri, á árunum 1968-1970, safnaði ég mörgum
plöntutegundum á jörðinni en hef ekki gögn um fjölda tegunda sem vaxa
þar.
Í Blöndudal er veðursæld. Þó getur verið allhvöss SV átt á Syðri-Löngumýri.
En oft er blíðviðri vor og sumar. NA-átt er ríkjandi vetrarátt með skafrenningi
upp mýrarnar. Norðanstórhríð getur staðið allt upp í viku. Stillur og hægviðri
eru þó oft ríkjandi á vetrum. Á sumrum í sunnanátt má oft búast við
síðdegisskúrum. Oft er dalalæða á kvöldin, vor og sumar. Fuglalíf var mikið,
bókstaflega allt morandi af spóa, lóu, hrossagauk, lóuþræl og stelk. Maríuerla
var við hús og bæi, þúfutittlingur við gilskorninga og börð og steindepill í
grjóti. Rjúpur gerðu sér hreiður hið efra í fjalldrapanum. Síðan sveimuðu
hrafn og smyrill yfir. Í norðurhluta Hálsins í Klaufinni, þar sem heita Högg,
var lágfóta með greni og þar var einu sinn mjög óvænt skotinn minkur. Það
gerði Ólafur Sigurjónsson frá Rútsstöðum og hló lengi dags að því með
miklum bakföllum.