Lögmannablaðið - 01.03.2012, Blaðsíða 8

8 lögmannaBlaðið tBl 01/12
UMfJöllUn
misræmi milli dómara
Það er mismunandi eftir dómurum hvort þeir taki fullt tillit til tímaskýrslna lögmanna og
það er mín tilfinning að þeir dómarar sem hafa sjálfir stundað sjálfstæðan rekstur hafi meiri
skilning á málskostnaðarreikningum lögmanna en hinir. Ég man til dæmis eftir tveimur
dómum frá mismunandi dómstólum er varðar vefengingu á faðerni. báðir dómarar tóku
tímaskýrslur til greina en annar á tímagjaldi lögmannsins á meðan hinn virðist hafa miðað
við kr. 10.000,­ tímagjald. (Nb þessi tiltekni málaflokkur fellur ekki undir gjafsóknarmál). Slíkt
ósamræmi á milli dómstóla/dómara er að sjálfsögðu ólíðandi en því miður ekki einsdæmi.
Þá virðist það fara eftir dómurum hvort það borgi sig hreinlega að skila inn tímaskýrslum,
sérstaklega í gjafsóknarmálum, réttargæslu og verjendastörfum þar sem tímagjaldið er kr.
10.000,­(Árið 2008 var tímagjald í gjafsóknarmálum, réttar­ og verjendagæslu, kr. 11.400,­ en
það var síðan lækkað í kjölfar hrunsins og hefur nú verið kr. 10.000,­ í fjögur ár.) Á sama
tíma er verið að greiða himinháa reikninga matsmanna án athugasemda.
vantar fyllri rökstuðning á málskostnaðarákvörðunum dómara
mér virðist það nokkuð tilviljanakennt hvort ákvörðun dómstóla er að endurspegla kostnað
við einkamál. Ég vinn mikið með gjafsóknarmál, bæði forsjármál og barnaverndarmál, og
dómarar telja rétt að miða við ákvörðun dómstólaráðs varðandi tímagjald. Í slíkum málum
er langt því frá að ákvörðun dómstóls endurspegli kostnað. Þessu þarf augljóslega að breyta
og gæta þess að eitthvert jafnræði sé með þeim sem þurfa á gjafsókn að halda og öðrum.
Haldi svo fram sem horfir munu lögmenn í auknum mæli koma sér hjá að vinna í slíkum
málum og þeir sem þurfa á gjafsókn að halda geta ekki valið milli lögmanna. oft hef ég
spurt mig þeirrar spurningar eftir mikla vinnu í gjafsóknarmáli og ákvörðun þóknunar, sem
einungis nær til hluta málsins, hver eigi svo að borga muninn.
mín reynsla er sú að því nákvæmari sem tímaskýrsla er því meiri líkur eru á að tekið sé
tillit til hennar fyrir dómi. mér finnst þetta atriði hafa breyst til batnaðar á undanförnum árum.
Það er þó yfirleitt þannig að eitthvað er klipið af, án þess að nokkur rökstuðningur fylgi.
Þar sem ákvörðun dómara um málskostnað er yfirleitt ógagnsæ vekur það sífellt upp hugrenningar um að munur kunni
að vera milli réttarsviða, hvort um einstaklinga eða fyrirtæki er að ræða, hvort ákveðnir lögmenn njóti sérstakrar velvildar
dómara og jafnvel hvort dómarar líti til kynferðis lögmanna. með fyllri skýringum og rökstuðningi á málskostnaðarákvörðunum
dómara er hægt að eyða svona vangaveltum.
ríkið sjálft með mun hærra tímagjald
Stundum þegar dómur liggur fyrir í máli sem hefur unnist skyggja vonbrigðin vegna
málskostnaðarákvörðunar á niðurstöðuna. Ég hef verið með mál sem vannst að öllu leyti
en samt sem áður var málskostnaðarákvörðun umtalsvert lægri en málskostnaðarkrafan
og fyrir lágu ítarlegar tímaskýrslur. Í slíkum tilfellum veltir maður fyrir sér hvort dómarinn
haldi mig skálda tímaskýrsluna, hvort honum finnist ég ekki eiga skilið að fá full laun fyrir
mína vinnu eða að umbjóðandinn eigi einfaldlega að borga mismuninn.
Ég tel að málskostnaðarákvarðanir séu lægri í opinberum málum og í málum þar sem
algengt er að umbjóðandinn hafi þurft gjafsókn til að geta látið reyna á réttarstöðu sína,
s.s. í sifjamálum og málum vegna líkamstjóna. Svo má setja stórt spurningamerki við reglur
dómstólaráðs um tímagjald. Á sama tíma og greitt er kr. 10.000,­ eftir taxta dómstólaráðs
í gjafsóknarmálum greiðir ríkissjóður töluvert hærra tímagjald fyrir lögfræðiráðgjöf þegar
verið er að gæta hagsmuna ríkisins sjálfs, þ.e. skv. samningum við ríkiskaup. Ef það er
mat gjafsóknarnefndar að tilefni sé til að viðkomandi eigi að geta látið á réttindi sín reyna, hver er þá rökstuðningurinn
fyrir því að hann eigi ekki rétt á almennilegri lögmannsaðstoð?
Þetta segja lögmenn um málskostnaðarákvarðanir dómstóla
lára v. jÚlíusdóttir hrl.
Berglind svavarsdóttir hrl.
kristján B. thorlacius hrl.