Lögmannablaðið - 01.03.2012, Blaðsíða 9

lögmannaBlaðið tBl 01/12 9
UMfJöllUn
ákvörðun málskostnaðar órjúfanlega
tengd niðurstöðu máls
viðtal við símon sigvaldason
símon sigvaldason, héraðs­
dómari við héraðsdóm reykja víkur,
er formaður dómstólaráðs. lög manna­
blaðið leitaði til hans um afstöðu og
sjónarmið dómstóla til máls kostn­
aðarákvarðana.
Þeir lögmenn sem blaðið hefur rætt
við telja sig í ýmsum tilfellum ekki
fá kostnað bættan við málarekstur,
stundum þannig að tímar eru aðeins
dæmdir að hluta en stundum þannig
að ákveðið sé að láta málskostnað falla
niður þótt málið hafi alfarið unnist.
Hvert er þitt mat á þessum málum
almennt – til hvaða atriða er einkum
horft við ákvörðun málskostnaðar?
Álitaefni tengd málskostnaðar ákvörð­
unum í dómsmálum eru ýmis. Í umfjöllun
um þau skiptir til dæmis máli hvort um
er að ræða einkamál eða sakamál. Í
umfjöllun um málskostnaðarákvörðun
í einkamáli er mikilvægt að fjalla um
álitaefnið út frá þeirri staðreynd að
málskostnaður í einkamáli tilheyrir
aðila máls en ekki lögmanni hans. Við
ákvörðun málskostnaðar er verið að
dæma aðila máls ígildi bóta þar sem
verið er að bæta kostnað sem aðilinn
hefur haft af þjónustu lögmanns
vegna málsins. réttarsamband aðilans
og lögmanns hans er síðan sjálfstætt
samningssamband þar sem lögmaðurinn
áskilur sér tiltekna þóknun fyrir starfann.
Þó svo að oftast liggi frammi í dómsmáli
tímaskýrsla lögmanns liggur eðli máls
samkvæmt alla jafnan ekki fyrir á þeirri
stundu hvernig uppgjöri lögmannsins
og aðilans verður á endanum háttað.
til viðbótar þessu liggja að baki
málskostnaðarákvörðun í einkamáli
tiltekin áhættusjónarmið. Þannig má
sá sem stundar viðskipti á ákveðnu
sviði, eða hefur tiltekna atvinnustarfsemi
með höndum, reikna með því að
til útgjalda kunni að koma vegna
atvinnuþátttökunnar sem hann fái ekki
að fullu bætt. Kostnaður vegna starfa
lögmanns er þar á meðal, hvort sem hann
tengist ákveðnu dómsmáli eða ekki. Lög
um meðferð einkamála mæla fyrir um
hvernig ákvörðun málskostnaðar skuli
háttað. Af 130. og 131. gr. laganna sést
að ákvörðun málskostnaðar er mati háð
og órjúfanlega tengd niðurstöðu um
efni máls. Er dómurum veitt ákveðið
svigrúm í þessum efnum, þó svo að
aðalreglu skuli miða við að sá sem tapar
máli í öllu verulegu skuli dæmdur til að
greiða gagnaðila sínum málskostnað. til
þessara grunnsjónarmiða er horft við
ákvörðun málskostnaðar í einkamáli.
dómarar reyna að gæta
samræmis
Eru samræmd viðmið um málskostn­
aðarákvarðanir? Mætti ganga lengra í
að samræma slík viðmið milli dómstóla?
Dómarar eru sjálfstæðir í málskostnaðar­
ákvörðunum sínum með sama hætti
og þeir eru sjálfstæðir þegar kemur að
niðurstöðu um efnishlið dómsmáls. Að
óbreyttum lögum verður sjálfstæðið
varðandi málskostnaðarákvarðanir ekki
frá þeim tekið. Í þessu efni, eins og
öðru, hafa héraðsdómarar einkum haft
að leiðarljósi á hvern veg Hæstiréttur
dæmir málskostnað í einkamálum og því
þeir reynt að gæta samræmis að því leyti.
Á grundvelli útivistar af hálfu stefnda
verður flestum einkamálum lokið með
áritun á stefnu í málinu. Vegna mikils
fjölda þessara mála, sem takmarkaða ef
nokkra umfjöllun fá fyrir dómi, hefur
þótt til hagræðis og einföldunar að
setja samræmdar viðmiðunarreglur um
ákvarðaðan málskostnað þegar máli
verður lokið með þessum hætti. Á þeim
grundvelli hefur dómstólaráð gefið út
viðmiðunarreglur um málskostnaðar­
ákvörðun á áritaða stefnu í útivistarmáli.
Eðli máls samkvæmt binda þessar
reglur dómara ekki við ákvörðun
málskostnaðar. Héraðsdómarar hafa
fagnað útgáfu þessara viðmiðunarreglna
og telja þær gagnast þeim vel í starfi.
Vegna þessa gætir nokkuð góðs
samræmis þegar kemur að ákvörðun
málskostnaðar í útivistarmálum. Erfiðara
er að svara þeirri spurningu hvort gott
samræmi sé í málskostnaðarákvörðunum
í öðrum tilvikum, enda verður að hafa í
huga að ákvörðunin er órjúfanlega tengd
ágreiningsefni viðkomandi dómsmáls.
símon sigvaldason.