Fréttablaðið - 06.11.2014, Side 30

6. nóvember 2014 FIMMTUDAGUR| SKOÐUN | 30
Enn einu sinni er fram-
tíð RÚV í óvissu af því
að hugsanlega á að skera
niður. Þetta er staða sem
starfsmenn RÚV hafa nú
búið við í sex til sjö ár.
Fáir virðast hugsa um
að á RÚV vinna starfs-
menn sem á þessum árum
hafa þurft að búa við að
það sem þeir hafa byggt
upp eftir niðurskurð er
rifið niður í næsta niður-
skurði. Þetta er niður-
drepandi, og enn eru hugmyndir
um að halda áfram á þeirri braut.
Ég er rólyndismaður með mikið
langlundargeð, en þetta er farið
að verða býsna þreytandi.
Það sem eykur svo á þreytuna
er skrítin gagnrýni sumra stjórn-
málamanna á fréttaflutning
Fréttastofu RÚV, sem menn hafa
jafnvel litið á sem dulbúnar hót-
anir. Að vísu er vandfundinn sá
stjórnmálamaður sem er ánægð-
ur með allan fréttaflutning RÚV
enda er það ekki hlutverk fjöl-
miðils að gera stjórnmálamenn
ánægða. Og það á að hafa skoð-
anir á því sem gert er hjá RÚV.
En samviskusamur fréttamaður
getur illa tekið því að vera sagður
ganga erinda einhverra sérhags-
muna, enda er slíkt ekkert annað
en atvinnurógur. Og þetta vita
flestir Íslendingar, enda treysta
76% þjóðarinnar fréttastofu RÚV
og þrefalt fleiri treysta RÚV en
fjölmiðlum almennt.
Meira en hjá flestum
En þarf RÚV ekki líka að skera
niður eins og aðrir? Það hefur
sannarlega verið gert, og það
meira en hjá flestum, ef ekki
öllum, öðrum ríkisstofnunum.
Niðurskurðurinn á RÚV byrjaði
ekki með hruninu. Hann byrjaði
þegar RÚV var breytt í opinbert
hlutafélag árið 2007. Þá var líf-
eyrisskuldbindingum og rekstri
húsnæðisins við Efstaleiti – þar á
meðal skuldunum – dembt á RÚV
sjálft en það hafði áður verið á
ríkinu. Og ekki fylgdu fjármunir
til að standa straum af því. Þetta
var því í raun skerðing á tekjum
og hófust því hagræðing-
araðgerðir þegar á því
ári. Fáar aðrar stofnanir
sem breytt var í opinbert
hlutafélag þurftu að taka
þetta á sig. Nú fer fjórð-
ungur af útgjöldum RÚV
í fjármagnskostnað vegna
þessara skulda. Væri ekki
gáfulegra að nýta þessar
800 milljónir í góða dag-
skrá?
Í ofanálag urðu miklar
uppsagnarhrinur haustið
2008, snemma árs 2010 og haustið
2013. Og það er enn verið að hag-
ræða. Og dæmi eru um að stjórn-
málamenn hafi gengið svo langt
að þeir gagnrýna niðurskurðarað-
gerðir sem eru tilkomnar vegna
niðurskurðar sem þeir sjálfir
samþykktu!
Þá er það vitað mál að útvarps-
gjaldið hefur ekki skilað sér
allt til RÚV. Síðasta ríkisstjórn
gekk meira að segja svo langt að
hækka útvarpsgjaldið en skera
niður fjárframlög til RÚV og
hlutfall þess sem RÚV fær af
útvarpsgjaldinu hefur farið stöð-
ugt lækkandi. Það er ekki aðeins
RÚV sem hefur verið hlunnfarið
þar heldur íslenskir skattgreið-
endur.
Óboðleg staða
En svo við snúum okkur að
fréttastofunni þá hefur hún lask-
ast mikið frá því hún varð til í
núverandi mynd haustið 2008
þegar fréttastofur útvarpsins
og sjónvarpsins sameinuðust.
