Lögmannablaðið - 01.10.2014, Blaðsíða 10

10 löGmannaBlaÐiÐ tBl 03/14
UMfJöllUn
HInn 5. SEpTEMBER sl. var haldin
norræn ráðstefna um gjafsóknarreglur
á norðurlöndunum undir yfirskriftinni
„Retshjælp i norden“. Lagastofnun
Háskóla Íslands hafði veg og vanda
að ráðstefnunni og var tveimur aðilum
frá hverju landi boðið, þ.e. einum aðila
sem ynni innan gjafsóknarkerfisins,
sem ætlað var að kynna fyrirkomulagið
í hverju landi fyrir sig og einum
starfandi lögmanni, sem kynnti hvernig
væri að starfa í kerfinu og setti fram
gagnrýni.
Undirrituð hélt erindi fyrir hönd
lögmanna á Íslandi en Ása Ólafsdóttir
lektor og formaður gjafsóknarnefndar
kynnti fyrirkomulagið hér á landi.
Í stuttu máli mætti segja að
fram hafi komið að gjafsókn á
norðurlöndum hvíli alls staðar á
sama grunni sem er augljóslega sá að
aðstoða þá efnaminni við að halda
fram rétti sínum í dómstólum, enda
eru það grundvallarmannréttindi
hvers einstaklings að eiga aðgang að
dómstólum til að setja niður deilur
og einn af meginþáttum réttarríkisins.
Útfærsla á kerfinu, og hversu yfirgrips­
mikið það er, er að sumu leyti ólíkt
milli landa en margt er þó keimlíkt.
Þá var gagnrýnin af hálfu lögmanna
að mörgu leyti beint að sömu atriðum.
tekjumörk einstaklinga
Á öllum norðurlöndunum er þak
á tekjum þess einstaklings sem
sækir um gjafsókn. Fjárhæðirnar
eru mismunandi eftir löndum en í
öllum tilvikum kom fram gagnrýni
um að tekjuþakið væri allt of lágt.
Það kom t.a.m. fram að í noregi er
þakið fyrir einstakling u.þ.b. 370.000
norskar krónur á ári, en meðaltekjur
einstaklings í þjónustustarfi á ári eru
um 500.000 norskar. Svipuð gagnrýni
kom fram af hálfu allra lögmannanna.
Undirrituð benti á að hér á landi er
þakið 2 milljónir fyrir einstakling
en meðaltekjur skv. upplýsingum
frá Hagstofu eru 4,8 milljónir á ári.
Það má því vera ljóst að áralöng
gagnrýni íslenskra lögmanna á of lágt
tekjuþak einstaklinga til að fá gjafsókn
endurómast hjá kollegum þeirra um öll
norðurlöndin.
Í Svíþjóð er tekjumarkið reiknað
öðruvísi en hjá öðrum. Þar er reikn­
aður út „efnahagslegur grunnur“
umsækjanda (Ekonomiskt underlag)
með því að leggja saman laun og
styrki, en draga frá framfærslu og
greiðslubyrði. Ef þessi grunnur er lægri
en sem samsvarar u.þ.b. 4,7 milljónum
íslenskra króna á ári er gjafsókn tæk.
Hins vegar er það jafnframt svo að
allir einstaklingar sem fá gjafsókn í
Svíþjóð verða að greiða sjálfir ákveðið
hlutfall af kostnaði sínum við málið
Britt louise m. agrell lögmaður frá
svíþjóð.
reglur um gjafsókn á norðurlöndunum
á ráðstefnu um gjafsókn 5. september sl.