Húnavaka - 01.05.2009, Page 119

H Ú N A V A K A 117
RAGNAR ARNALDS:
Eldhuginn
Fyrir réttum 200 árum varð einstakur atburður á Íslandi. Fulltrúar Danakonungs voru
settir af og við völdum tók maður, Jörgen Jörgensen að nafni, sem síðan hefur verið kallaður
Jörundur hundadagakonungur hér á landi. Þessi atburður varð að sumri til þetta ár en
valdatími Jörundar varð stuttur eða rétt um átta vikur.
Jörundur vildi m.a. koma á skikki á verslun í landinu og efla völd sín norðanlands. Til
þess fór hann stutta ferð norður í land um miðjan júlí og kom þá m.a. í Austur-
Húnavatnssýslu. Lagði hann leið sína að Þingeyrum og hitti þar Björn Olsen, umboðsmann
konungs en hélt síðan til Skagastrandar og hitti þar Schram kaupmann.
Ragnar Arnalds, rithöfundur, fyrrverandi þingmaður og ráðherra, hefur ritað sögulega
skáldsögu um valdatíð Jörundar sem ber nafnið Eldhuginn. Þar er kafli um heimsókn hans
norður í Húnavatnssýslu. Ragnar varð góðfúslega við þeirri beiðni ritnefndar að leyfa
birtingu meðfylgjandi kafla úr bókinni og eru honum færðar þakkir fyrir það.
Um hádegisbil daginn eftir opnaðist Vatnsdalurinn fyrir neðan þau. Þá lá
við að Jörundur bölvaði því hve ríki hans var stórt, já, langtum stærra en hann
hafði nokkru sinni órað fyrir. Þau stigu af baki og gengu niður bratta brekkuna.
Hestarnir voru úrvinda af þreytu og hrasgjarnir. En ekki lögðust þeir; hungrið
varð þreytunni yfirsterkara og þeir hámuðu í sig kjarnmikið grasið. Þau
fleygðu sér milli þúfna.
Jörundur vaknaði við mannamál og digurbarkalegan hlátur. Í brekkunni
neðan við stóðu menn með stóran hóp hesta. Hann flýtti sér að vekja liðið.
Jónas og Dagur héldu reikulir í spori niður hallann til að kaupa óþreytta
reiðhesta fyrir hvaða verð sem væri. Mennirnir voru úr dalnum og sögðust
nýlagðir af stað suður að kaupa fisk.
-- Fæst hann ekki hjá Schram á Skagaströnd, spurði Jónas.
-- Við gerum betri kaup fyrir sunnan. Schram er fantur í viðskiptum. Hann
lánaði mér flösku af kornbrennivíni í göngur síðast liðið haust en var svo
mættur sjálfur í réttirnar á Undirfelli þegar dregið var í dilka og heimtaði
greiðslu tafarlaust. Ég lét hann fá rollu. Þá tók hann sig til og brenndi stafina
sína á horn á skepnunni og lét mig svo ala hana fram á miðjan vetur þegar
honum hentaði betur að fá af henni skrokkinn. Þegar ég vildi fá fóðrið greitt
harðneitaði hann. Ekki var til neins að tala við sýslumann. Hann er ekki síður
undir hælnum á honum en almúginn.
Jónas sagði þeim að húsbóndi sinn væri á hraðferð norður og byði fimm