Niðurskurðurinn síðan þá jafn-
ast á við mannskapinn sem var
áður á fréttastofu sjónvarpsins.
Það eru sem sagt álíka margir
fréttamenn að vinna fréttir bæði
í útvarp og sjónvarp nú, og voru
einungis að vinna fréttir í útvarpi
fyrir sjö árum. Þjónustan er þó
enn þá nánast sú sama. Var ein-
hver að tala um að hagræðing
hefði ekki skilað sér í fækkun
starfa? Álagið er nú að fara að
segja til sín hjá fréttamönnum og
þegar hafa margir af þeim reynd-
ustu hætt störfum en þeir sem
eftir eru hafa gert ótrúlega vel í
að halda fréttaþjónustunni. Stað-
an á fréttastofunni er einfaldlega
sú að það er orðið sífellt erfiðara
vegna mannfæðar. Og slík staða í
almannaútvarpi er óboðleg.
Hagræðing hefur gert það að
verkum að endurnýjun tækja-
kosts hefur setið á hakanum og
það sést reglulega í útsending-
um bæði útvarps og sjónvarps.
Þá fást ekki fjármunir til að end-
urnýja dreifikerfið sem gerir
RÚV erfitt að sinna öryggis- og
almannavarnahlutverki sínu.
Fjölmiðlar hafa gengið í gegn-
um ýmislegt undanfarin misseri,
ekki bara fjárhagslega heldur
líka í eignarhaldi. Það gerir það
að verkum að það hefur aldrei
verið nauðsynlegra en nú að hafa
fjölmiðil sem fær umboð sitt ein-
göngu frá almenningi, er óháður
stjórnmálaflokkum jafnt sem við-
skiptaveldum og getur veitt hvoru
tveggja ríkt aðhald, upplýst þjóð-
ina og skapað henni umræðuvett-
vang. RÚV þarf að fá svigrúm til
að rækja þessa skyldu sína.
Ég styð heilshugar þá kröfu
útvarpsstjóra og stjórnar RÚV
að stofnunin fái útvarpsgjaldið
óskert eins og það er núna. Það
er komið nóg í niðurskurði og nú
þarf RÚV að fá það svigrúm til
að byggja upp dagskrá og innviði
í stað þess að allt sé rifið niður
jafnharðan. Ef lengra verður
gengið getur RÚV ekki sinnt sínu
lögbundna hlutverki eins og það
er samkvæmt lögum. Það hlut-
verk hefur aldrei verið mikilvæg-
ara en einmitt í dag.
Almannaútvarp
aldrei mikilvægara
Með því að segja að höml-
ur á viðskiptafrelsi séu
brýn nauðsyn verða eflaust
margir til að telja mig gam-
aldags og íhaldssaman,
enda er það útbreidd skoð-
un að framtíðin liggi í æ
frjálsari viðskiptum.
Frelsi til athafna og
samskipta er sannarlega
í grundvallaratriðum af
hinu góða og það ætti að
hafa að leiðarljósi. Það á líka við
um frelsi manna til að stunda við-
skipti sín á milli. En algert frelsi
er óhugsandi í samfélagi, frelsi til
athafna hlýtur alltaf að takmarkast
við að þær skaði ekki aðra.
Þess vegna eru ýmsar höml-
ur á frelsi almennt viðurkenndar.
T.d. hafa hömlur á frelsi til ýmissa
athafna vegna umhverfisáhrifa
smám saman verið auknar. Og það
er einmitt vegna umhverfisáhrifa
sem nauðsynlegt er að takmarka
viðskiptafrelsið. Vöruflutningar
valda mengun. Stórir vörubílar,
flugvélar og skip valda mengun.
Loftslagsbreytingar af völdum
mengunar geta haft geigvænlegar
afleiðingar á umhverfi okkar og við
verðum, þegar til framtíðar er litið,
að velja milli þeirra og takmark-
ana á ýmsu frelsi, svo sem frelsi til
vöruviðskipta um langan veg. Þess
vegna er mikilvægt að leitast sé við
að vörur séu framleiddar sem næst
kaupandanum. Þar verður þó við
ramman reip að draga, því að vold-
ugir og áhrifamiklir aðilar munu
beita sér gegn því þegar það ógnar
hagsmunum þeirra. Auk þess þykir
það ekki nútímalegt og þess vegna
mun almenningur líka verða treg-
ur í taumi, ekki síst margir sem
telja sig upplýsta og nútímalega.
Og svo krefst það líka mik-
illa breytinga á viðskipta-
og framleiðslukerfi heimsins. Efna-
hagskerfi heimsins.
Má útfæra á ýmsan hátt
Þess vegna er mikilvægt að fara að
huga að þessu sem allra fyrst, því
að óhjákvæmilega taka róttækar
breytingar í þessum efnum langan
tíma. Þessar viðskiptatakmarkan-
ir má útfæra á ýmsan hátt annan
en með beinu banni. Frekar mætti
hugsa sér mengunargjald á vöru-
flutninga, kílómetragjald eða eitt-
hvað svoleiðis.
Í þessu sambandi getum við leitt
hugann að viðskiptafrelsi með
landbúnaðarvörur, enda er mörg-
um það mjög hugleikið. Íslending-
ar geta kannski hrósað happi yfir
þeim takmörkunum sem við höfum
nú á þeim viðskiptum. Við þurfum
sem sagt ekki róttækan viðsnúning
á því sviði heldur getum við þróað
breytingar á því út frá þessari
nauðsyn. Við þurfum ekki að rífast
um gjöld á innflutning landbúnað-
arvara, þau er sjálfsögð sem meng-
unargjöld. Að undanskildum vörum
sem valda smithættu verður inn-
flutningur leyfður, en við sættum
okkur við að innfluttar vörur verði
dýrar vegna mengunargjaldsins.
Gjalds sem sjálfsagt rennur svo í
sameiginlega sjóði.
Hömlur á
viðskiptafrelsi eru
brýn nauðsyn
Árlegir öryggisdagar
Strætó og VÍS hófust 21.
október og standa yfir í
5 vikur. Að þessu sinni
er sérstök áhersla lögð
á öryggi farþega Strætó
ásamt almennu öryggi og
er markmið átaksins að
fækka slysum og árekstr-
um um 30% á milli ára.
Átakið byrjaði innanhúss
hjá Strætó, meðal ann-
ars með því að fara vel
yfir öryggismál og einnig
tóku starfsmenn þátt í að vinna
þau skilaboð sem Strætó sendir
frá sér í átakinu.
Öryggisdagar, sem eru haldn-
ir árlega, eru samstarfsverkefni
Strætó og VÍS og er ætlun þeirra
að auka forvarnir í umferðinni.
Með verkefninu vilja Strætó og
VÍS leggja sitt af mörkum til að
fækka slysum, efla öryggi far-
þega og starfsmanna Strætó,
minnka tjón og auka almennt
öryggi á götum borgarinnar.
Umtalsverður árangur hefur
náðst við að fækka tjónum og
slysum frá því að öryggis dagar
Strætó fóru fyrst í gang árið 2010.
Árangurinn sýnir, svo ekki verð-
ur um villst, að með samstilltu
átaki getum við bætt okkur í
umferðinni.
Við státum af góðum árangri
sem ber fyrst og fremst að þakka
starfsfólki Strætó og virkri þátt-
töku okkar í að efla öryggi í
akstri með vinnubrögðum sem
eru til fyrirmyndar. Á síðustu
tveimur árum hefur tjónum fjölg-
að aðeins aftur og því kappsmál
að ná enn betri árangri. Með því
að fækka tjónum og slysum aftur
eykst öryggi okkar allra.
11 milljónir
Snögghemlun er algeng-
asta orsök slysa á farþeg-
um og er það nokkuð sem
vagnstjórar hafa alltaf í
huga því umhyggja fyrir
farþegum okkar á að vera
fyrsta boðorð í akstri
Strætó.
Vagnstjórar Strætó
eru meðvitaðir í umferð-
inni, ávallt á varðbergi og
ástunda vistakstur. Vist-
akstur er mjúkur og þægi-
legur akstur sem fer vel með far-
artækið, farþega og ökumenn.
Með því að halda vöku okkar og
sýna sérstaka aðgát fækkum við
óhöppum og bætum öryggi allra
í umferðinni. Það verður aldrei
hægt að komast algjörlega hjá því
að hemla í neyð í þungri umferð
höfuðborgar svæðisins en með því
að halda góðri vegalengd á milli
bíla getum við minnkað áhættuna.
Í ár stefnir í að farþegar Strætó
verði um 11 milljónir, við höfum
jafnframt fjölgað ferðum og þar
með eknum kílómetrum. En þrátt
fyrir að við höfum í fleiri horn að
líta þá er ég sannfærður um að við
getum fækkað slysum og tjónum
enn frekar með aukinni árvekni
og fyrirhyggju.
Við hjá Strætó erum stolt af
þeim árangri sem við höfum náð,
en það má ekki sofna á verðinum.
Öryggi í umferðinni er ekki átaks-
verkefni heldur þurfum við að sýna
árvekni og vinna saman að fækkun
slysa alla daga ársins. Það er von
mín að með samstilltu átaki takist
okkur að bæta þjónustuna og efla
öryggisvitund okkar góða starfs-
liðs og annarra vegfarenda til lang-
frama.
Öryggisdagar
Strætó og VÍS
➜ Og það er einmitt
vegna umhverfi s-
áhrifa sem nauðsyn-
legt er að takmarka
viðskiptafrelsið.
Vörufl utningar valda
mengun.
VIÐSKIPTI
Einar Ólafsson
bókavörður
RÚV
Hallgrímur
Indriðason
formaður Félags
fréttamanna
➜ Hagræðing hefur gert
það að verkum að endur-
nýjun tækjakosts hefur
setið á hakanum og það sést
reglulega í útsendingum
bæði útvarps og sjónvarps.
Þá fást ekki fjármunir til að
endurnýja dreifi kerfi ð sem
gerir RÚV erfi tt að sinna
öryggis- og almannavarna-
hlutverki sínu.
UMFERÐ
Reynir Jónsson
framkvæmdastjóri
Strætó bs.
www.rekstrarland.is Mörkinni 4 | 108 Reykjavík | Sími 515 1100Rekstrarland er byggt á fyrrum rekstrarvörudeild Olís og er dótturfyrirtæki Olíuverzlunar Íslands hf.
Samsettir fjáröflunarpakkar eða sérsniðnir eftir óskum hópsins
Öflug fjáröflun
fyrir hópinn
PI
PA
R\
PA
R\R\
IP
A
R\
PI
PA
R\
PI
PA
R\R\
A
R
IP
A
R
PI
PAIPIPIPIPIP
TB
W
A
TB
W
A
•
TB
W
A
•
TB
W
A
•
TB
W
A
•
TB
W
A
BWWT
SÍ
A
SÍ
A
••
S
ÍA
•
SÍ
A
••
Í
••
S
ÍASÍ
AAAA
SÍ
AA
SÍ
A
SÍ
A
S
1
43
14
1
43
14
14
31
4
14
31
44
31
4
31
4
43
1431
4
14
31133
14
33
14
34
1111
Hafðu samband við sérfræðinga okkar í Rekstrarlandi
í síma 515 1100 eða næsta útibú Olís og leitið tilboða.